Дзяляцічы: вёска ў Беларусі

Уваходзяць у склад Любчанскага пассавету Наваградзкага раёну Гарадзенскай вобласьці. Насельніцтва на 2008 год — 213 чалавек. Знаходзяцца за 30 км на паўночны захад ад Наваградку, за 55 км ад чыгуначнай станцыі Наваельня; на шашы Любча — Уселюб.

Дзяляцічы лац. Dzialacičy
Крыжаўзьвіжанская царква
Краіна:	Беларусь
Вобласьць:	Гарадзенская
Раён:	Наваградзкі
Сельсавет:	Любчанскі
Насельніцтва:	213 чал. (2008)
Часавы пас:	UTC+3
Тэлефонны код:	+375 1597
Паштовы індэкс:	231423
Нумарны знак:	4
Геаграфічныя каардынаты:	53°49′0″ пн. ш. 26°0′0″ у. д. / 53.81667° пн. ш. 26° у. д. / 53.81667; 26 26°0′0″ у. д. / 53.81667° пн. ш. 26° у. д. / 53.81667; 26
Дзяляцічы на мапе Беларусі ± Дзяляцічы Дзяляцічы
Галерэя здымкаў у Вікісховішчы

Дзяляцічы — даўняе мястэчка гістарычнай Наваградчыны.

Згодна зь мясцовым вымаўленьнем тапонім гучыць як Далятычы. Афіцыйнае напісаньне — Дзяля́цічы.

Вялікае Княства Літоўскае

 

 

Упершыню Дзяляцічы ўпамінаюцца ў 2-й палове XIV ст. як двор вялікіх князёў. У 1428 годзе вялікі князь Вітаўт перадаў паселішча сваёй жонцы Ўльяне. На мапе Т. Макоўскага 1613 году Дзяляцічы значацца як мястэчка. З XVII ст. маёнтак знаходзіўся ў валоданьні Радзівілаў.

У першай палове XVII ст. на тэрыторыі маёнтку Дзяляцічах існавалі кальвінскі збор, млын, бровар, карчма, агароды і стаў з садам. У мястэчку на 1652 год — Рынак (на 19 рынкавых пляцах жылі адныя хрысьціяне), 3 вуліцы (Наваградзкая, Уселюбская, Віленская), 101 двор, царква; на 1751 год — 69 двароў.

Пад уладай Расейскай імпэрыі

У выніку трэцяга падзелу Рэчы Паспалітай (1793 год) Дзяляцічы апынуліся ў складзе Расейскай імпэрыі, у Любчанскай воласьці Наваградзкага павету. На 1807 год на Рынку былі 10 хрысьціянскіх і 7 юдэйскіх пляцаў, на 1828 год — 8 хрысьціянскіх і 10 юдэйскіх, а ў 1869 годзе Рынак засялялі толькі юдэі — 22 пляцы. Юдэйскіх двароў на 1869 год у мястэчку было 62, яны знаходзіліся на ўсіх вуліцах: Наваградзкай — 5, Уселюбскай — 13, Віленскай — 15, Любчанскай — 3, на Юрыдыцы — 4. У гэты час у Дзяляцічах налічвалася 75 двароў сялянаў, якія ўжо сталі ўласьнікамі сваіх зямель, а таксама 7 татарскіх двароў (5 зь іх разьмяшчаліся на вуліцы Наваградзкай, 2 — на Юрыдыцы). На 1819 год у мястэчку было 113 двароў, на 1859 год — 75, у 1870-я гады — 71, а таксама царква, школа і млын, 2 крамы. Паводле вынікаў перапісу 1897 году — 229 двароў, 2 царквы, 2 школы, крама, карчма, 2 млыны.

За часамі Першай сусьветнай вайны ў 1915 годзе Дзяляцічы занялі войскі Нямецкай імпэрыі.

Найноўшы час

25 сакавіка 1918 году згодна з Трэцяй Устаўной граматай Дзяляцічы абвяшчаліся часткай Беларускай Народнай Рэспублікі. Жыхары мястэчка атрымалі Пасьведчаньні Народнага Сакратарыяту БНР. 1 студзеня 1919 году ў адпаведнасьці з пастановай І зьезду КП(б) Беларусі Дзяляцічы ўвайшлі ў склад Беларускай ССР. Згодна з Рыскай мірнай дамовай 1921 году яны апынуліся ў складзе міжваеннай Польскай Рэспублікі. У гэты час у мястэчку ўтварылася грэцка-каталіцкая парафія. Пры ёй дзейнічаў царкоўны хор, якім кіраваў дзяк Якуб Сямашка. У рэпэртуары хору былі таксама і беларускія народныя песьні. Некаторыя харысты пазьней трапілі ў знакаміты хор Рыгора Шырмы. З 1935 году тут працаваў душпастырам беларускі каталіцкі сьвятар бізантыйскага абраду а. Вячаслаў Аношка, які быў сябрам Рады Беларускага Экзархату Грэцка-Каталіцкай Царквы.

У 1939 годзе Дзяляцічы ўвайшлі ў БССР. Статус паселішча панізілі да вёскі. На 1971 год тут было 360 двароў, на 1993 год — 218, на 1997 год — 191.

• Мястэчка на старых здымках
•  
  Царква, каля 1900 г.
•  
  Працэсія ў Любчу, 1912 г.
•  
  Царква, 1915 г.

Дэмаграфія

• XIX стагодзьдзе: 1830 год — 335 муж., зь іх шляхты 4, духоўнага стану 1, мяшчанаў-юдэяў 44, мяшчанаў-хрысьціянаў і сялянаў 285, жабракоў 1; 1875 год — 770 чал.; 1897 год — 1509 чал.
• XX стагодзьдзе: 1971 год — 895 чал.; 1993 год — 393 чал.; 1997 год — 335 чал.
• XXI стагодзьдзе: 2008 год — 213 чал.

Інфраструктура

У Дзяляцічах працуе школа.

Славутасьці

• Могілкі юдэйскія
• Сынагога
• Царква Ўзьвіжаньня Сьвятога Крыжа (1876)

За 4 км на захад ад Дзяляцічаў знаходзіцца помнік археалёгіі — курган.

Страчаная спадчына

• Кальвінскі збор
• Фальварак Дубы Бэрнацкія

• Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн.: БелЭн, 1998. — Т. 6: Дадаізм — Застава. — 576 с. — ISBN 985-11-0106-0
• Соркіна І. Мястэчкі Беларусі ў канцы ХVІІІ — першай палове ХІХ ст. — Вільня: ЕГУ, 2010. — 488 с. ISBN 978-9955-773-33-7.
• Энцыклапедыя гісторыі Беларусі. У 6 т. / Беларус. Энцыкл.; Рэдкал.: Г. П. Пашкоў (гал. рэд.) і інш.; Маст. Э. Э. Жакевіч. — Мн.: БелЭн, 1996. — Т. 3: Гімназіі — Кадэнцыя. — 527 с. — ISBN 985-11-0041-2
• Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. Tom I: Aa — Dereneczna. — Warszawa, 1880.

• Дзяляцічы, Radzima.org