آشیق قوربان

آشيق قوربان موسيقي تقريبي اولاراق، ۱۲۶۸-جي ايلده اورمونون جمال آوا کندينده دونيايا گؤز آچدي. آتاسي لک طايفاسينين خانلاريندان ايدي. اونلارين ائلي، سالماسين لک ماحاليندان جمال‌آوا کندينه يايلاق- قيشلاق ائديرميشلر. آما سويوق قيشلارين بيرينده، جمال آوا کندينده اونلارين مال-داوارلاريني بوران و شاختا وورور. بو ايشين نتيجه سينده ۵۰۰۰ باش قويونلاريني الدن وئريرلر. بونا گؤره­ده ائللري جمال آوا کنديني مسکن ائديب، اورادا قالارگي اولورلار.

قوربان ۲۰ ياشينا چاتديقدان سونرا، آشيقليق هوسينه دوشور و موسيقي داليجا گئدير. (موسيقي­يه علاقه­سينه گؤره ده، اونون سوي آديني موسيقي سئچيرلر). او زمانلار خويدا بير آيدين اوره­کلي و اوستاد آشيق ياشاييرميش، آدينا کورفرهاد دئييرميشلر. قوربان دا آشيق فرهادي اؤزونه اوستاد سئچيب، اونون محضرينه گئديب ساز چالماق ايله اوخوماغي اؤيره­نمگه باشلايير. اؤنجه آشيق فرهاد اونون اللريني لمس ائده­رک، بارماقلارينين يوغون اولدوغونو دئيه­رک، اونون ساز چالانماياجاغيني بيلديرير. آما قوربان تصميمين توتموشدور و هئچ نه اونو اؤز يولوندان دؤند­ره بيلمزدي.

آشيقليق عشقي قورباني گئري دؤنمگه قويمايير و بو يولدان ال چکمه­يير. بير نئچه مدت آشيق فرهادين يانينا گئدن، قوربان، اونون سئچيلن و ساييلان شاگردلريندن اولور و آشيقليق استعداديني هر کسه نشان وئرير. گؤزل و اينجه دويغولاريني سازلا قوووشدوروب، آشيقليغا باشلايير.

قوربان ائله سازي اؤيره­نديگي يئر، يعني خويدا آشيقليق ائديب اورادا قالارگي اولور. خويدان ائولنن آشيق قوربان، ايکي قيز، بير اوغلان آتاسي اولور و خويدا بير-بيرينين آرديندان آشيقليقلا برابر خوش گونلري کئچيرير. آما بو خوش گونلر دوام تاپمايير و آذربايجانين بلالي ايللري گليب چاتير. آذربايجانين غرب بؤلگه­سي چئشيتلي هجوملار و باسقينلارا معروض قالير. ارمني-جيلو دسته­لري خوي، سالماس، اورمو، سولدوزا باسقين ائديرلر و چوخلو آذربايجان اهالسيني اؤلدوروب يوردلاريني ويران قويورلار.

ارمني لرين باسقيني ايله برابر، خوي شهري ۱۲۹۶-جي ايلده ارمني دسته­لرينين ۵۷ گونلوک محاصره­سينده قالير. بونونلا برابر، آجليق و قحطليک باش وئرير. يئمگه و قارين دويوزدورماق اۆچون هئچ نه تاپيلمايير. بونا گؤره ده، خوي اهاليسينين چوخو خسته­لنرک، سوء تغذيه و سوء هاضمه خسته­ليکلرينه توش گليرلر. بو ايش، آشيق قوربانين اوشاقلاريندان دا يان کئچمه­يير، اونلاري دا ياخالاييب، اؤلوملرينه سبب اولور. قوربانين حيات يولداشي دا اوشاقلارينين دقّيني گتيريب، وفات ائيله يير.

قوربان، بير داها خويدا، تک و يالقيز قالير. بو اوزدن خويدان چيخيب، ديلمانا يوللانير. ديلماندا آشيقليق ائديب، گونونو کئچيرير. بير نئچه مدت ديلماندا ياشاديقدان سونرا، بير دول آرواد ايله عائله حياتي قوروب و اورادا قالارگي اولور. قوربانين ديلماندا قالديغي ايللرده، اوچ اوغلو دونيايا گلير.

