Marburq Faylları

Amerika qoşunları Diqenershauzen əmlakının yaxınlığından keçərkən ətraf yollara səpələnmiş çoxlu sayda tərk edilmiş və ya məhv edilmiş alman hərbi maşını tapdılar. Maşınların bəzilərində nasist hökumətinə məxsus müxtəlif arxivlər var idi. Birinci leytenant Devid Silberberq ilk olaraq nasist Almaniyasının xarici işlər naziri İoahim fon Ribbentropun imzaladığı sənədləri aşkar etdi və tapıntılarının arxa planını aşkar etmək üçün Diqenershauzenə qayıtdı. Meysdorf evi və Marburq qəsrinin yerini öyrəndikdən sonra o kəşfiyyatçı zabitləri bir sıra əlavə əşyanın aşkarlandığı ərazilərə gətirdi. Bu müddət ərzində Amerika qoşunları Hitlerin şəxsi tərcüməçisi olmuş Paul-Otto Şmidtin köməkçisi Karl fon Löş adlı alman əsgərini Treffurtdan geri çəkilərkən Eyzenax yaxınlığında həbs etdilər. Şmidt ona arxivlərə yerləşdirdiyi bütün gizli sənədləri məhv etməyi tapşırmışdı. Fon Löş onların əksəriyyətini məhv etsə də, xüsusi olaraq bəzilərini saxlamağa qərar vermiş və onları Marburqun ətrafındakı ərazilərdə torpağa basdırmışdı. Sonradan o, təsadüfən Britaniya sənədləşdirmə komandasının rəisi polkovnik-leytenant R.C. Tomsonla tanış edildi və təqibdən azad olmaq müqabilində Tomsonun komandasına basdırılmış yazışmaların olduğu yerə rəhbərlik etməyi təklif etdi.

ABŞ ordusu tərfindən təxminən 400 tona yaxın material aşkar edildi və araşdırılmaq üçün Marburq qalasına aparıldı. Yoxlama zamanı ən azı 60 sənəddə Vindzor hersoqu ilə nasist alman yüksək komandanlığı arasında yazışmaların olduğu ortaya çıxdı. Amerikalı diplomatlar orijinal materialları və replikaları Britaniya hökumətinə ötürməzdən əvvəl məzmunu araşdırdılar. Böyük Britaniyanın Baş naziri Vinston Çörçill bu haqda Kral VI Corc ilə müzakirə apardı və kral sənədləri gizlədərək onları heç vaxt ictimaiyyətə açıq şəkildə yayımlamadı. Bütün kolleksiya 1948-ci ildə Böyük Britaniyaya göndərildi və Bakinqemşirdəki Vedon-holda saxlanıldı.

Aşkar edilən sənəd və yazışmaların nasistlərin 1940-cı ildə Böyük Britaniyaya sülh danışıqları təklif etmək adı ilə Vindzor hersoqunu nasistlərin tərəfinə keçməyə və Almaniyaya köçməyə təşviq etmək üçün hazırladıqları “Villi əməliyyatı” adlı planını daha da təfərrüatlandırdığı iddia edilir. Burada hersoq Baham adalarına gəlişindən sonra onun Kral VI Corc və Baş nazir Uinston tərəfindən qətlə yetirəcəyi ilə bağlı uydurma plana inandırılır və monarxiyanı və Böyük Britaniyanı təslim olmaq üçün şantaj etmək ümidi ilə adam oğurluğu təşkil etmək üçün onunla sui-qəsd təşkil etmək təklif edirdi. Sənədlərin həmçinin Nasist qüvvələrinə Avropada sərbəst hərəkət imkanı verilməsi müqabilində hersoqu kral kimi bərpa etmək və onun həyat yoldaşı Uollis Simpsonu kraliça kimi tanımaq planını ortaya çıxardığı iddia edilir.

Britaniya kral ailəsi üçün ən böyük lənət hesab edilən sənədlər hersoqun Baham adalarına getməzdən əvvəl nasistlərlə olan son söhbətləri arasında idi və burada hersoqun Britaniya hökumətini sülh danışıqlarına məcbur etmək üçün nasistləri Birləşmiş Krallığa amansız bombalı hücumlara təşviq etdiyi iddia edilirdi. Hersoqun Villi əməliyyatı ilə əməkdaşlıq etmək üçün nasistlərin təklif etdiyi hər hansı bir şərti qəbul etdiyinə dair hər hansı bir sübutun olduğuna inanılmır. Tarixçilər əvvəllər onun Baham adalarının qubernatoru olmaq üçün Britaniya hökumətindən aldığı təşviqdən daha çox təsirləndiyini qeyd etsələr də, bəzi sənədlərin onun nasist ideologiyalarına rəğbət bəslədiyini təsdiqlədiyi iddia edilir.

İlkin olaraq İngiltərə, Fransa və Amerika tarixçiləri 1946-cı ildən etibarən yalnız yayınlanmasını vacib hesab etdikləri sənədləri yayınlamaq ümidi ilə birlikdə işləməyə razılaşdılar. Kiçik bir toplusu 1954-cü ildə buraxılan sənədlərin 1957-ci ildə bütöv bir cildi nəşr olundu. Bu buraxılışı 1996-cı ildə Kyudakı İctimai Qeydiyyat Bürosunda yayınlanan əlavə fayllar müşahidə etdi. Faylların yayımlanmasının hersoqu xeyli əsəbləşdirdiyi bildirilmişdir.

Marburq faylları Netflix televiziya serialı "Tac"-ın " Verqangenheit" ("Keçmiş") adlı epizodunun əsas mövzusudur. Epizod Kraliça II Elizabetin sənədlərə ilk baxışını təsvir edir. Epizodun rejissoru Filippa Loutorp bildirmişdir ki, çəkiliş zamanı orijinal faylların replikalarından istifadə edilib. Kraliça Elizabetin hersoqu qınadığını təsdiqləməsinə baxmayaraq, tarixçi Hüqo Vikkers epizodun Marburq faylları yayımlandıqdan sonra Hersoqun kral ailəsindən qovulduğunu nəzərdə tutduğunu və bunun yalan olduğunu irəli sürmüşdür. Əslində isə hersoq ailəsi ilə əlaqəni saxlamış və ictimaiyyətə çıxışları davam etdirmişdi.