Некӏсияб Египет: Бищун некӀсиял цивилизациябазул цояб

Жиндирго халкъалъ абулеб цІар ; иероглифазул хъвай-хъвагІи
	;
	;
	;
	;

НекІсияб Египет

егип. транслит. tA-kmt
	НекІсияб дунялалъул цивилизация • Тарихияб пачалихъ • Тарихияб регион • Маданияб регион
	; Хефренил Пирамида ва Абул-Гьол Инбу-хедж некрополалда (н.-грек Мемфис, гьанж. Джиза)
Цогидал цІарал	Та-кемет, Та-мери, Та-уи, Кеми
• экзотопонимал	— гӀар. مصر‎‎ Миср, жугь. ‏מִצְרַיִם‎ Мицраим, Мудраия
География
Локализация	Шималияб-бакъбаккул Африка
• ватІан	Халип:Флаг / Египет
• бищун кІудиял гІурхъаби	Египет, Судан (Нубия), ХІабаш, Эритрея, Джибути, Сомали), ГІарабистаналъул хьундасеб-бакътІерхьул рахъ, Киренаика (Ливия), ФилистІин, ХанагІан, Ливан, Сирия, Туркиялдеги Кипралдеги ГІиракъалдеги гІунтІун
Административияб гІуцІи
Тахшагьар	Мемфис; Гераклеополь; Уасет; Ахетатон; Чени; Саис; Алискандерия;
• кІудиял шагьарал	Уасет, Мемфис, Саис, Иуну, Абу
Пачалихъияб низам	Абсолютияб монархия
БетІер	ПиргІавн
• бутІрузул наслаби	ПиргІавназул наслаби I · II (Цебесеб ханлъи); III · IV · V · VI (НекІсияб ханлъи); VII · VIII · IX · X · XI (ТІоцебесеб хиси ккараб заман); XI · XII (Гьоркьохъеб ханлъи); XIII · XIV · XV · XVI · A · XVII (КІиабилеб хиси ккараб заман); XVIII · XIX · XX (ЦІияб ханлъи); XXI · XXII · XXIII · XXIV · XXV (Лъабабилеб хиси ккараб заман); XXVI · XXVII · XXVIII · XXIX · XXX · XXXI (Хадусеб заман);
Административияб бикьи	42 септ (ном) (балагье НекІсияб Египеталъул административияб бикьи)
Тарих
Заман	4 азарсон. н. щ. — IV–VII гІасраби н. з.
КьучІ лъуна	3150 н. щ.
ЛъугІана	нилъер заманалъул VII гІасрабаздехун
• периодизация	Тарихиял периодал Наслабазда цебесеб Египет (тарихалда цебесеб заманалъул бутІа хІисабалда); Наслабазулаб Египет (Цебесеб ханлъи; НекІсияб ханлъи; 1-б хиси ккараб заман; Гьоркьохъеб ханлъи; 2-б хиси ккараб заман; ЦІияб ханлъи; 3-б хиси ккараб заман; Хадусеб заман); ; Эллиназулаб Египет; Румалъулаб Египет; Византиялъулаб Египет (хадусеб античность/цебесел гьоркьохъел гІасраби);
Миллияб гІуцІи
Миллат	Египтянал, коптал
• цогидал	— гиксосал, семитал, жугьутІал, грекал
МацІ ва хъвай-хъвагІи
МацІ	Египеталъул мацІ
• хъвай-хъвагІи	— Египеталъул хъвай-хъвагІи
Динияб гІуцІи
Дин	НекІсияб Египеталъул дин (илагьазул сияхІ)
Карта
	#перенаправление Шаблон:Карточка/Викигъамас

(транслит. егип. tA-kmt, tA-mrj, tA-wy), Ке́ми, ккола даража тІадегІанаб на цІакъ кІудияб кІвар бугеб НекІсияб дуниялалъул цивилизациялъун, жибги Нил гІоралъул рагІалда, гьанжесеб Египеталъул пачалихъ бугеб бакІалда букІараб. НекІсияб Египеталъул цивилизация бачІуна тарихалда цебесеб Египеталдаги ва гІ. ш. 3100 с. н. щ. Египет Менесица (гІемерисев гьевги Нармерги цого чагІи ругин рикІкІуна) цолъилъазибиялдаги (Египеталъул аслияб заманлъаялда рекъон) хадуб.

