La periodala tabelo (o periodo-tabelo) esas tabelala dispozo di la kemiala elementi, rangizita segun lia atomala nombro (nombro di protoni), elektrono-ajusti, e sencesa kemiala havaji.
Ca rangizo montras periodala tendenci, tala quala elementi kun simila manieri en la sama kolono. Lo anke montras quar rektangula bloki kun kelka preske simila kemiala havaji. Generale, en un rango (periodo) l'elementi esas metali ye la sinistra, e nemetali ye la dextra.
La rangi di la tabelo esas nomata periodi; la koloni esas nomata grupi. Sis grupi (koloni) havas nomi e nombri: exemple, elementi de la grupo 17 esas la halogeni; e grupo 18, la nobla gasi. La periodala tabelo povas esar uzata por derivar relateso inter la havaji dil elementi, e predicas la havaji di nova elementi ne ja deskovrita o sintizita. La periodala tabelo provizas utila trabaro por analizar kemiala manieri, ed esas larje uzata en kemio ed altra cienci.
Dmitri Mendeleyev publikigis ye 1869 l'unesma larje rikonocebla periodala tabelo. Ilu developis lua tabelo por ilustrar periodala tendenci en la havaji di la tatempa elementi savata. Mendeleyev anke predicis kelka havaji di tatempa elementi nesavata qua expektus plenigar lakuni en ica tabelo. Maxim multe di lua predicuri esis pruvita korekta kande l'elementi esis pose deskovrita. La periodala tabelo di Mendeleyev esis pluvastigita e rafinita per la deskovro o sintezo di plusa elementi nova e la developo di nova modeli teoriala explikar kemiala manieri.
Omna elementi - del atomala nombro 1 (hido) til 118 (oganesono) - sive deskovrita sive sintizita, inkluzite la maxim recenta adjuntaji (elementi 113, 115, 117, e 118) esis konfirmita dal IUPAC ye la 30a di decembro 201. Li kompletigis l'unesma sep rangi di la periodala tabelo. L'unesma 94 elementi existas en la naturo, quankam kelki nur trovesas en traco-quantesi ed sintizesis en laboratorii ante ke li deskovresis en la naturo. Elementi kun atomala nombri de 95 til 118 nur sintizesis en laboratorii o nukleara reaktori. Sintezo di elementi qua havas plu alta atomala nombri persequas. Plura sintezala radionuklidi di naturala elementi anke produktis en laboratorii.
Grupo→ | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9 | 10 | 11 | 12 | 13 | 14 | 15 | 16 | 17 | 8 |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Periodo ↓ | Alkaliala metali | Alkaliala termetali | Pniktogeni | Kalkogeni | Halogeni | Nobla gasi | ||||||||||||
1 | Hido H 1 | Helio He 2 | ||||||||||||||||
2 | Litio Li 3 | Berilio Be 4 | Borono B 5 | Karbo C 6 | Nitro N 7 | Oxo O 8 | Fluoro F 9 | Neono Ne 10 | ||||||||||
3 | Natro Na 11 | Magnezo Mg 12 | Aluminio Al 13 | Siliko Si 14 | Fosfo P 15 | Sulfo S 16 | Kloro Cr 17 | Argono Ar 18 | ||||||||||
4 | Kalio K 19 | Kalcio CA 20 | Skandio Sc 21 | Titanio Ti 22 | Vanadio V 23 | Kromo Cr 24 | Mangano Mn 25 | Fero Fe 26 | Kobalto Co 27 | Nikelo Ni 28 | Kupro Cu 29 | Zinko Zn 30 | Galio Ga 31 | Germanio Ge 32 | Arseno As 33 | Selenio Se 34 | Bromo Br 35 | Kriptono Kr 36 |
5 | Rubidio Rb 37 | Stroncio Sr 38 | Yitrio Y 39 | Zirkonio Zr 40 | Niobio Nb 41 | Molibdo Mo 42 | Teknecio Tc 43 | Rutenio Ru 44 | Rodio Rh 45 | Paladio Pd 46 | Arjento Ag 47 | Kadmio Cd 48 | Indio In 49 | Stano Sn 50 | Antimonio Sb 51 | Teluro Te 52 | Iodo I 53 | Xenono Xe 54 |
6 | Cesio Cs 55 | Bario Ba 56 | Lutecio Lu 71 | Hafnio Hf 72 | Tantalo Ta 73 | Wolframo W 74 | Renio Re 75 | Osmio Os 76 | Iridio Ir 77 | Platino Pt 78 | Oro Au 79 | Merkurio Hg 80 | Talio Tl 81 | Plombo Pb 82 | Bismuto Bi 83 | Polonio Po 84 | Astato At 85 | Radono Rn 86 |
7 | Francio Fr 87 | Radiumo Ra 88 | Laurencio Lr 103 | Ruterfordio Rf 104 | Dubnio Db 105 | Seaborgio Sg 106 | Boriumo Bh 107 | Hasio Hs 108 | Meitnerio Mt 109 | Darmstatio Ds 110 | Rentgenio Rg 111 | Kopernicio Cn 112 | Nihonio Nh 113 | Flerovio Fl 114 | Moskovio Mc 115 | Livermorio Lv 116 | Teneso Ts 117 | Oganesono Og 118 |
8 | Lantano La 57 | Cerio Ce 58 | Prazeodimio Pr 59 | Neodimio Nd 60 | Prometio Pm 61 | Samario Sm 62 | Europio Eu 63 | Gadolinio Gd 64 | Terbio Tb 65 | Disprozio Dy 66 | Holmio Ho 67 | Erbio Er 68 | Tulio Tm 69 | Yiterbio Yb 70 | ||||
9 | Aktiniumo Ac 89 | Torio Th 90 | Protaktinio Pa 91 | Uranio U 92 | Neptunio Np 93 | Plutonio Pu 94 | Americio Am 95 | Kuriumo Cm 96 | Berkelio Bk 97 | Kalifornio Cf 98 | Einsteinio Es 99 | Fermio Fm 100 | Mendelevio Md 101 | Nobelio No 102 |
solida | liquido | gaso | nesavata |
---|
Metalo | Metaloido | Nemetalo | Nesavata kemiala havajo | |||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Alkaliala metalo | Alkaliala termetalo | Lantanido | Aktinido | Transitala metalo | Postransitala metalo | Poliatoma nemetalo | Biatoma nemetalo | Nobla gaso |
This article uses material from the Wikipedia Ido article Periodala tabelo, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). La kontenajo esas disponebla sub CC BY-SA 4.0, ecepte kande kontree mencionata. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Ido (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.