علي(۱۳۰۲)، ولي(۱۳۰۴)، قولو(۱۳۰۶). فلكين اليندن، آجيلار چکن قوربان، يئنه ده فلگين بلاسي ايله راستلاشير. ۱۳۱۰-جو ايلده ديلمانا بؤيوک بير زلزله گليب، هر نه­يي يئر ايله بير ائديب ديلماندان يالنيز بير تورپاقلي تپه قالير. خوشبختچيليکدن بو دفعه قوربانين عائله­سي، جان ساغليغي ايله، بو بلادان قورتولورلار. او زمان ديلمانين يئرينه، سالماس آددا يئني بير شهر سالينير.

قوربان دا اورا گئديب، بير ائو تيکير و سالماسدا قالير. سالماسدا، ۱۳۱۲-جي ايلده آشيغين خديجه آدلي بير قيزي دونيايا گلير. بير نئچه مدت سونرا، سالماسدا ياشايا بيلمه­ين و اؤز کندلريني اؤزله­ين، آشيق قوربان، کندلرينه قاييدير. قوربانين جمال آوايا گيريشي ايله، آتاسي وفات ائيله يير. آتاسينين جسديني قوشچويا داشيان واختدا، يولدا آتاسي حاقدا مرثيه لر و آغي لار اوخوياراق، قوشچودا تورپاغا تاپشيرير.

يئنه ده، روزگار قورباندان دؤنور، ۱۳۱۷-جي ايلده بير داها حيات يولداشي فاطما خانيمي ايتيرير، قوربان يئنه ده يالقيز قالير. بير داها ائولنمه­ين، قوربان، آشيقليغا گئتديگي گونلر، اوشاقلاريني باجيسينا تاپشيريب، چاغيريلديغي يئرلره يوللانير.

اؤز دؤورونده انزل ماحالينين ان آدليم آشيغي اولان، قوربان موسيقي، سازي و سؤزو ايله توي شنليک مراسملرينه قاتيلير. ها بئله، انزل ماحاليندا، ديل جلماني آدي ايله مشهور اولان، جلمان(ياللي) ريتم لريني اوستاليقلا ايفا ائدير. چوخ شيرين صحبت و داستانلاري ايله مشهور اولان قوربان موسيقي، جمال آوا کندينين قهوه خاناسيندا چوخلارينا بو شفاهي خالق داستانلاريندان اؤيره­دير. آما بير داهادا چرخ، دؤنور و بو دفعه سيرا دموکرات کوردلرينده­دير. دموکرات کوردلري، انزل ماحالينا يورويوب، نئچه کندي و اونونلا برابر عائله­لريني تالان ائديرلر. بو تالاندان، قوربانين عائله­سي ده، نصيبسيز قالمايير و پاييني آلير.

عؤمرونون سون گونلرينه قدر، آشيقليق ايله مشغول اولان، آشيق قوربان موسيقي نهايت ۱۳۳۴-جو ايلده، بير سويوق قيش گونونده، جمال آوا کندينين قهوه خاناسيندا گاز ايله زهرلنيب و مسموم اولور و ايکي گوندن سونرا بو دونياني ترک ائده­رک، ابديته قووشور.

اونو جمال آوا کندينين مزارليغيندا دفن ائديرلر. اوشاقلارينين دئديگينه گؤره، عؤمرونون ياشاديغي ايللرده، دائم غرور و عزت ايله ياشاميشدي و فلكين مۆختلیف سيناقلاريندان باش اوجا چيخمشدير.

آشيق قوربان هم ده، بير مؤمن و اعتقادلي مسلمان­ ايدي. او محرم و صفر آيلارينا خاص حؤرمت بسله­ميشدي. قوربان، محرم و صفر آيلاريندا، سازينين پرده­لريني و سيملريني آچاراق، بو آيلاردان سونرا، بير داها سازينا پرده و سيم قوشورموش. بو دا اونون بو آيلاردا هوس ائديب ساز چالما فکرينه دوشمه­سينين قارشيسيني آلماسي سببيندن ايدي.اونون سازی هله ده قالیر و اؤز نوه سینین ائوینده دیر. دئييلنلره گؤره، اؤزونه مخصوص ابهتي وار ايميش و آشيقليقدا، آشيقليق شخصيتينه چاتميش ايدي.اورمونون آدليم آشيغي، آشيق فرهاد ايله ده، دوستلوق علاقه­لري وار ايميش و اونون شاگردلرينه ده چوخ سؤزلر اؤيره­تميشدير. آشيق درويش کيمي، بؤيوک آشيقلاردا اوندان بير واختلار سؤز-صحبت اؤيره­نميش ايميشلر.

• آشیق‌لار