НекІсияб Египеталъул тарихалъул буго 40 гІасру, гьеб тарих гІалимзабаз бикьула неслабазда цебесеб заманалдеги (ккола Тарихалда цебесеб заманалъул ахиралде), наслабазулаб заманалдеги (аслияб Египеталъул цивилизациялъул заман, 27 гІасруялъул халалъи бугеб), эллиназулаб заманалдеги (грекгун македониялъулгун жубай, Птолемеязул наслуялъул бетІерлъуда гъоркь), румалъулаб заман (НекІсияб Румалда гъорлъ, Румалъул империялъул цІакъ кІвар бугеб икълим хІисабалда). НекІсияб Египет букІараб заманалъул гІорхъабаз, гІалимзабаз тасдикъ гьабураб, жаниб бачуна VI аз.соналдаса н. щ. IV гІасруялде щвезегІан. Византиялъулабгун-копт заман (Византиялда гъорлъ, IV гІасруялдаса гІарабаз Египет кверде босараб VII гІасруялде щвезегІан) цебесеб гьоркьохъел гІасрабазде кколеб букІаниги, рикІкІуна НекІсияб Египеталъул букІараб заманалъул гІурхъабазда жаниб. НекІсияб Египеталъул цивилизация заманалъул рахъалъ ккола бищун кІудияблъун.

ЦІияб ханлъиялъул заманалда, Египет лъугьана кутакалда къуватаб империялъун, жиндир Нубиялдаса бахъараб Киликиялде щун, ГІагараб Машрикъалъул цІикІараб бутІаялда кверщел бугеб; гьелъие мутІигІал дунялалда ругел ругел гІадамазул 20 %.

Жиндир заманалда Египет гьединго букІана цогидар пачалихъазда гъорлъги: кверщел гьабун букІана ливиялъул ва нубиялъул гІадамаз, персаз, Александа Македонияс. Гьев хун хадуб гІуцІана Птолемеязул ханлъи, жибги н. щ. 30 соналде щвезегІан букІараб. Н. щ. 30 соналъ, Египет ана Румалде гъорлъе ва лъугьана гьелъул икълимлъун.

НекІсияб Египеталъул цивилизация тІадегІанлъи букІана гьелъул гІурул жаниблъиялдеги Нилалъул дельтаялдеги ругьунлъиялъул хІасилалдалъун. Щибаб лъагІалил Нилалъул щвеялъги, жинца беэн гьабулеб гьарзаго жинда жо бижулеб хІариялдалъун Нилалъу рагІалда ругел ракьал, гьединго ракь хІалтІизаялъул мухІкканго гІуцІараб лъалъаялъул системаялъги рес кьолаан къваригІунелдаса цикІкІун могьол культураби гІезабизе, жидеца жамгІияб ва маданияталъулаб цебетІей чІезабулеб букІараб.

Египеталъул администрациялъ кІвар кьолаан Нилалъул жаниблъиялда ва гьелда аскІор ругел салул авлахъаздаги батІи-батІиял магІданал ва мнералал рахъиялде, гьединго жидерго, чияда бачІеб, хъвай-хъвагІиялъул система цебе тІеялъе, жамгІияб къагІидаялъ батІи-батІил жал раялъе ва хурул магІишаталъул проектазе, мадугьалихъ ругел ракьалгун даран-базаралул хурхеназе ва рагъул гІуцІиялъе, жибги Египеталъул цогидал ракьазда кверщел лъеялде буссараб. Гьеб хІалтІул гъира базабулеблъул ва гІуцІулеблъул рукІана хъвай-хъвагІи бацунел чагІазул бюрократияб аппарат, диниял хІаракатчагІи ва кагьинал, ва ПиргІавнил администрация, жидеца магІна гІадидго гІуцІараб диналъул системалъул контексталда Египеталъул халкъалъул цахъ хІалтІи во цолъи чІезабулел рукІарал.

