Дзярэ́чын — вёска ў Беларусі, на рацэ Сіпе.
Цэнтар сельсавету Зэльвенскага раёну Гарадзенскай вобласьці. Насельніцтва на 2010 год — 627 чалавек. Знаходзіцца за 13 км на паўночны ўсход ад Зэльвы, за 15 км ад чыгуначнай станцыі Зэльва; на шашы Горадня — Слонім і на шашы, што злучае вёску з Зэльвай.
Дзярэчын лац. Dziarečyn | |
Касьцёл Унебаўзяцьця Найсьвяцейшай Панны Марыі | |
Краіна: | Беларусь |
Вобласьць: | Гарадзенская |
Раён: | Зэльвенскі |
Сельсавет: | Дзярэчынскі |
Насельніцтва: | 627 чал. (2010) |
Часавы пас: | UTC+3 |
Тэлефонны код: | +375 1564 |
СААТА: | 4226808031 |
Нумарны знак: | 4 |
Геаграфічныя каардынаты: | 53°14′49″ пн. ш. 24°55′10″ у. д. / 53.24694° пн. ш. 24.91944° у. д. 24°55′10″ у. д. / 53.24694° пн. ш. 24.91944° у. д. |
± Дзярэчын | |
Галерэя здымкаў у Вікісховішчы |
Дзярэчын — даўняе мястэчка гістарычнай Слонімшчыны (частка Наваградчыны), адна з галоўных рэзыдэнцыяў Сапегаў. Некалі шматлікія тутэйшыя гістарычна-культурныя каштоўнасьці (палац Сапегаў, касьцёл і кляштар дамініканаў, мэмарыяльная калёна, сынагога і іншыя помнікі архітэктуры XVII—XVIII стагодзьдзяў) супольнымі намаганьнямі разрабавалі і зьнішчылі расейскія і савецкія ўлады.
Упершыню Дзярэчын упамінаецца ў XV ст. як сяло, уладаньне баярына Дрэмута. У 1416 годзе вялікі князь Вітаўт «за верную службу» перадаў яго роду Копачаў. У 1501 годзе па сьмерці Яцка Копача маёнтак Дзярэчын адыйшоў да ягонай сястры Ганны Сангушкі. У гэты час тут дзейнічала царква Сьвятога Спаса. У 1505—1510 гадох часткай маёнтку валодалі пісар каралеўскі Аляксандар Нікольскі і Сямен Палазовіч, з 1510 году — агульная ўласнасьць князёў Сангушкаў, Адзінцэвічаў і Палубінскіх.
У 1537 годзе Дзярэчын атрымаў статус мястэчка. У 1540 годзе частку маёнтку ў Сангушкаў выменялі Вішнявецкія. Згодна з адміністрацыйна-тэрытарыяльнай рэформай 1565—1566 гадоў паселішча наноў увайшло ў склад Слонімскага павету Наваградзкага ваяводзтва. 3 1570-х да 1603 году частка маёнтку, што раней належала Адзінцэвічам знаходзілася ў валоданьні Валовічаў і Нарбутаў. У 1599 годзе Палубінскія адкупілі ў Вішнявецкіх іхную частку. У гэты час паселішча налічвала 42 двары.
У 1603 годзе Гальшка Нарбут запісала сваю частку Дзярэчына сыну — Самуэлю Валовічу. У 1609 годзе адзінымі ўдальнікамі мястэчка (62 двары) зрабіліся Палубінскія. У 1618 годзе пісар слонімскі земскі Канстантын Палубінскі заснаваў у Дзярэчыне касьцел і кляштар дамініканаў, пры якім адкрыліся школа, бібліятэка і шпіталь. На 1646 год у мястэчку было 72 двары. У 1685 годзе паселішча перайшло да Сапегаў і стала адной зь іх галоўных рэзыдэнцыяў.
