Pilosopiya
An pilosopiya (Ingles: philosophy, gikan sa Griyego: φιλοσοφία, philosophia, 'pagkamoot sa kadunungan' ) iyo an pag-aadal nin heneral asin pundamental na kahapotan, arug kaidtong manungod sa rason, eksistensya, kaaraman, kaugalian, pag-iisip, sagkod tataramon.
An mga arug kaidtong kahapotan iyo harus nagigin problema na dapat adalan o maresolba. An termino iyo baad namokna ni Pythagoras (c. 570 – c. 495 BCE). An mga pilosopikal na paagi iyo kabali an paghapot, kritikal na diskusyon, rasyunal na argumento, asin sistematikong presentasyon.
Sa historya, an pilosopiya iyo minasakop sa gabos na hawak nin kaaraman asin an may hararom na kaaraman sa lado iyo inaapod na pilosopo. Gikan sa panahon kan suanoy na Griyegong pilosopo na si Aristotle hasta sa ika-19 na siglo, an "natural na pilosopiya" iyo minasakop sa astronomiya, medisina, asin pisika. Halimbawa, an libro ni Newton kan 1687 na Mathematical Principles of Natural Philosophy iyo dagos pigklasipika bilang libro nin pisika.
Kaidtong ika-19 na siglo, an pag-uswag kan mga modernong research na unibersidad iyo nagtaong dalan sa akademikong pilosopiya asin iba pang disiplina para mapropesyunalisar asin maespesyalisar. Poon kaidto, an manlainlain na lugar nin imbestigasyon na tradisyunal na parte kan pilosopiya iyo nagin suway na akademikong disiplina, arug kan sikolohiya, sosyolohiya, lingwistika, asin ekonomika.
Sa ngunyan, an mga mayor na sub-lado kan akademikong pilosopiya iyo kabali an metapisika, na iyo segun sa pundamental na katotoohan kan eksistensya asin realidad; an epistemolohiya, na minaadal sa katotoohan nin kaaraman asin pagtubod; an etika, na iyo segun sa moral na pag-aadal; sagkod an lohika, na minaadal sa kasuguan nin imperensya na minatugot sa paghimo nin konklusyon hale sa totoong premiso. An iba pang notableng sub-lado iyo kabali an pilosopiya kan siyensya, politikal na pilosopiya, aestetiko, pilosopiya kan tataramon, asin pilosopiya kan pag-iisip.
Panluwas na takod
| An Wiki Commons igwa nin medya dapit sa Philosophy. |
- Stanford Encyclopedia of Philosophy
- The Internet Encyclopedia of Philosophy
- Indiana Philosophy Ontology Project
- PhilPapers – sarong kumprehensibong direktorya nin mga online na pilosopikal na artikulo asin libro kan mga akademikong pilosopo
- Philosophy Timeline
- Philosophy Magazines and Journals
- Pilosopiya sa Curlie
- Philosophy (review)
- Philosophy Documentation Center
- Popular Philosophy
Toltolan
This article uses material from the Wikipedia Bikol article Pilosopiya, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Content is available under CC BY-SA 4.0 unless otherwise noted. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Bikol (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.