Першая Прачыстая (Успленьне, Багародзіца, Прачыстая, Вялікая Прачыстая, Аспажа, Гаспажа, Спажа, Вялікая Спажа, Зялёная, Зельная, Спленьне, Успленье, Талака, Дажынкі) — старажытнае земляробчае сьвята ўраджаю і падрыхтоўкі да сяўбы.
Адзначаецца 28 жніўня.
Значэньне | завяршэньне ўборкі злакаў, пачатак сяўбы азімых |
---|---|
Дата | 28 жніўня |
Асьвячалі апошні снапок, насеннае зерне, якім пасьля Прачыстай пачыналі засеўкі азімых, а таксама зёлкі і гародніну. Наладжвалі Сьвята Сьвечкі: пераносілі яе з адной хаты ў другую, гасьцявалі. На Палесьсі рыхтавалі кашу з проса новага ўраджаю. Назіралі за бусламі, якія зьбіраліся на зжатых палях і рыхтавалі малады вывадак да далёкага пералёту ў цёплыя краі.
Прымаўкі гэтага дня: «Прыйшла Прачыстая — стала поле чыстае», «Прачыста — сяўба чыста, а касьба не чыста», «Гаспажа — хлеба дзяжа» (Берасьцейскі павет); «Прыйшла Прачыстая — перапечка чыстая» (Ігуменскі павет); «Надышло Ўспленьне — цягні бульбу за карэньне» (Столінскі раён); «Прачыстая не глядзіць бяла, а глядзіць, каб паляніца была» (Клічаўскі раён).
У народных песьнях гэты дзень згадваецца ў сувязі з разнастайнымі сельскагаспадарчымі работамі: «Прачыста снапкі падае», «на восець носіць», «папары мяшае», «пчолак ладзіць, кадкі мёдам налівае».
Прачыста маці ішла зажынаці
У чыстае поле з пшонным пірагом.
З пшонным пірагом, з залатым сярпом.
У левай руцэ пшонны піражок,
У правай руцэ залаты сярпок:
Я раз разну — я сноп нажну,
Я і два разну — я капу нажну!
Сноп ад снапа — на валовішча,
Капа ад капы — паўтараста шагоў!
(Магілёўская губ.)
Прачыста жытцо сеець,
А меншая ў помач стала,
Жытцо скора запахала,
(Мёрскі раён)
У некаторых раёнах лічылася, што ад Прачыстай пачынаецца «маладое бабскае лета», якое заканчваецца на Галавасека 11 верасьня.
Этнографамі зафіксавана вялікая колькасьць звычаяў, абрадаў і павер’яў, што датычаць гэтага моманту, ад якога ў многім залежаў будучы ўраджай. Першыя зьвязаны з такімі магічнымі атрыбутамі, як «поўня», «яйка», «сякера», «ахвяраваньне зямлі», «сустрэча», «чысьціня» і іншымі, што суправаджаюцца рознымі і шматлікімі павер'ямі, другія — з асьвечаным зернем, малітвай. Некаторыя дасьледчыкі лічаць, што 28 жніўня зьяўляецца агульнаславянскім сьвятам ураджаю.
На Палесьсі Прачыстую называлі Зельнаю, бо асьвячалі разам са збожжам «усялякія зельля».
У 1930-х гадах у Заходняй Беларусі, якая ўваходзіла ў склад Польшчы, у верасьні праходзілі фэстывалі «Дажынкі», прысьвечаныя сабранаму ўраджаю.
This article uses material from the Wikipedia Беларуская (тарашкевіца) article Першая Прачыстая, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Зьмест даступны на ўмовах CC BY-SA 4.0, калі не пазначанае іншае. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Беларуская (тарашкевіца) (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.