Египтяназ гьабуна цивилизация, жиб цогиязда релъараб гьечІеб, жибго жиндаго чІараб, ва жиндир аслияб хасият хиси гьечІолъи бугеб. Египтяназул жал гІемерал ругел бергьенлъабазде гъорлъе уна батІи-батІиял магІданал ва минералал рахъи, геодезия ва конструкторияб техника, жидеца кутакал пирамидаби, кІалгІаби, ва обелискал гьариялъе квер бакъулел рукІарал; математикаялъул система, хІалбихьи бугеб ва цебе тІураб медицина, лъалъалъул система ва хурул магІишаталъул технология, тІоцебе хъорщол гьабураб гама, фаянс ва цІвер гьабиялъул техника, адабияталъул цІиял формаби; сиясат ва дунялалда тІоцебесеблъун рикІкІунеб ракълил къотІи. НекІсияб Египеталъ нахъе тана бечедаб ва щулияб ирс. Гьелъул искусство ва архитектура гІемер такрар гьабуна, гьелъул хазинаби руго дунялалъул батІи-батІиял бакІазда. Гьелъул монументазул хутІелаз гІасрабаз асар гьабуна сапарчагІазе ва хъвадарухъабазе. ЦІияб заманалъул байбихьуда Египтяназул ва европаялъул гІадмазул Египеталъул ирсалде бижараб интересалъги, гьелде бугеб хІурматалъги, гьединго гьарурал археологиял рухъа-хъваязги сабаблъул Египеталъул цивилизациялъул гІелмияб цІех-рех гьабуна ва кІудияб къимат кьуна гьелъул маданияб ирсалъе.

ЦІар

Этимология

Европаялъул халкъазул мацІазде «Египет» абураб цІар бачІана некІсиял греказдасан; грек мацІалда абулеб рагІи букІана «Эгиптос» (н.-грек Αἴγυπτοςcode: grc is deprecated ). Гьеб топонималъул бачІараб бакІ тІубан лъалеб гьечІо, буго цо чанго теория:

НекІсиял греказул мифология — «Эгиптос» абураб цІар бачІараб буго Эгиптос цІар бугев хан (Эги́пт, Еги́пт, Еги́пет), жинца Нилалъул расалъиялда букІараб цо меламподазул къавмалда тІад кверщеллъи гьабурав ва гьезие жиндирго цІарги кьурав. Амма гьев персонаж ватизе вуго хадув греказ Египеталъул цІаралдаса персонификация гьабурав. Эгипт рехсон вуго греказул цо-цо автораз: Псевдо-Аполлодорица, Гесиодица,Милеталдаса Гекатейица, Павсанийица.
Тарихияб этимология — некІсияб грек мацІалда «Айгюптос» рагІи лъугьун буго Египеталъул Цебесеб ва Басрияб ханлъиялъул тахшагьаралъул цІаралдаса — ХІут-ка-Птах (н.-грек code: grc is deprecated Мемфис). Гьеб цІаралъул магІна буго «ПтахІил каялъул рукъ» абун (транслит. егип. Hwt-kA-ptH). Гьеб цІар жалго египтяназ абулеб букІана цин Мемфисалда бугеб ПтахІ илагьасул килисаялде, хадуб гьеб цІар абизе байбихьана жибго шагьаралде ва гьелъул вилаяталде (септалде). Хадуб греказ гьеб шагьаралъул цІар тІибитІизабуна тІолго пачалихъалде^:294.
Гьединго бегьулеб жо буго гьеб цІар лъугьараб бати Нил гІоралъул цІаралдаса, масала Гьомерициа «Эгиптос» рагІиялдалъул бихьизабун буго цин гІор (Нил), ва хадуб гурони бихьизабун гьечІе гьеб гІоралъ "гьабураб" пачалихъ^:403.

