1828: Joor

Politik

• 22. Januar: In Groossbritannie wird dr Herzog vo Wellington Brömieeminister.
• 22. Februar: Russland under em Zar Nikolaus I. bechunnt im Friide vo Turkmantschai noch em Chrieg gege Persie Land im Kaukasusgebiet über.
• 26. Mai: Dr Kaspar Hauser wird z Nürmbärg uf dr Strooss ufgriffe.
• 11. Juli: Dr Michael I. vo Portugal stürzt si Niässe Maria II.
• 24. August: D Niiderland stelle z Niiderländisch-Neuguinea e Kolonialverwaltig uf.

 

• 3. Dezämber: D Waalmänner weele dr Andrew Jackson zum Bresidänt vo de USA.

• Russland erklärt em Osmanische Riich dr Chrieg und understützt d Unabhängigkäitskämpf vo de Grieche.

Wirtschaft

• 18. Januar: D Köönigriich Bayre und Württebärg bilde e süddütsche Zollveräin.
• 25. Juli: Dr Ignaz Bösendorfer foot afo Klavier broduziere, wo uf dr ganze Wält berüemt wärde.

• Dr Reclam-Verlag wird z Leipzig gründet.

Wüsseschaft und Technik

• 20. April: Dr Franzoose René Caillié chunnt z Timbuktu am Niger aa.
• 1. Juli: Dr Maschinist John Cree isch s erste Doodesopfer in dr Gschicht vo dr Iisebaan, wo si Lokomotive explodiert.
• 4. Juli: Dr Grundstäi für die ersti Iisebaan in de USA, dr „Baltimore & Ohio Railroad (B & O)“, wird gläit.
• 17. August: Dr John Herschel entdeckt zwäi Galaxie im Stärnbild Andromeda und spööter no mee.
• 24. Oktober: Im säggsische Großenhain entstoot die ersti dütschi Volksbibliothek.
• Dr Siméon Denis Poisson füert d Querkontraktionszaal in d Elastizitätsproblem ii.
• Dr Botaniker Robert Brown veröffentligt si Entdeckig vo dr Molekularbeweegig (Edinburgh New Philosophical Journal 5 (1828)).
• Dr Friedrich Wöhler broduziert Harnstoff sünthetisch und bewiist eso, ass organischi Molekül au usserhalb vo lääbige Süsteem chönne entstoo; d Grundlaag vo dr Biochemii und organische Chemii.

Kultur

• 1. Februar: Uruffüerig vo dr Opere Ali Pascha von Janina vom Albert Lortzing am Stadttheater Münster
• 26. Merz: Dr östriichisch Komponist Franz Schubert git si ersts und äinzigs öffentligs Konzärt.
• 7. April: S Genueser Teatro Carlo Felice wird mit em Vincenzo Bellini sinere Opere Bianco e Fernando eröffnet.
• 26. Mai: Uruffüerig vo dr Opere Les Francs-Juges vom Hector Berlioz am Salle du Conservatoire z Bariis.
• 8. August: Uruffüerig vo dr Opere Gabriella di Vergy vom Saverio Mercadante am Teatro Nacional de São Carlos z Lissabon
• 15. Oktober: Uruffüerig vo dr Opere Die Räuberbraut vom Ferdinand Ries z Frankfurt am Main
• 9. Dezämber: Uruffüerig vo dr Opere Clari vom Jacques Fromental Halévy am Théâtre-Italien z Bariis
• 22. Dezämber: Uruffüerig vo dr Opere Der Vampyr vom Heinrich Marschner am Stadttheater z Leipzig

• S Schlagball-Spiil Rounders wird z Ängland zum erste Mol erwäänt.

Gsellschaft

• Z Ängland wird dr Buggery Act 1533 ufghoobe und dur e Offences against the Person Act 1828 ersetzt. D Homosexualidäät, dr Analvercheer und d Sodomii blibe stroofbar.

Katastroofe

• 30. Merz: En Ärdbeebe vo dr Sterki 7 döödet 30 Lüt z Lima

• 24. Jänner: Ferdinand Cohn, e dütsche Botaniker und Mikrobiolog († 1898)
• 31. Jänner: Ludwig Fischer, Schwyzer Botaniker
• 20. Merz: Henrik Ibsen, e norwägische Schriftsteller († 1906)

 

• 08. Mai: Henry Dunant, e Schwizer Gschäftsmaa, Initiator vo dr Rotchrüz-Beweegig († 1910)
• 28. August: Jonas Breitenstein, Schwyzer Volksdichter († 1877)
• 05. Septämber: George Washington Jones, US-amerikanische Bolitiker († 1903)
• 09. Septämber: Lew Nikolajewitsch Tolstoi, e russische Schriftsteller († 1910)
• 19. Septämber: Fridolin Anderwert, Schwyzer Bolitiker un Bundesrot († 1880)
• 27. Oktober: Otto Funke, dytsche Physiolog († 1879
• 26. Novämber: Martin Birmann, Schwyzer Bfaarer un Armeninschpäkteur († 1890)
• 21. Dezämber: Johann Jakob Schaub, Schwyzer Lehrer un Haimetkundler († 1910)

• 2. Februar: Lucius Pol, Schwyzer Pfaarer und Naturwüsseschaftler
• 27. Merz: Johann Gottfried Tulla, e badische Ingenieur (* 1770)
• 16. April: Francisco de Goya, e spanische Mooler und Grafiker (* 1746)
• 30. Mai: Carl Borromäus Weitzmann, dytschi Mundartdichter (* 1767)
• 19. Novämber: Franz Schubert, en östriichische Komponist (* 1797)

  Commons: 1828 – Sammlig vo Multimediadateie

• Digitalisierti Zitige us em Joor 1828 im Zitigsinformazioonssüstem (ZEFYS) vo dr Staatsbibliothek z Berlin