Amerika Birləşmiş Ştatları Prezidentlərinin Siyahısı
Amerika Birləşmiş Ştatlarının prezidenti — ABŞ icraedici hakimiyyətinin başçısı.
Vəzifə Konstitusiya konventinin (məclis) 1787-ci ildə qəbul etdiyi ABŞ Konstitusiyası tərəfindən təsis edilib. 1789-cu ildəCorc Vaşinqton ABŞ-nin ilk prezidenti seçildi. Onun bu vəzifəni tutmasından öncə, "prezident" sözü "Kontinental konqresin prezidenti" birləşməsində istifadə olunurdu.
Amerika Birləşmiş Ştatlarında prezidentlər 1789-cu ildən seçilirlər. Ardıcıl seçilmələr eyni hakimiyyət dövrü kimi qəbul olunur (məsələn, 2 dəfə ardıcıl olaraq seçilən Corc Vaşinqton 1-ci və 2-ci deyil, yalnız 1-ci prezident hesab olunur), hazırda ABŞ tarixində fasilə ilə prezident vəzifəsini tutmuş yeganə şəxs Qrover Klivlend olmuşdur və o, 22-ci və 24-cü prezident hesab olunur. Franklin Ruzvelt 4 dəfə ABŞ Prezidenti seçilmiş yeganə şəxsdir, həmçinin o, bu vəzifəni 12 il (1933-cü ildən 1945-ci ilə qədər) tutaraq prezident postunda ən uzun müddət qalan şəxs sayılır. Ən qısamüddətli prezidentlik dövrü isə Uilyam Harrisona məxsusdur (1841-ci ilin mart–aprel ayları).
Amerika prezidentlərinin səkkizi vəzifədə olarkən vəfat etmişdir. Onlardan dördü səlahiyyətlərinin icrası zamanı təbii səbəblərdən (Uilyam Henri Harrison, Zakari Teylor, Uorren Hardinq və Franklin D. Ruzvelt) vəfat etmişdir, dördü isə qətlə yetirilmişdir: Linkoln (1865-ci ildə teatrda Konfederativ Ştatlarının tərəfdarı tərəfindən), Qarfild (1881-ci ildə vağzalda ruhi xəstə tərəfindən), Mak-Kinli (1901-ci ildə sərgidə anarxist tərəfindən) və Kennedi (1963-cü ildə Li Harvi Osvald tərəfindən). Riçard Nikson vəzifədən istefa vermiş ilk və yeganə prezidentdir.
ABŞ-nin ilk prezidenti Corc Vaşinqton seçicilərin 100% səsini alan yeganə prezident olub. Cerald Ford isə seçicilərin səsi ilə seçilməyib, belə ki, Riçard Nikson onu Spiro Aqnyunun istefasından sonra vitse-prezident təyin etdi və təyinatı Konqresin hər iki palatası təsdiqlədi, Niksonun istefasından sonra isə Ford avtomatik olaraq 38-ci prezident oldu. 1824-cü il seçkilərində seçicilərin mütləq səs çoxluğunu yığa bilməyən qalib Nümayəndələr Palatasının səsverməsindən sonra prezidenti postunu uduzdu. İkinci və altıncı prezidentlər, habelə qırx birinci və qırx üçüncü prezidentlər ata və oğul olmuşdular, iyirmi altıncı və otuz ikinci isə bir-birilərinə uzaq qohum idilər. Martin van Buren ingilis müstəmləkələrinin deyil müstəqil Ştatların ərazisində doğulmuş ilk prezident idi və həm də doğma dili ingiliscə olmayan yeganə prezident idi. Vəzifə başında olduğu zaman öldürülən iki prezidenti Conson soyadlı vitse-prezidentlər əvəz ediblər. Barak Obama ilk afroamerika mənşəli prezident olmuşdur. Vətəndaş müharibəsi zamanı cənub ştatları müstəqillik elan etdikdən və özünü ABŞ-nin tərkibindən çıxardıqdan sonra, 1861-ci ildən 1865-ci ilədək Amerika Konfederativ Ştatlarının prezidenti vəzifəsi mövcud olmuşdur. AKŞ-nin ilk və yeganə prezidenti Cefferson Devis olmuşdur. O bu vəzifəni 18 fevral 1861-ci ildən 10 may 1865-ci ilədək (bu dövrlərdə vitse-prezident Aleksandr Stivens idi) tutub.