Лъугьиналъухъ балагьичІого, Египет абураб цІар тІибитІи хурхараб буго Ракьдагьоркьосеб ралъадалъул регионалъул эллинизациялда, жиб сабаблъул греказул маданият гуребги, гьезул географиял топонималги тІиритІарал. Хадуб гьеб цІар щвана румазухъе — латин: Aegyptuscode: la is deprecated (классикияб абулеб къагІида — Айгиптос), ва латин мацІалдаса Египет абураб цІар бачІана тІолгоевропаялъулаб гІадаталде.

Египтяназ абулеб букІараб цІар

Наслабазул заманалъул сипат гьабулаго «Египет» абура топоним хІалтІизаби буго шартІияб, щайгурелъул гьеб топоним тарихчагІаз тасдикъ гьабуна хадуб, некІсиял греказ Нилалъул рагІаллъиялда бугеб регионалде ва маданияталде абулеб букІараб цІаралдаса. Жалго некІсиял египтяназ жидерго пачалихъалде абулеб букІана чанго аллегорияб цІар, жиндица ракьалъул гьарзалъи ва бечелъи бихьизабулеб — Та-кемет, «ЧІегІараб ракь» (ай Нилалъул рагІалда бугеб бечедаб чІегІер-ракьалдаса, сверухъ ругел салул авлахъазул «багІараб» ракьалде данде ккун) ялъуни Та-мери, ай «Бокьулеб ракь». Цогидал цІарал — Та-уи, ай «КІиго ракь», жиндица, батизе бегьулеб жо, Египеталъул кІиго бутІа — Расалъи ва Дельта цолъизаби бихьизабулеб. Египеталъул текстазда гьединго ратизе бегьула жидерго улкаялде абулел рукІарал шигІруял цІар— «Сикоморалъул ракь», «Хорил берзул ракь» ва цогидал.

Цогидал цІарал

Египтяназулгун хурхен гьабулел халкъаз жидерго цІар кьолаан Нилалъул рагІалда бугеб пачалихъалъе:

Муцур, Мисир (аккад. Muṣur, Miṣir) Гъоркьияб Египет ва Урису (аккад. Uriṣṣu) ТІасияб Египет — Ассирияялъул халкъалъ;
Мицра́им (некІ.-жугь. מִצְרַיִם транслит. Mitzráyim) — некІсиял жугьутІаз. ЦІаралъул магІна буго мецар (некІ.-жугь. מֵצַר) — «къваридаб бакІ», «къваридаб нух», «къварилъи» абураб рагІиялъул кІирекъараб форма. Гьанисанго цогидаб магІнаби: балагь, къварилъи, жиндаса къватІибе нух батизе захІматаб хІал. Библиялъул гІадатазда рекъон, Мицраим цІар хурхараб буго бицадулъ вугев кІудияв эмен ХІамил вас Мицраимида, жиндасан, библиялда рекъон, египтянал, цо-цо либиялъул къавмал, пилистІинал ва кафторитал рачІарав().
Мудраия — некІсиял персазул мацІалда Египеталъул цІар;
Миср/Маср (гӀар. مصر‎‎) — гІарабаз абулеб цІар. Гьеб цІар бачІун батизе бегьула наслабазул заманалдаго, гІарб мацІалъул рагІудасан, жинца гІадамал чІараб бакІ ва шагьар бихьизабулеб. Батизе бегьула, гІарабгун семит къавмазда бихьулеб букІин Египеталъул халкъалъул гІемерлъи. Цогидаб этимологияб вариант хурхараб бугогьоркьохъел гІасрабазул Египетгун; гьелда рекъон, цІар бачІараб буго массара — «гІумру гьабун чІезе» абураб рагІудасан (гьеб гипотезаялда рекъон цІар хІалтІизабизе рес буго VII гІасруялдаса, гьеб заманалъ гІарабаз байбихьана Египеталда жидерго гІумру гьабизе чІеял гьаризе).

