ভাৰত ত্যাগ আন্দোলন

ব্ৰিট্ৰিছ-যুদ্ধৰ বাবে ভাৰতীয় সমৰ্থন আদায় কৰাত ক্ৰিপ্স মিছনৰ বিফলতাৰ পিছত, মহাত্মা গান্ধীয়ে ১৯৪২ চনৰ ৮ আগষ্টত মুম্বাইৰ গোৱানিয়া টেংক মৈদানত প্ৰদান কৰা তেওঁৰ ভাৰত ত্যাগ ভাষণত “কৰিম কিম্বা মৰিম”ৰ বাবে আহ্লাদ কৰে। গান্ধীয়ে কোৱা ভাৰতৰ পৰা "ব্ৰিটিছৰ শাসন প্ৰত্যাহাৰ"ৰ দাবীত কংগ্ৰেছ সমিতিয়ে এক গণ-প্ৰতিবাদ আৰম্ভ কৰে। যুদ্ধ চলি থকা সত্ত্বেও ব্ৰিট্ৰিছে এই প্ৰতিবাদ ৰোধ কৰিবলৈ সাজু হৈছিল। গান্ধীৰ ভাষণৰ এক ঘণ্টাৰ ভিতৰত ভাৰতীয় ৰাষ্ট্ৰীয় কংগ্ৰেছৰ প্ৰায় সমগ্ৰ নেতৃত্বক কোনো প্ৰমাণ অবিহনে কাৰাৰুদ্ধ কৰা হৈছিল। প্ৰতিবাদকাৰীৰ বেছিভাগেই কাৰাগাৰত আৰু জনসাধাৰণৰ সংস্পৰ্শৰ বাহিৰত আছিল। ব্ৰিটিছসকললৈ ভাইচৰয় কাউঞ্চিল (য’ত সংখ্যাগৰিষ্ঠ ভাৰতীয় আছিল), অল ইণ্ডিয়া মুছলিম লীগ, দ্য প্ৰীঞ্চলী ষ্টে’ট, ইণ্ডিয়ান ইম্পেৰিয়েল পুলিচ, ব্ৰিটিছ ভাৰতীয় সেনা, হিন্দু মহাসভা আৰু ভাৰতীয় অসামৰিক সেৱাৰ সমৰ্থন আছিল। যুদ্ধকালীন ব্যয়ৰ পৰা লাভ অৰ্জন কৰা বহু ভাৰতীয় ব্যৱসায়ীয়ে ভাৰত ত্যাগ আন্দোলনক সমৰ্থন কৰা নাছিল। বহু শিক্ষাৰ্থীয়ে অক্ষ-শক্তিক (Axis Powers) সমৰ্থন কৰা সুভাষ চন্দ্ৰ বসুৰ প্ৰতি অধিক মনোযোগ দিছিল। একমাত্ৰ বাহিৰৰ সমৰ্থন আমেৰিকাৰ পৰা আহিছিল, যিহেতু ৰাষ্ট্ৰপতি ফ্ৰেংক্লিন ডি. ৰুজভেল্টে প্ৰধানমন্ত্ৰী ওৱিনষ্টন চাৰ্চিলক কিছুমান ভাৰতীয় দাবী পূৰণ কৰিবলৈ হেঁচা প্ৰয়োগ কৰিছিল। ভাৰত ত্যাগ অভিযান কাৰ্যকৰীভাৱে ধ্বংশ কৰি পেলোৱা হৈছিল। ব্ৰিটিছে তৎক্ষণাৎ স্বাধীনতা প্ৰদান কৰিবলৈ অস্বীকাৰ কৰি কৈছিল যে যুদ্ধ শেষ হোৱাৰ পিছতহে এয়া সম্ভৱ হ’ব পাৰে।

দেশজুৰি ক্ষুদ্ৰ পৰিসৰৰ হিংসা আৰম্ভ হৈছিল আৰু ব্ৰিটিছে ১৯৪৫ চনলৈকে প্ৰায় দহ সহস্ৰাধিক নেতাক আটক কৰি কাৰাৰুদ্ধ কৰে। তাৎক্ষনিক উদ্দেশ্যৰ ক্ষেত্ৰত, ভাৰত ত্যাগ আন্দোলন ব্ৰিট্ৰিছৰ প্ৰবল দমন-নীতি, দুৰ্বল সমন্বয় আৰু এক স্পষ্ট কাৰ্য্যপন্থাৰ অভাৱৰ বাবে বিফল হৈছিল। অৱশ্যে, দ্বিতীয় বিশ্বযুদ্ধৰ ব্যয়ৰ ফলত ভাৰতত দীৰ্ঘদিন ধৰি শাসন কৰাটো সম্ভৱ নহ’ব আৰু যুদ্ধোত্তৰ কালত কেনেদৰে ভালদৰে আৰু শান্তভাৱে প্ৰস্থান কৰিব পাৰি তাৰ চিন্তা কৰা উচিত বুলি ব্ৰিট্ৰিছ চৰকাৰে উপলব্ধি কৰিছিল।

১৯৯২ চনত, ভাৰত ত্যাগ আন্দোলনৰ সোণালী জয়ন্তী উপলক্ষে ভাৰতীয় ৰিজাৰ্ভ বেংকে এক টকাৰ স্মাৰক মুদ্ৰা জাৰী কৰিছিল।