Pandemya
An pandemya o damat (Ingles: pandemic) (gikan sa taramong Griyego na πᾶν, pan, gabos asin δῆμος, demos, lokal na tawo an 'surusuan') iyo sarong epidemya nin sarong nakakaulakit na kahelangan na naglakop sa dakulang rehiyon, halimbawa sa dakulon na kontinente o sa bilog na kinaban, na nakaapektar nin substantong numero nin katawohan.
An lakop na endemikong kahelangan na igwang pusog na numero nin naulakitang tawo iyo bako sarong pandemya. An lakop na endemikong kahelangan na may pusog na numero nin naulakitang tawo arug kan pagbalik liwat nin pana-panahong influenza iyo heneral na dae pigbabali bilang pandemya huli ta nangyayari sinda nin sarabay-sabay sa darakulang rehiyon imbes na luminakop sa bilog na kinaban.
Sa kabilugan nin uusipon kan katawohan, igwa na nin bilang kan pandemya nin mga kahelangan arug kan smallpox asin tuberkulosis. An pinakamalain na pandemya sa nairekord na uusipon iyo an "Itom na Pagkagadan" (bistado man bilang The Plague), na guminadan nin estimadong 75–200 na milyong tawo sa ika-14 na siglo. An termino iyo dae ginagamit kaidto pero iyo na sa suminunod na pandemya arug kan 1918 influenza na pandemya (Spanish flu). An mga presenteng pandemya iyo kabali an COVID-19 (SARS-CoV-2) asin an HIV/AIDS.
Hilingon man
Panluwas na takod
| An Wiki Commons igwa nin medya dapit sa Pandemics. |
- WHO | World Health Organization
- Past pandemics that ravaged Europe
- Pandemic Influenza at Centers for Disease Control and Prevention
- European Centre for Disease Prevention and Control
- TED-Education video How pandemics spread.
Toltolan
Pinopoonan an artikulong ini sa Siyensya. Makakatabang ka sa Bikol Wikipedia sa pagparambong kaining pahina.This article uses material from the Wikipedia Bikol article Pandemya, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Content is available under CC BY-SA 4.0 unless otherwise noted. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Bikol (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.