География

Египеталъул септал: жеги гьечӀо позиционияб карта.

НекІсияб Египеталъул цивилизация бижана Нил гІоралъул рагІалда, ва гьелъул тІегьай гІемерго хухараб букІана Нилалъул щвеялда (июналдаса ноябралде щвезегІан), жинца ракь хІалтІизабизе рес кьолеб букІараб. ТІоцебесеб хІокІалъул мухъалда бугеб къварилъиги тун хадуб (НекІсияб Египеталъул жанубияб гІурхъи) чвахула шималияб-бакъбаккул СахІараялъул гІатІилъиялда лъеца чурун лъугьараб чІедераб ва халатаб расалъиялдасан. Расалъиялъул гІеблъи буго 10–20 км, амма бакІ-бакІазда гьеб чІедерлъула гІоралъул гІеблъиялде щвезегІан, бакътІерхьудехун расалъи ккун буго Либиялъул салул авлахъалъ, бакъбаккуда — ГІарабияб салул авлахъалъ. Расалъи сверун ругел хъитІал руго гІизагІанго кІудиял, 180 метраялде щолел, гІага-шагарго 900 км-ялдаса расалъи сверун ругел хъитІал уна рахъ-рахъалде — бакътІерхьуде, Киренаикаялда бугеб Барка тІалъиялде ва бакъбаккудео — БагІараб ралъдал рахъалдехун. Хадуб гІор гьурихьвагІалда релъун биххула гІаркьалабазде ва гІага-шагарго 200 км-ялдаса гьел чвахула Ракьдагьоркьосеб ралъдалъе (Египеталъул шималияб гІурхъи), гьениб лъугьуна лъабокІонаб дельта. ГІоралъул гІаммаб гьетІи цІакъго кІудияб гьечІо — тІадегІан 91 м (Асваналда), дельтаялда бищун борхатаб бакІалъул ралъдал гьумералдаса борхалъи — 12 м.^:44-45.

Жибго НекІсияб Египеталъ жаниб бачунаан Нилалъул Дельта — тарихияб икълим Гьоркьияб Египет («Дельта») ва расалъи 1-сел хІокІазде щвезегІан — ТІасияб Египет («Расалъи»), ва гьединго Фаюмалъул оазисалъул мухъги. Гьанжесеб гьел ракьазул локализация данде ккола Египеталъул ГІараб Жумгьурияталъул Нилалда сверун ругел мухІафазаталгун.

Ралъдал рагІаллъиялъул мухъ

Ракь, пайдаял магІданал

Цогидал

Тарих

ГанчІил гІасру

Палеолит

Гьоркьохъеб ва тІасияб палеолит

БетІербахъи гьаби

ГІумру гьабулел бакІал ва технологиял

Наслабазда цебесеб заман

Наслабазулаб заман

Цебесеб ханлъи (гІ. ш. 3050–2686 н. щ.)

Басрияб ханлъи (2686–2181 н. щ.)

ТІоцебесеб хиси ккараб заман (2181–1991 н. щ.)

Гьоркьохъеб ханлъи (2134–1690 н. щ.)

КІиабилеб хиси ккараб заман (1674–1549 н. щ.)

ЦІияб ханлъи (1549–1069 н. щ.)

Лъабабилеб хиси ккараб заман (1069–653 н. щ.)

Хадусеб заман (672–332 н. щ.)

Птолемеязул заман (332–30 н. щ.)

Румалъул ва Византиялъул Египет (30 н. щ.–641 н. з.)

