Гез, Андреа

Философияныҥ докторы (1992), Лос-Анджелесте калифорний университеттиҥ профессоры, 1994 јылдаҥ ала ондо иштейт. США-ныҥ Национал билим академиязыныҥ турчызы, Американ философия биригӱниҥ турчызы (2012). Мак-Артурдыҥ стипендиады, Крафордтыҥ лауреады.

Андреа Гез
Энедеҥ чыгарда ады	английлап Andrea Mia Ghez
Чыккан ӧйи	кичӱ изӱ айдыҥ 16 кӱни 1965(0006-16-1965) (58 јаш)
Чыккан јери	Нью-Йорк[d], Нью-Йорк[d], Американыҥ Бириктирилген Штаттары[d]
Ороон	Американыҥ Бириктирилген Штаттары[d]
Иш-тоштыҥ бӱдӱми	астроном, преподаватель университета, математик, учёный
Кайралдары ла премиялары	Мак-Артурдыҥ сыйы[d] (2008) Энни Кэннонныҥ астрономияла сыйы[d] (1994) Бейкеровская лекция[d] (2016) Мария Гёпперт-Майердиҥ сыйы[d] (1999) Крафордтыҥ астрономияла сыйы[d] (2012) премия Саклера по физике[d] (2004) премия Свена Берггена[d] (2017) Packard Fellowship for Science and Engineering[d] (1996) Бейкерская медаль[d] Премия Ньютона Лэйси Пирса[d] (1998)
Сайт	astro.ucla.edu/~ghez/
Медиафайлдар Викискладта

Сюзен Гезтиҥ билезинде чыккан (кыс ӧбӧкӧзи Гейтон, 1937), Ирландияныҥ католиктеринеҥ, адазы Джильберт Гез (1938—2015) — Римде чыккан еврей кижи. Джильберт Гезтиҥ ада-энези Эльзи Маркс ла Генри Гез де Кастельнуово Италиядаҥ качып кӧчкӧндӧр. Рассалык јасакты јуу ӧйинде јӧптӧӧрдӧ, Андреаныҥ билези Нью-Йорк јаар кӧчкӧн.

Јаш тужы Чикагодо ӧткӧн, оыҥ адазы Рузвельттиҥ университединде, бизнестиҥ школында экономиканыҥ профессоры болгон, энези дезе — Чикагодо университетте ренессанстыҥ бирлигинде художественный музейдиҥ башкараачызы болгон. Озо баштап Андреа Гез математикага ӱренген, је ойто физика деп специальностько кӧчкӧн. 1987 јылда ол Массачусетстиҥ технологиялык институдында физикала бакалаврдыҥ адын алган. 1992 јылда Гез Калифорнийский технологический институтта философияныҥ докторы боло берген. Эмди ле ол Лос-Анджелесте Калифорний университеттиҥ физика ла астрономияныҥ кафедразында иштейт, 1994 јылдаҥ ала Американ кеендик ле билим академиязыныҥ турчызы.

1998 јылдаҥ ала Райнхард Генцель башкарган астрофизикалык группазы ла Андреа Гез, кажызы ла алдынаҥ бойы шиҥжӱлӱ иштер ӧткӱргендер (бой-бойынаҥ камааны јок) олор тузаланган технологияларында Јердиҥ атмосферазы кыйыжып турганын тӱзедери јанынаҥ болгон, технология ажыра бистиҥ галактикада чике ортозында јаан Кара Ойык бар болгонын тапкан, ол Кара Ойык Кӱннеҥ 4 миллион катап јаан. Андреа Гез Кектиҥ Гаваиде обсерваториязында шиҥдеер иштер ӧткӱрген, Райнхард Генцель дезе Европейский тӱштӱк обсерваторияда (ESO), база Ла-Силья деп обсерваторияда, Чилиде. Бу шиҥжӱ иштери учун ол Нобельдиҥ физикала сыйын алган — «Бистиҥ галактиканыҥ ортозында сӱрекей јаан объект тапкан учун», Райнхард Генцель, Роджер Пенроуз деп улусла кожо бу сыйды алган. Нолбельдиҥ сыйын бу билимчилерге «Кара Ойыктардыҥ бӱткени текши теория относительностинеҥ табылганыныҥ ачылтазы учун берилген». Андреа Гез јӱс кире рецензиялык иштердиҥ авторы. Андреаныҥ эжи — Том Латуретт, геолог, «RAND (корпорация) RAND» деп корпорацияныҥ ишчизи. Олор эки уулду — Эван (2001 јылдыҥ), Майлз (2005 јылдыҥ) Андреа Гез јӱзерге сӱӱйт.

• Энни Кэннонныҥ сыйы (1994);
• Паккардтыҥ стипендиязы (1996);
• Ньютона Лэйси Пирстиҥ сыйы (1998);
• Дисковер деп журналда 20 кижиниҥ тоозына кирген: 20 Young Scientists to Watch «Discover» (2000);
• МакАртурдыҥ стипендиязы (2008);
• [Крафордтыҥ сыйы (2012);
• Нобельдиҥ физикала сыйы (2020);
• Слоунныҥ сыйы.

•  
  Андреа Гезтиҥ ӧмӧлигиниҥ формулалу плакады, 2009