Помнік сакральнай архітэктуры | |
Манастыр Сьвятых Барыса і Глеба | |
Бельчыцкі манастыр. Малюнак І. Трутнева, 1866 | |
Краіна | Беларусь |
Места | Полацак |
Каардынаты | 55°28′31.78″ пн. ш. 28°47′2.89″ у. д. / 55.4754944° пн. ш. 28.7841361° у. д. 28°47′2.89″ у. д. / 55.4754944° пн. ш. 28.7841361° у. д. |
Канфэсія | праваслаўе |
Эпархія | Полацкая япархія[d] |
Архітэктурны стыль | Полацкая школа дойлідзтва[d] |
Дата заснаваньня | XII ст. |
Статус | Дзяржаўны сьпіс гісторыка-культурных каштоўнасьцяў Рэспублікі Беларусь |
Манастыр Сьвятых Барыса і Глеба | |
Манастыр Сьвятых Барыса і Глеба на Вікісховішчы |
Манастыр Сьвятых Барыса і Глеба — помнік архітэктуры XII ст. у Полацку. Знаходзіўся на Задзьвіньні, у прадмесьці Бельчыцы, пры ўтоку ракі Бяльчанкі ў Дзьвіну. Твор Полацкай школы дойлідзтва. У 1920—1950-я гады савецкія ўлады зруйнавалі помнік (захаваліся падмуркі). Аб’ект Дзяржаўнага сьпісу гістарычна-культурных каштоўнасьцяў Беларусі.
Комплекс складаўся з цэркваў Сьвятых Барыса і Глеба, Сьвятой Параскевы Пятніцы і Вялікай саборнай, падмуркі якіх захаваліся да нашага часу. Апроч таго, згодна зь пісьмовымі крыніцамі, існавалі храм-трыконх, княскі палац і абарончыя муры зь вежамі вакол манастыра. Тэрыторыю манастыра ў наш час займаюць 1-павярховыя драўляныя хаты, а таксама 5-павярховы савецкі жылы дом і цагляны дарэвалюцыйны дом (1910 год). Тэрыторыю манастыра перасякае дарога, якая праходзіць празь месца, дзе разьмяшчаўся Вялікі сабор.
Прадмесьце Бельчыца ўпершыню ўпамінаецца ў Іпацьеўскім летапісе пад 1159 годам у зьвязку з канфліктам паміж полацкімі мяшчанамі і князем Расьціславам Глебавічам. Калі ў Полацку ўзьнікла змова супраць князя і пачалося зьбіцьцё ягонай дружыны, Расьціслаў з часткай паплечнікаў некаторы час знаходзіўся ў Бельчыцы. Відаць, гэтая мясцовасьць была добра ўмацаванай, бо змоўнікі не ішлі туды, а хітрасьцю спрабавалі заманіць князя ў места.
Паводле больш позьніх летапісаў, за полацкім князем Барысам манастыр быў «упарадкаваным вежамі», а царква Барыса і Глеба мела «цудоўную мураваную сьцяну». У сваю чаргу, Мацей Стрыйкоўскі сьцьвярджаў, што Бельчыца ўмацоўвалася вежамі-байніцамі.
За часамі Інфлянцкай вайны, па акупацыі Полаччыны ў лютым 1563 году ў манастыры спыняўся маскоўскі гаспадар Іван IV Тыран. Па Берасьцейскім саборы (1596 год) манастыр прыняў Унію.
Па другім падзеле Рэчы Паспалітай (1793 год), калі задзьвінская частка Полацку апынулася ў складзе Расейскай імпэрыі, манастыр працягваў дзейнічаць. Па гвалтоўнай ліквідацыі Берасьцейскай уніі расейскія ўлады адабралі манастырскія будынкі ў Сьвятога Пасаду і перадалі ў валоданьне Ўрадавага сыноду Расейскай імпэрыі (Маскоўскай царквы). У 1878 годзе манастыр атрымаў статус жаночага і перайшоў у падпарадкаваньне Спаса-Эўфрасіньнеўскаму манастыра.
Па Першай сусьветнай вайне на манастырскім двары разьмяшчаліся вайсковыя склады. У гэты час цэрквы Сьвятых Барыса і Глеба і Сьвятой Параскевы Пятніцы пачалі разьбіраць на цэглу. У 1911 годзе вывучэньне помніка праводзіў І. Далгоў. Мікола Шчакаціхін у 1925 годзе дасьледаваў адкрытыя насьценныя фрэскі ў Пятніцкай і Барысаглебскай цэрквах. Фрэскі раскрыліся з-за ападу тынку, сфатаграфаваны і зарысованы з натуры мастачкаю М. Лебедзеваю, чальцом-карэспандэнтам Інстытуту Беларускай Культуры зь Віцебску. У 1928 годзе — Іван Хозераў замаляваў фрагмэнты фрэскавага росьпісу помнікаў.
У 1992 годзе ў памяць пра сьвятыню паставілі мэмарыяльны камень. У пачатку 2015 году пры пракладаньні газавода ў Юбілейным завулку пашкодзілі падмурак Вялікага сабора.
Аб’ект Дзяржаўнага сьпісу гісторыка-культурных каштоўнасьцяў Рэспублікі Беларусь, шыфр 213Г000639 |
This article uses material from the Wikipedia Беларуская (тарашкевіца) article Бельчыцкі манастыр, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Зьмест даступны на ўмовах CC BY-SA 4.0, калі не пазначанае іншае. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Беларуская (тарашкевіца) (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.