Сиясат

Администрация

Египеталъе бетІерлъи гьабулаан ПиргІавнас. Гьев кколаан абсолютияв монарх, жиндихъ кинабниги ракьалда ва сурсатазда тІад кверщел бугев. Гьев кколаан бищун тІадегІанав рагъул цевехъан ва нухмалъи гьабулеб идараялъул бетІер, жинца бюрократиялъун ва хІакимлъиялъун мулк билъинабулев вукІарав. Администрациялъул жавабиявлъун вукІана пачалихъалъул вазир, жинца пиргІавнил вакиласул хІисабалда вилаятазул ишаздаги, пачалихъалъул буголъиялдаги, батІи-батІиял архитектуриял проектаздаги, къануназул системаялдаги ва архиваздаги хадуб хал кколев. Вилаятазул даражаялда, пачалихъ бикьун букІана 42, жидеда септал-ян абулеб букІараб, гьанжесеб къагІидаялда номал; ва жидер щибалъе нухмалъи гьабулев номархги вугев. Номархал рукІана вазирасда цере жавабияллъун ва гьесул юрисдикциялда гьоркье кколеллъун. КІудияб кІвар букІана кІалгІабазул; гьел рукІана диниял рукъзал гурелги ханасул бечелъи цІуниялъул жавабияллъунги, тІорщалил нахърателал цІунулел системабилъунги, буголъи цІунулеб бакІлъунги ва гьединго жидеца тІорщел ва цогидаб магІишат бикьулеб бакІлъунги.

Социум

ЖамгІияб иерархия

ТІадегІанал гІадамал

КагІинал

Узденал

Лагъзал

Ханзабазул хемуу

Аскар

Къануназул система

КъватІисеб сиясат

Экономика

Росдал магІишат

БоцІи-панз хьихьи

ТІабигІиял сурсатал

Даран-базар

Халкъ

Генетика ва Раса

МацІ ва хъвай-хъвагІи

МацІалъул цебе тІей

Фонетика ва грамматика

Хъвай-хъвагІи

Дин ва мифология

Атонизм

РухІалъул хІакъалъулъ пикру

Хварал рукъиялъул гІадатал

ХІайваназул мумификация

Маданият ва искусство

РукІа-рахъин

Адабият

Музыка

Сурат бахъиялъулаб искусство

Архитектура

Скульптура

Квен-тІех

ГІелму

Паянс ва цІер

Гуми гьари

Математика

Астрономия

Медицина

Ирс

Археология

Балагье гьединго

ХІужжаби

Комментариял

ингилис мацІалда:

