Ysteriiioksiedhidroksied: Chemiese verbinding

Eienskappe

Algemeen
Naam	Yster(III)oksiedhidroksied
IUSTC-naam	Yster(III)oksiedhidroksied
Chemiese formule	FeO(OH)
Molêre massa	88.85 g/mol
CAS-nommer	20344-49-4
Voorkoms	Aanskoulike, donker oranje, ondeursigtige kristalle
Reuk	Reukloos
Fasegedrag
Smeltpunt	135 (ontbind)
Kookpunt	(ontbind)
Digtheid	4,25 g/cm3
Oplosbaarheid	Onoplosbaar in water teen pH 7 Oplosbaar in sure
Suur-basis eienskappe
pKa
Veiligheid
Flitspunt
Tensy anders vermeld is alle data vir standaardtemperatuur en -druk toestande.
Portaal Chemie

Die verbinding kom dikwels voor as een van sy hidrate, FeO(OH)·nH₂O (roes). Die monohidraat FeO(OH)·H₂O word dikwels na verwys as yster(III)hidroksied Fe(OH)₃, gehidreerde ysteroksied, of geel ysteroksied.

Yster(III)oksiedhidroksied kom natuurlik voor as struktureel-verskillende minerale wat aangedui word deur die Griekse letters α, β, γ en δ.

• Goethiet, α-FeO(OH), word sedert prehistoriese tye as okerpigment gebruik. Dit vorm ortorombiese kristalle in die ruimtegroep Pbnm.

• Akaganéïet, β-FeO(OH), word gevorm deur verwering en is bekend vir sy teenwoordigheid in sommige meteoriete en die maanoppervlak. Daar is egter vasgestel dat dit 'n paar chloriedione moet bevat om die struktuur te stabiliseer, sodat die meer akkurate formule FeO_0.833(OH)_1.167Cl_0.167 is. Dit vorm monokliniese kristalle in ruimtegroep I2/m. Teen verhitting ontbind β-FeO(OH) en herkristalliseer dit as α-Fe₂O₃ (hematiet).

• Lepidokrosiet, die γ-vorm van FeO(OH), kom gewoonlik voor as roes aan die binnekant van staalwaterpype en -tenks. Dit vorm ook ortorombiese kristalle maar in die ruimtegroep Cmcm.

• Feroksihiet is δ-FeO(OH) en word gevorm onder die hoë druk toestande van see- en oseaanvloere, en is termodinamies onstabiel ten opsigte van die α-polimorf (goethiet) teen oppervlaktoestande. Dit vorm seshoekige kristalle en die ruimtegroep is nie bepaal nie.

• Siderogel is 'n natuurlike kolloïdale vorm van FeO(OH).

Goethiet en lepidokrosiet, wat albei in 'n ortorombiese stelsel kristalliseer, is die mees algemene vorme van yster(III)oksiedhidroksied en die belangrikste bron van yster in minerale vorm.

Yster(III)oksiedhidroksied is ook die hoofkomponent van ander minerale en mineraloïede:

• Limoniet is 'n algemene mengsel van hoofsaaklik goethiet, lepidokrosiet, kwarts- en kleiminerale.

• Ferrihidriet is 'n amorfies mineraal, amptelik FeO(OH)•1.8H₂O maar eintlik met wydveranderlike hidrasie.

Limoniet, 'n mengsel van verskillende hidrate en polimorfe van yster(III)oksiedhidroksied, is een van die drie belangrikste ysterertse wat sedert minstens 2 500 v.C. gebruik is.

Geel ysteroksied is goedgekeur vir gebruik in skoonheidsmiddels en word in sommige tatoeëerbare ink gebruik. FeO(OH) word in die nywerheid as geel pigment vervaardig. Geel oker (goudoker) is hoofsaaklik FeO(OH) in sy goethiet-vorm.

Yster(III)oksiedhidroksied word ook in akwariumwaterbehandeling as fosfaatbinder gebruik en nanodeeltjies daarvan is bestudeer as moontlike adsorberende materiaal vir die verwydering van lood uit water.

Yster(III)oksiedhidroksied presipiteer uit oplossings van yster(III)soute teen 'n pH tussen 6,5 en 8. Dus kan die oksiedhidroksied in die laboratorium verkry word deur 'n yster(III)sout, soos ysterchloried of ysternitraat, met natriumhidroksied te laat reageer:

FeCl₃ + 3NaOH → Fe(OH)₃ + 3NaCl
Fe(NO₃)₃ + 3NaOH → Fe(OH)₃ + 3NaNO₃