Вялёна

Гэта артыкул пра мястэчка ў Летуве. Калі вам патрэбны артыкул пра места ў Латвіі, глядзіце артыкул Віляны.

Veliuona) — мястэчка ў Летуве, на рацэ Нёмане. Цэнтар староства Юрбурскага раёну Таўроскага павету. Насельніцтва на 2001 год — 883 чалавекі.

Вялёна лац. Vialona
лет. Veliuona
Герб Вялёны
Краіна:	Летува
Павет:	Таўроскі
Раён:	Юрбурскі
Староства:	Вялёнскае
Насельніцтва:	883 чал. (2001)
Часавы пас:	UTC+2
летні час:	UTC+3
Паштовы індэкс:	LT-74054
Геаграфічныя каардынаты:	55°4′56″ пн. ш. 23°16′16″ у. д. / 55.08222° пн. ш. 23.27111° у. д. / 55.08222; 23.27111 23°16′16″ у. д. / 55.08222° пн. ш. 23.27111° у. д. / 55.08222; 23.27111
Вялёна на мапе Летувы Вялёна
Галерэя здымкаў у Вікісховішчы

Вялёна — даўняе магдэбурскае места гістарычнай Жамойці.

Асноўны артыкул: Вілун

Паводле францускага лінгвіста-германіста Раймонда Шмітляйна, які на падставе шматгадовых дасьледаваньняў прыйшоў да высноваў пра германскае паходжаньне літоўскіх уласных імёнаў, назва Вялёна ўтварылася ад гоцкага імя Wilun.

Упершыню ўпамінаецца як Willune (1412 год).

 

У 1291 годзе ў Хроніцы Прускай зямлі Пятра з Дусбургу ўпамінаецца паселішча пад назвай Junigede, якое зьвязваюць зь пазьнейшай Вілюнай (Вялёнай).

Зь Вілюнай (Вяленай) мае повязь адзіны гістарычны пісьмовы ўпамін пра аўкштотаў (у адрознасьць ад Аўкштоты як геаграфічнай назвы). Ён датуецца 1412 годам і зьмяшчаецца ў дакумэнце Тэўтонскага ордэну, выкарыстаным на арбітражным працэсе. Гэты дакумэнт засноўваецца на апытаньнях пажылых людзей, пераважна былых служкаў ордэну, у тым ліку жамойтаў: «Таксама замак Вілюна прускія браты заваявалі 11 гадоў таму ад няверных і ворагаў нашай веры ліцьвінаў, якіх называлі аўкштотамі, а кіраўнікамі ў іх былі Сурмін, Матывік і Гаштольд. А таксама, што памянёныя кіраўнікі, ад якіх быў адваяваны замак Вілюна, як ужо пісалася, былі ліцьвінамі, і іх род і цяпер завецца ліцьвінкамі і ліцьвінамі, і жывуць яны ў Літве, у Кульве каля Вількаміру, а не ў жамойцкай зямлі. Таксама, што і замак Вілюна, да яго заваяваньня прускімі братамі, як ужо казалі, утрымліваўся і забясьпечваўся ліцьвінамі, якіх звалі і цяпер яшчэ называюць аўкштотамі, а не жамойтамі».

У 1421 годзе вялікі князь Вітаўт заснаваў тут каталіцкую парафію. Вялёнскі касьцёл належыць да найстарэйшых касьцёлаў сучаснай Летувы. У 1636—1644 гадох яго рэканструяваў князь Альбрэхт Станіслаў Радзівіл.