Prezidentlərin siyahısı
| Partiyalar: Partiyasız Federalist Demokratik-respublikaçı Demokrat Viq Respublikaçı |
| № | Şəkil | Prezident | Vəzifəyə gəlib | Vəzifədən gedib | Partiya | Vitse-prezident |
|---|---|---|---|---|---|---|
| 1 |  | Corc Vaşinqton | 30 aprel 1789 | 4 mart 1797 | Partiyasız | Con Adams |
| 2 |  | Con Adams | 4 mart 1797 | 4 mart 1801 | Federalist | Tomas Cefferson |
| 3 |  | Tomas Cefferson | 4 mart 1801 | 4 mart 1809 | Demokratik-respublikaçı | Aaron Burr Corc Klinton |
| 4 |  | Ceyms Medison | 4 mart 1809 | 4 mart 1817 | Demokratik-respublikaçı | Corc Klinton olmayıb Elbric Cerri |
| 5 |  | Ceyms Monro | 4 mart 1817 | 4 mart 1825 | Demokratik-respublikaçı | Daniel Tompkins |
| 6 |  | Con Kuinsi Adams | 4 mart 1825 | 4 mart 1829 | Demokratik-respublikaçı Milli respublikaçı | Con Kelhun |
| 7 |  | Endrü Cekson | 4 mart 1829 | 4 mart 1837 | Demokrat | Con Kelhun olmayıb Martin Van Buren |
| 8 |  | Martin Van Buren | 4 mart 1837 | 4 mart 1841 | Demokrat | Riçard Conson |
| 9 |  | Uilyam Harrison | 4 mart 1841 | 4 aprel 1841 | Viq | Con Tayler |
| 10 |  | Con Tayler | 4 aprel 1841 | 4 mart 1845 | Viq | olmayıb |
| Partiyasız | ||||||
| 11 |  | Ceyms Noks Polk | 4 mart 1845 | 4 mart 1849 | Demokrat | Corc Dallas |
| 12 |  | Zakari Teylor | 4 mart 1849 | 9 iyul 1850 | Viq | Millard Filmor |
| 13 |  | Millard Filmor | 9 iyul 1850 | 4 mart 1853 | Viq | olmayıb |
| 14 |  | Franklin Pirs | 4 mart 1853 | 4 mart 1857 | Demokrat | Uilyam Kinq olmayıb |
| 15 |  | Ceyms Byukenen | 4 mart 1857 | 4 mart 1861 | Demokrat | Con Brekinric |
| 16 |  | Avraam Linkoln | 4 mart 1861 | 15 aprel 1865 | Respublikaçı | Hannibal Hamlin |
| Endrü Conson | ||||||
| 17 |  | Endrü Conson | 15 aprel 1865 | 4 mart 1869 | Demokrat Milli ittifaq | olmayıb |
| 18 |  | Uliss Qrant | 4 mart 1869 | 4 mart 1877 | Respublikaçı | Şayler Kolfaks Henri Uilson olmayıb |
| 19 |  | Raterford Heys | 4 mart 1877 | 4 mart 1881 | Respublikaçı | Uilyam Uayler |
| 20 |  | Ceyms Qarfild | 4 mart 1881 | 19 sentyabr 1881 | Respublikaçı | Çester Artur |
| 21 |  | Çester Artur | 19 sentyabr 1881 | 4 mart 1885 | Respublikaçı | olmayıb |
| 22 | .jpg) | Qrover Klivlend | 4 mart 1885 | 4 mart 1889 | Demokrat | Tomas Hendriks olmayıb |
| 23 |  | Bencamin Harrison | 4 mart 1889 | 4 mart 1893 | Respublikaçı | Levi Morton |
| 24 | | Qrover Klivlend (2-ci dəfə) | 4 mart 1893 | 4 mart 1897 | Demokrat | Adlay Stivenson |
| 25 |  | Uilyam Mak-Kinli | 4 mart 1897 | 14 sentyabr 1901 | Respublikaçı | Qarret Hobart olmayıb Teodor Ruzvelt |
| 26 |  | Teodor Ruzvelt | 14 sentyabr 1901 | 4 mart 1909 | Respublikaçı | olmayıb Çarlz Ferbenks |
