Манівід (у каталіцтве Войцех або, паводле мясцовай традыцыі, Альбэрт; каля 1360 — 1424) — дзяржаўны дзяяч Вялікага Княства Літоўскага, намесьнік (1396—1413) і першы ваявода віленскі (з 1413).
Пачынальнік роду Манівідаў. На Гарадзельскай уніі атрымаў герб «Ляліва».
Герб «Ляліва» | |
Асабістыя зьвесткі | |
---|---|
Нарадзіўся | 1370 |
Памёр | каля 1460 |
Пахаваны | |
Род | Манівіды |
Бацькі | Гайлігін |
Дзеці | Іван (Івашка) |
Меў вотчынныя ўладаньні ў Вішневе. Ад вялікага князя Вітаўта атрымаў Геранёны, Суботнікі (абодва ў 1396), Лаздуны і Жупраны ў Ашмянскім павеце, Бярэзань, Гнязьдзілавічы, Дзедзелавічы, Домжарыцы, Докшыцы, Мсьціж у Харэцкай воласьці, Гасьцілавічы ў Лагойскім княстве (1407), Станькаў у Менскім павеце, Сярпейск у Смаленскай зямлі, Брагін у Кіеўскім княстве, Горваль і Любеч у былым Чарнігаўскім княстве.
Манвід (Manvidus) і Відзіман (Widiman) — імёны германскага паходжаньня. Іменная аснова -ман- (імёны ліцьвінаў Мангерд, Дзерман, Есьман; германскія імёны Mangerðr, Derman, Esmann) паходзіць ад гоцкага manna, германскага man 'чалавек', а аснова -від- (імёны ліцьвінаў Відмунд, Мельвід, Торвід; германскія імёны Widmund, Melvid, Torvid) — ад гоцкага wida 'повязь, злучэньне, моцнасьць' або ад гоцкага і германскага widus 'дрэва'. Такім парадкам, імя Манівід азначае «чалавек моцы» (тое ж, што і імя Відзіман).
Варыянты імя ў гістарычных крыніцах: Монивидъ Койликинович (1387—1392 гады); Moniwidone (2 лютага 1395 году); Albertus Monwid de Wischna (1396 год); Moniuido capitaneo Wilnensi (9 траўня 1397 году); Manewyd houptman czur Wille (23 красавіка 1398 году); Monwide houptman czur Wille, Manewit, capitaneus in Wilna (12 кастрычніка 1398 году); Монивид(ъ) (3 красавіка 1399 году); Manwede (23 красавіка, 9 чэрвеня і 15 верасьня 1404 году); Manewide (8 і 30 чэрвеня 1404 году); Manewyde (8 чэрвеня 1404 году, 21 лістапада 1405 году); mit dem edlen Manewiden euwern houptmanne (12 ліпеня 1404 году); Moniwid (17 жніўня 1404 году); Moniwid (17 жніўня 1404 году); Albertus alias Monywid (13 студзеня 1407 году); Monywido (11 чэрвеня 1407 году); Manewid (10 сьнежня 1408 году); Monywid (24 студзеня 1409 году); Albertus alias Monywyd (23 траўня 1409 году); Alberto Moniuith capitaneo Vilnensi (24 траўня 1409 году); Alberto alias Moniwyd capitaneo Wylnensi (16 лютага 1410 году); Alberto andirs Monywyd (26 траўня 1410 году); Alberti alias Monywyd capitanei Wilnensis (1 лютага 1411 году); Alberto alias Moniwid voyeuoda Vilnensi (20 красавіка 1411 году); Alberti Monuid capitanei Vilnensis (15 красавіка 1412 году); Alberto alias Moniuido capitaneo Vilnensi (31 траўня 1412 году); cum domo et stirpe nobilis Monywid palatini Wilnensis, Moniuidus palatinus Vilnensis, Monywid palatinum Vylnensem (2 кастрычніка 1413 году); Alberto Monywid woiewoda und houbtman czur Wille (4 студзеня 1414 году); Manewidt czur Wille houptman (10 жніўня 1415 году); Manneuite (10 красавіка 1418 году); ex parte Alberti Maniwidi palatini et capitanei Wilnensis (11 студзеня 1419 году); Alberto Monywid palatino et capitaneo (22 чэрвеня 1421 году); Mannewid (2 студзеня 1422 году); Albertus alias Moniwid (27 верасьня 1422 году); Albertus Moniwid (27 жніўня 1423 году); Manwid, Manwede.
Зь літоўскага баярскага роду, сын Гайлігіна. Меў брата Юрыя Гедыгольда.
Упамінаецца з 1387 году ў складзе рады вялікага князя. У крыжацкім помніку «Паведамленьні аб літоўскіх дарогах» каля Геранёнаў значыцца Manewidendorf.
Першы раз ажаніўся зь Юліяніяй, дачкой Сьвятаслава Смаленскага, другі — зь Ядвігай. Меў сына Івана (праўдападобна, у першым шлюбе).
У сваёй лацінскай грамаце ад 1407 году ўжыў «народны» выраз «паўустаўнае» (vulgariter dictam pol ustavy). У 1411 годзе засьведчыў дароўную грамату вялікага князя Вітаўта як voyevoda. У 1423 годзе Вітаўт зацьвердзіў яго дароўную грамату капліцы пры Віленскай катэдры, якая прызначала тром «сем’ям» (familiae vulgariter siemie) Цярэнцевічаў (Terentiewiczy) даваць «лукно пяціпяднае» (lukno petypedne) мёду, а братам Львовічам (Lwowiczy) і Небутовічам (Nebutowiczy) — «лукно шасьціпяднае» (vulgariter lukno szescipedne) мёду на карысьць той капліцы. Апроч таго, у зробленым яму наданьні Вітаўта ад 1407 году тройчы падавалася народная назва «бортнікі» (censuales mellis alias bortnyky), а таксама ўпаміналіся тагачасныя назвы Лаздуноў (Loszduni), Жупранаў (Szuprany) ды іншых паселішчаў. Паводле тэксту лацінскай граматы 1409 году, атрымаў ад Вітаўта «новае паселішча, якое ў народнай мове называецца Новае Сяло» (Novam villam alio nomine in vulgari Nowesyolo nuncupatam). Гэта адпавядае многім іншым тагачасным лацінскім граматам літоўскіх князёў і баяраў, дзе з азначэньнем «народны» («гутарковы») падаваліся менавіта беларускія словы.
Змацаваў дакумэнт Вітаўта для Тэўтонскага ордэну ад 14 кастрычніка 1398 году пячацьцю з лацінамоўным гатычным надпісам:
+ SIGILLUM • ALBRECI • D • MONEWID
Да дакумэнту ад 26 траўня 1410 году прывесіў пячаць зь іншым надпісам:
+ s. alberti : capit : de : vilna
Да дакумэнту 1419 году прывесіў пячаць з гербам «Лялівай».
This article uses material from the Wikipedia Беларуская (тарашкевіца) article Войцех Манівід, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Зьмест даступны на ўмовах CC BY-SA 4.0, калі не пазначанае іншае. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Беларуская (тарашкевіца) (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.