Gair sy'n mynegi gweithred neu fod neu gyflwr yw berf.
Diffiniad naïf fyddai mai gair "gwneud (rhywbeth)" yw berf. Daw'r gair Cymraeg ei hun o'r gair Lladin verbum ('Y Gair').
Enghraifft o'r canlynol | part of speech |
---|---|
Math | gair, content word |
Rhan o | word order |
Ffeiliau perthnasol ar Gomin Wicimedia |
Gall ffurf berf newid er mwyn dangos person, rhif, amser, a amser yn y Gymraeg. Mewn ieithoedd eraill, gall ddangos priodweddau eraill megis cenedl. Er enghraifft, dyma pob ffurf posib y berf "caru" mewn Cymraeg ffurfiol gyfoes:
Unigol | Lluosog | ||
---|---|---|---|
Presennol | Person 1af | caraf | carwn |
2il berson | ceri | cerwch | |
3ydd person | câr | carant | |
Amhersonol | cerir | ||
Amherffaith | Person 1af | carwn | carem |
2il berson | carit | carech | |
3ydd person | carai | carent | |
Amhersonol | cerid | ||
Gorffennol | Person 1af | cerais | carasom |
2il berson | ceraist | carasoch | |
3ydd person | carodd | carasant | |
Amhersonol | carwyd | ||
Gorberffaith | Person 1af | caraswn | carasem |
2il berson | carasit | carasech | |
3ydd person | carasai | carasent | |
Amhersonol | caresid |
Unigol | Lluosog | ||
---|---|---|---|
Presennol | Person 1af | carwyf | carom |
2il berson | cerych | caroch | |
3ydd person | caro | caront | |
Amhersonol | carer | ||
Amherffaith | Person 1af | carwn | carem |
2il berson | carit | carech | |
3ydd person | carai | carent | |
Amhersonol | cerid |
Unigol | Lluosog | ||
---|---|---|---|
Presennol | Person 1af | carwn | |
2il berson | câr | cerwch | |
3ydd person | cared | carant | |
Amhersonol | carer |
Fel rheol, nid yw berfenwau fel bwyta yn cael eu cyfri fel berfau yn y Gymraeg, ond mae eu swyddogaeth yn debyg i ferfau annherfynol a geir mewn llawer o ieithoedd.
Mae berf seml/gryno/rhediadol fel un o'r ffurfiu o canu uchod, yn dangos person, amser ac ati yn ffurf y prif ferf. Ond gellir defnyddio berf arall fel bod i wneud y gwaith yma, gan adael y prif ferf fel berfenw yn unig. Gelwir hyn yn ferf gwmpasog, gan ei fod yn effeithio ar rannau arall o'r frawddeg. E.e. yn lle o "Caraf ferch" (berf cryno), gallwn ddweud "Rydw i'n caru merch" (berf gwmpasog).
Un ffordd o wahaniaethu rhwng ferfau yw falens; cyfanswm goddrychau a gwrthrychau'r ferf.
Mae'r math yma o ferf yn disgrifio rhywbeth sy'n digwydd (heb nodi pwy sy'n ei wneud nag i bwy). Enghraifft yw berf amhersonol fel "canwyd cân" yn y Gymraeg.
Gelwir berf sydd â goddrych, ond heb wrthrych yn ferf gyflawn. Er enghraifft, "cysgodd Dafydd".
Mae gan ferf anghyflawn wrthrych yn ogystal â goddrych, er enghraifft, "Bwytodd ef fwyd".
Goddrych a dau wrthrych sydd gan ferf o'r fath fel arfer, e.e. "Rhoddod Siôn yr anrheg i Siân".
This article uses material from the Wikipedia Cymraeg article Berf, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Rhoddir testun y dudalen ar gael ar delerau'r drwydded CC BY-SA 4.0, heblaw ei fod wedi nodi'n wahanol. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Cymraeg (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.