Грамадзянская Вайна
Грамадзя́нская вайна́ — вайна паміж арганізаванымі групамі ў межах адной дзяржавы, ці, радзей, паміж дзьвюма нацыямі, якія ўваходзілі ў склад раней адзінай аб’яднанай дзяржавы.
Мэтай бакоў, як правіла, зьяўляецца захоп улады ў краіне ці ў асобным рэгіёне, незалежнасьць рэгіёну, ці зьмяненьне палітыкі ўраду. Прызнакамі грамадзянскай вайны зьяўляюцца наяўнасьць элемэнтаў дзяржаўнай ваенна-палітычнай машыны ў абодвух ваюючых бакоў і агульнанацыянальны размах падзеяў.
Спосабы вядзеньня грамадзянскіх войнаў часьцяком адрозьніваюцца ад традыцыйных. Нароўні з выкарыстаньнем варагуючымі бакамі рэгулярных войскаў вялікі распаўсюд атрымлівае партызанскі рух, а таксама розныя стыхійныя паўстаньні насельніцтва і іншае. Нярэдка грамадзянская вайна спалучаецца з барацьбой супраць замежнай інтэрвэнцыі іншых дзяржаваў.
Грамадзянскія вайны з канца Другой сусьветнай вайны мелі працягласьць ў сярэднім крыху больш за чатыры гады, што зьяўляецца істотным павелічэньнем з 1,5 гадоў, сярэдняй працягласьці войнаў на працягу 1900—1944 гадоў. У той час як узровень узьнікненьня новых грамадзянскіх войнаў быў адносна сталы, пачынаючы зь сярэдзіны XIX стагодзьдзя, нарастальная працягласьць гэтых войнаў прывяла да ўзрастаньня колькасьці войнаў, якія адбываюцца ў кожны дадзены момант часу. Да прыкладу, ня больш за пяць грамадзянскіх войнаў адбываліся адначасова ў пачатку XX стагодзьдзя, у той час як больш за 20 адначасовых войнаў здараліся ў сьвеце напрыканцы халоднай вайны, перш чым зноўку значна зьменшыцца паводле колькасьці ў сувязі з тым, што канфлікты, зьвязаныя з супрацьстаяньнем звышдзяржаваў, прыйшлі да свайго канца.
З 1945 году грамадзянскія войны прынесьлі каля 25 мільёнаў сьмерцяў, уключаючы гвалтоўную дэпартацыю мільёнаў іншых людзей. Грамадзянскія войны таксама сталі прычынай эканамічнага каляпсу краінаў, дзе яны праходзілі, як то Самалі, Бірма, Уганда і Ангола зьяўляюцца прыкладамі дзяржаваў, якія шырока разглядаліся як пэрспэктыўныя ў пляне разьвіцьця, пакуль яны не перайшлі да стану грамадзянскай вайны.
Крыніцы
Літаратура
- Hironaka Ann Neverending Wars: The International Community, Weak States, and the Perpetuation of Civil War. — Cambridge: Harvard University Press, 2005. — ISBN 0-674-01532-0
Вонкавыя спасылкі
Грамадзянская вайна — сховішча мультымэдыйных матэрыялаў
- «What makes a civil war?» BBC News
This article uses material from the Wikipedia Беларуская (тарашкевіца) article Грамадзянская вайна, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Зьмест даступны на ўмовах CC BY-SA 4.0, калі не пазначанае іншае. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Беларуская (тарашкевіца) (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.