Астраномия (н.-грек ἄστρονcode: grc is deprecated — «цӏва» + н.-грек νόμοςcode: grc is deprecated — «закон») — зобалазул объектазул ва гьезул системаязул хьвадиялъул, гIуцIиялъул ва хиса-басиялъул хIакъалъулъ бицунеб гIелму, тIубараб (кинабго) дунялалде щвезегIан.
Масъала, астрономиялъ лъазарула Бакъ, Бакъулаб системаялъул планетаби ва гьезул спутникал, астероидал, "рачIхалатал цIваби" (каметаби), рортулел цIваби - метеорал, цIваби ва гьезул системаби, цIвабзазда гьоркьоб бугеб хIур ва газ, туманностал, галактикаби ва гьезул группаби (скопления), нейтроназул цIваби, "чIегIерал картIал" (гIурус мацIалда - чёрные дыры) ва гь.ц.
ГIурус мацIалъул астрономия абураб рагIи лъугьун буго грек мацIалъул кIиго рагIудасан: αστρον (астрон) - "цIва" ва νομοσ (номос) - "закон", ва гьеб буссинабизе бегьула "цIвабзазул законазул гIелму" абураб магIнаялда. ГIараб мацIалда гьелде абула علم الفلك - гIилмул-фалак, ай "зобалазул (законазул) гIелму".
Астрономия бикьула чанго цоцада хурхараб бутIаялде. Гьезда гьоркьоса аслиял бутIабилъун ккола:
- фундаменталияб астрометрия
- радиоастрономия
- сферическая астрономия;
Гьеб лъабабго бутIаялде абула классикияб астрономияйилан.
Гьел гурелги, цогиял бутIаби ккола хадусел:
а) практикияб (халгьабиялъул) астрофизика
б) теоретикияб астрофизика;
- Созвездияби (чанго цIваялдасан гIуцIарал фигураби)
- Зодил сфера
- Зодил координатазул системаби
- Заман;
- цIвабзазул эволюция
- нейтроназул цIваби ва "чIегIерал картIал";
- нилъер Галактика (гIурус: Млечный Путь)
- галактикабазул гIуцIи
- галактикабазул эволюция;
- гIурус: красное смещение
- гIурус: реликтовое излучение
- КIудияб кьвагьиялъул (гIурус: Большой взрыв) теория
- БецIаб (бахчараб) вещество
- БецIаб энергия;
This article uses material from the Wikipedia Авар article Астрономия, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Контент рагьараб буго CC BY-SA 4.0 лицензиялда гъоркь, цогидаб бихьизабун гьечӀони. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Авар (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.