Aldred, C. Akhenaten, King of Egypt. — L. : Thames and Hudson, 1988. — ISBN 0-500-05048-1.
Allen, J. P. Middle Egyptian : An Introduction to the Language and Culture of Hieroglyphs. — Cambridge, UK : Cambridge University Press, 2000. — ISBN 0-521-77483-7.
Badawy, A. A History of Egyptian Architecture. — Berkeley, California : University of California Press, 1968. — Vol. III. — ISBN 0-520-00057-9.
Billard, J. B. Ancient Egypt : Discovering its Splendors. — Washington D.C. : National Geographic Society, 1978.
Cerny, J. Egypt from the Death of Ramesses III to the End of the Twenty-First Dynasty' in The Middle East and the Aegean Region c.1380–1000 н. щ.. — Cambridge, UK : Cambridge University Press, 1975. — ISBN 0-521-08691-4.
Clarke, S. Ancient Egyptian Construction and Architecture / S. Clarke, R. Engelbach. — N. Y. : Dover Publications, 1990. — 242 p. — ISBN 0-486-26485-8.
Clayton, P. A. Chronicle of the Pharaohs : The Reign-By-Reign Record of the Rulers and Dynasties of Ancient Egypt. — L. : Thames and Hudson, 1994. — 224 p. — ISBN 0-500-05074-0.
Cline, E. H. Amenhotep III : Perspectives on His Reign / E. H. Cline, D. K. O'Connor. — Ann Arbor, Michigan : University of Michigan Press. — P. 273. — 448 p. — ISBN 0-472-08833-5.
Dodson, Aidan (1991). Egyptian Rock Cut Tombs. Buckinghamshire, UK: Shire Publications Ltd. ISBN 0-7478-0128-2.
Dodson, Aidan (2004). The Complete Royal Families of Ancient Egypt. London, England: Thames & Hudson. ISBN 0-500-05128-3.
El-Daly, Okasha (2005). Egyptology: The Missing Millennium. London, England: UCL Press. ISBN 1-84472-062-4.
Encyclopedia of Archaeology / Editor-in-chief Deborah M. Pearsall. — Elsevier Inc., 2008. — 2233 p. — ISBN 978-0-12-373962-9.
Encyclopedia of Archaeology of Ancient Egypt / Edited by Kathryn A. Bard. — Routledge, 1999. — 1227 p. — ISBN 978-0-415-18589-9.
Filer, Joyce (1996). Disease. Austin, Texas: University of Texas Press. ISBN 0-292-72498-5.
Gardiner, Sir Alan (1957). Egyptian Grammar: Being an Introduction to the Study of Hieroglyphs. Oxford, England: Griffith Institute. ISBN 0-900416-35-1.
Hayes, W. C. Most Ancient Egypt: Chapter III. The Neolithic and Chalcolithic Communities of Northern Egypt (en) // No. 4 : journal. — 1964. — October (vol. 23). — P. 217—272.
Imhausen, Annette (2007). The Mathematics of Egypt, Mesopotamia, China, India, and Islam: A Sourcebook. Princeton: Princeton University Press. ISBN 0-691-11485-4.
James, T.G.H. (2005). The British Museum Concise Introduction to Ancient Egypt. Ann Arbor, Michigan: University of Michigan Press. ISBN 0-472-03137-6.
Kemp, Barry (1991). Ancient Egypt: Anatomy of a Civilization. London, England: Routledge. ISBN 0-415-06346-9.
Lichtheim, Miriam (1975). Ancient Egyptian Literature, vol 1. London, England: University of California Press. ISBN 0-520-02899-6.
Lichtheim, Miriam (1980). Ancient Egyptian Literature, A Book of Readings. Vol III: The Late Period. Berkeley, California: University of California Press.
Loprieno, Antonio (1995a). Ancient Egyptian: A linguistic introduction. Cambridge, UK: Cambridge University Press. ISBN 0-521-44849-2.
Loprieno, Antonio (1995b). "Ancient Egyptian and other Afroasiatic Languages". Sasson, J. M. (ред.). Civilizations of the Ancient Near East. Vol. 4. New York, New York: Charles Scribner. гь. 2137–2150. ISBN 1-56563-607-4.
Loprieno, Antonio (2004). "Ancient Egyptian and Coptic". Woodward, Roger D. (ред.). The Cambridge Encyclopedia of the World's Ancient Languages. Cambridge, UK: Cambridge University Press. гь. 160–192. ISBN 0-521-56256-2.
Lucas, Alfred (1962). Ancient Egyptian Materials and Industries, 4th Ed. London, England: Edward Arnold Publishers. ISBN 1-85417-046-5.
Mallory-Greenough, Leanne M. The Geographical, Spatial, and Temporal Distribution of Predynastic and First Dynasty Basalt Vessels (en) // The Journal of Egyptian Archaeology : journal. — London, England: Egypt Exploration Society, 2002. — Vol. 88. — P. 67—93. — doi:10.2307/3822337.