У Вялікую Паўночную вайну (1700—1721) Дзярэчын спазнаў значныя разбурэньні. На 1750 год тут было 85 двароў, Рынак, 2 вуліцы (Слонімская і Зэльвенская). У 1786 годзе ў Дзярэчыне збудавалі палац, у якім разьмяшчалася калекцыя малярства, захоўваліся старажытныя дакумэнты, зброя літоўскіх гетманаў, ваенныя трафэі, каштоўны посуд. На 1790 год у мястэчку было 160 двароў.
У выніку трэцяга падзелу Рэчы Паспалітай (1795 год) Дзярэчын апынуўся ў складзе Расейскай імпэрыі, у Слонімскім павеце. Па здушэньні вызвольнага паўстаньня ў 1830 годзе расейскія ўлады канфіскавалі маёнтак у Яўстаха Сапегі, ліквідавалі кляштар дамініканаў і пачалі ягонае руйнаваньне. Родавыя і кляштарныя скарбы вывезьлі ў Пецярбург (у тым ліку карцінаў і каштоўных упрыгожаньняў — 303 пуды і 25 фунтаў). Маскоўскі гаспадар асабіста пастанавіў спаліць частку нарабаваных каштоўнасьцяў:
Гаспадар Імпэратар па аглядзе раскладзеных у Гішпанскай залі Эрмітажу карцінаў, партрэтаў, мэдаляў і іншых рэчаў (агулам 37 скрыняў) найвышэйша загадаў зрабіць ім розныя прызначэньні, а некаторыя загадаў зьнішчыць.
Арыгінальны тэкст (рас.)Государь Император, осмотрев разложенные в Испанском зале Эрмитажа картины, портреты, медали и другие вещи (всего 37 ящиков), высочайше соизволил сделать оным различные назначения, а некоторые повелел уничтожить.
Спальваліся найперш карціны зь сюжэтамі на гістарычныя тэмы, якія, на думку расейскага манарха, маглі выклікаць у гледачоў непажаданыя думкі пра былую веліч Рэчы Паспалітай. У 1870-я гады ў мястэчку існавалі 2 царквы, капліца, сынагога, 2 малітоўныя дамы, багадзельня, 2 школы, 28 крамаў, млын, 9 корчмаў, штогод праводзіліся кірмашы.
За часамі Першай сусьветнай вайны ў 1915 годзе Дзярэчын занялі войскі Нямецкай імпэрыі.
25 сакавіка 1918 году згодна з Трэцяй Устаўной граматай Дзярэчын абвяшчаўся часткай Беларускай Народнай Рэспублікі. 1 студзеня 1919 году ў адпаведнасьці з пастановай І зьезду КП(б) Беларусі ён увайшоў у склад Беларускай ССР. У 1918—1920 гадох Дзярэчын пераходзіў пераходзіў з рук у рукі — ад бальшавікоў да польскага войска. Згодна з Рыскай мірнай дамовай 1921 году мястэчка апынулася ў складзе міжваеннай Польскай Рэспублікі.
У 1939 годзе Дзярэчын увайшоў у БССР, дзе ў 1940 годзе стаў цэнтрам сельсавету. Статус паселішча панізілі да вёскі. У Другую сусьветную вайну вёска знаходзілася пад акупацыяй Трэцяга Райху. 17 красавіка 1962 году Дзярэчын ўвайшоў у склад Ваўкавыскага, з 6 студзеня 1962 году Мастоўскага, з 30 ліпеня 1966 году Зэльвенскага раёну. На 1971 год тут было 334 двары, на 1993 год — 270, на 1997 год — 347. У 2000-я гады Дзярэчын атрымаў афіцыйны статус «аграгарадку».
У Дзярэчыне працуюць сярэдняя школа, лякарня, дом культуры.
У тэлефонным даведніку 1939 году ўпамінаецца Ружанская вуліца.
This article uses material from the Wikipedia Беларуская (тарашкевіца) article Дзярэчын, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Зьмест даступны на ўмовах CC BY-SA 4.0, калі не пазначанае іншае. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Беларуская (тарашкевіца) (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.