| 27 |  | Uilyam Taft | 4 mart 1909 | 4 mart 1913 | Respublikaçı | Ceyms Şerman olmayıb |
| 28 |  | Vudro Vilson | 4 mart 1913 | 4 mart 1921 | Demokrat | Tomas Marşal |
| 29 |  | Uorren Hardinq | 4 mart 1921 | 2 avqust 1923 | Respublikaçı | Kalvin Kulic |
| 30 |  | Kalvin Kulic | 2 avqust 1923 | 4 mart 1929 | Respublikaçı | olmayıb Çarlz Daues |
| 31 |  | Herbert Huver | 4 mart 1929 | 4 mart 1933 | Respublikaçı | Çarlz Körtis |
| 32 |  | Franklin Delano Ruzvelt | 4 mart 1933 | 12 aprel 1945 | Demokrat | Con Qarner Henri Uolles Harri Trumen |
| 33 |  | Harri Trumen | 12 aprel 1945 | 20 yanvar 1953 | Demokrat | olmayıb Olben Barkli |
| 34 |  | Dvayt Eyzenhaver | 20 yanvar 1953 | 20 yanvar 1961 | Respublikaçı | Riçard Nikson |
| 35 |  | Con Kennedi | 20 yanvar 1961 | 22 noyabr 1963 | Demokrat | Lindon Conson |
| 36 |  | Lindon Conson | 22 noyabr 1963 | 20 yanvar 1969 | Demokrat | olmayıb Hyubert Hamfri |
| 37 |  | Riçard Nikson | 20 yanvar 1969 | 9 avqust 1974 | Respublikaçı | Spiro Aqnyu olmayıb Cerald Ford |
| 38 |  | Cerald Ford | 9 avqust 1974 | 20 yanvar 1977 | Respublikaçı | olmayıb Nelson Rokfeller |
| 39 |  | Cimmi Karter | 20 yanvar 1977 | 20 yanvar 1981 | Demokrat | Volter Mondeyl |
| 40 |  | Ronald Reyqan | 20 yanvar 1981 | 20 yanvar 1989 | Respublikaçı | Corc Herbert Uoker Buş |
| 41 |  | Corc Herbert Uoker Buş | 20 yanvar 1989 | 20 yanvar 1993 | Respublikaçı | Den Kueyl |
| 42 |  | Bill Klinton | 20 yanvar 1993 | 20 yanvar 2001 | Demokrat | Albert Qor |
| 43 |  | Corc Uoker Buş | 20 yanvar 2001 | 20 yanvar 2009 | Respublikaçı | Riçard Çeyni |
| 44 |  | Barak Obama | 20 yanvar 2009 | 20 yanvar 2017 | Demokrat | Co Bayden |
| 45 |  | Donald Tramp | 20 yanvar 2017 | 20 yanvar 2021 | Respublikaçı | Mayk Pens |
| 46 |  | Co Bayden | 20 yanvar 2021 | TBT | Demokrat | Kamala Harris |
Hazırda yaşayan sabiq prezidentlər
Hazırda keçmiş ABŞ prezidentlərinin 5-i sağdır:
| Prezident | Prezidentlik dövrü | Doğum tarixi |
|---|---|---|
| Cimmi Karter | 1977–1981 | 1 oktyabr 1924 |
| Bill Klinton | 1993–2001 | 19 avqust 1946 |
| Corc Uoker Buş | 2001–2009 | 6 iyul 1946 |
| Barak Obama | 2009–2017 | 6 avqust 1961 |
| Donald Tramp | 2017–2021 | 14 iyun 1946 |
Prezidentlərdən sonuncu dəfə 30 noyabr 2018-ci ildə 94 yaşında Corc Herbert Uoker Buş vəfat etmişdir (Prezidentlik dövrü 1989-cu ildən 1993-cü ilədək olmuşdur).
Həmçinin bax
İstinadlar
Xarici keçidlər
- Prezidentlərin siyahısı Ağ Evin saytında
This article uses material from the Wikipedia Azərbaycanca article Amerika Birləşmiş Ştatları prezidentlərinin siyahısı, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Azərbaycanca (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.