Manuelian, Peter Der (1998). Egypt: The World of the Pharaohs. Bonner Straße, Cologne Germany: Könemann Verlagsgesellschaft mbH. ISBN 3-89508-913-3.
McDowell, A. G. (1999). Village life in ancient Egypt: laundry lists and love songs. Oxford, England: Oxford University Press. ISBN 0-19-814998-0.
Meskell, Lynn (2004). Object Worlds in Ancient Egypt: Material Biographies Past and Present (Materializing Culture). Oxford, England: Berg Publishers. ISBN 1-85973-867-2.
Midant-Reynes, Béatrix (2000). The Prehistory of Egypt: From the First Egyptians to the First Pharaohs. Oxford, England: Blackwell Publishers. ISBN 0-631-21787-8.
Nicholson, Paul T. (2000). Ancient Egyptian Materials and Technology. Cambridge, UK: Cambridge University Press. ISBN 0-521-45257-0. ;
Oakes, Lorna (2003). Ancient Egypt: An Illustrated Reference to the Myths, Religions, Pyramids and Temples of the Land of the Pharaohs. New York, New York: Barnes & Noble. ISBN 0-7607-4943-4.
Robins, Gay (2000). The Art of Ancient Egypt. Cambridge, Massachusetts: Harvard University Press. ISBN 0-674-00376-4.
Russian Archaeological Mission at Giza, Eastern plateau : 2012 Expedition Report // Institute of Oriental Studies of the Russian Academy of Sciences : [official web]. — 2013.
Kim Ryholt (1997). The Political Situation in Egypt During the Second Intermediate Period. Copenhagen, Denmark: Museum Tusculanum. ISBN 87-7289-421-0.
Parkinson R. B. Poetry and Culture in Middle Kingdom Egypt: A Dark Side to Perfection. — London: Continuum International Publishing Group, 2002. — 352 p. — ISBN 0826456375.
Scheel, Bernd (1989). Egyptian Metalworking and Tools. Haverfordwest, Great Britain: Shire Publications Ltd. ISBN 0-7478-0001-4.
Shaw, Ian (2003). The Oxford History of Ancient Egypt. Oxford, England: Oxford University Press. ISBN 0-19-280458-8.
Siliotti, Alberto (1998). The Discovery of Ancient Egypt. Edison, New Jersey: Book Sales, Inc. ISBN 0-7858-1360-8.
Strouhal, Eugen (1989). Life in Ancient Egypt. Norman, Oklahoma: University of Oklahoma Press. ISBN 0-8061-2475-X.
Tyldesley, Joyce A. (2001). Ramesses: Egypt's greatest pharaoh. Harmondsworth, England: Penguin. гь. 76–77. ISBN 0-14-028097-9.
Vittman, G. Zum koptischen Sprachgut im Ägyptisch-Arabisch (und) // Wiener Zeitschrift für die Kunde des Morgenlandes. — Vienna, Austria: Institut für Orientalistik, Vienna University, 1991. — Т. 81. — С. 197—227.
Walbank, Frank William (1984). The Cambridge ancient history. Cambridge, UK: Cambridge University Press. ISBN 0-521-23445-X.
Wasserman, James; Faulkner, Raymond Oliver; Goelet, Ogden; Von Dassow, Eva (1994). The Egyptian Book of the dead, the Book of going forth by day: being the Papyrus of Ani. San Francisco, California: Chronicle Books. ISBN 0-8118-0767-3.{{cite book}}: CS1 maint: multiple names: authors list (link)
Wilkinson, R. H. (2000). The Complete Temples of Ancient Egypt. London, England: Thames and Hudson. ISBN 0-500-05100-3.

МугъчІваял

История ДРЕВНЕГО МИРА
Центр египтологических исследований РАН;
Религия, история и культура Древнего Египта;
Халип:Хвараб ссылка Aegyptica. Подсайт СПб ИВ РАНХалип:Хвараб ссылка;
Обзор переводов с египетского языка на русский;
Египтологическая библиотека
Египтологический изборник.
The Egypt Archive (инг.)
Ancient Egypt: History and Chronology (инг.)
Тутанхамон на сайте-галерее Insecula (инг.)
Egyptian Royal Genealogy Archived 2009-04-07 at the Wayback Machine (инг.)
Digital Egypt for Universities (инг.)
The Giza Archives Archived 2008-10-11 at the Wayback Machine (инг.)
Ancient Egypt Research Associates (инг.)

Халип:НекІсияб Египет

This article uses material from the Wikipedia Авар article НекӀсияб Египет, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Контент рагьараб буго CC BY-SA 4.0 лицензиялда гъоркь, цогидаб бихьизабун гьечӀони. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Авар (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.

	Портал «НекІсияб Египет»
	НекІсияб Египет Викигъамасалда