Лъунка́ри, яги хъаба́н (лат.
Sus scrofa) — Suidae хъизаналъул кIудиккараб гӀалхул болъон.
Лъунка́ри [ʎ:unká-ri] лIугьине бегьула протокавказияб *ʎ_im-kV ( > *ʎ_winkV or *ʎ_inkwV) кьолбодасан, авараб лъинква́ [ʎ:inkʷá] «гIалхул цIе» рагIигогIадин. Гьаб реконструкциялда рекъон, цебе протоавараца «лъвинква» абулеб букIун буго.
Гьаздегъун бачине бегьула пинта́/гьинта́ абураб рагIиги, хIо гьеб протодаргиязул мацIалдаса бачIараб букIинеги бегьула: протокавказияб *ʎ_im-tV бугони, аваралда букIине кколаан «лъинта́-» кьибил. Гьединлъидал балагьизе ккола, кидинан дарги мацIазда гьел рагIаби абулали: гIахъушияб гьинта, кубачияб хьвинта. Гьел рачIун рукIине ккола протодаргияб *finta кьолбодасан, гьединлъидал аваралда pintá-ги бугеб (f > p). Гьанисаго букIине бегьула чIадаколояб бута́-ги «бел (антилопа)», амма гьеб протоцезияб *buʎ:a кьолбодасан бачIараблъун букIин цебечIараб буго.
Авараца лъункаруда цоги гIалхул болъонин абула, цинги хъаба́н. КIиабилеб рагIи ккола тюрказул, аваразухъе кватIун щвараб. Гьел тун батIияб гьанже гIурусалдаса бачIараб каба́нгицин хIалтIизабула (гIур. каба́н < тюрк.).
Интересияб букIин буго Генуб сверелалда: гьениб, цоги-цоги рагIабаздагогIадин, къвакIаб -лълъ- > -лI-де сверула. Гьениб лIунка́ри абула, амма гьеб рагIиги кIоченел ругезда гьоркьобе уна: гьанже Генуб цIикIкIуниса гIурус мацIалдаса бачIараб каба́н, яги авараб гIалху́л болъо́н хIалтIизарула. Гьаб кьолболIан бачIараб букIине лIу́нкизе «хIункизе, хIункаризе; гьесдезе» абураб глаголги.
Гьаб макъала буго тIинчI, ва гьaб жеги хIадур гьечIо. Гьабе кумек Википедиялъе, битIизабе ва гьалде тIаде жо жубай. |
This article uses material from the Wikipedia Авар article Лъункари, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Контент рагьараб буго CC BY-SA 4.0 лицензиялда гъоркь, цогидаб бихьизабун гьечӀони. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Авар (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.