Walter Benjamin: Duitse literêre kritikus, filosoof en sosiale kritikus (1892–1940)

Sy werk fokus onder meer op filosofie, teologie, literêre kritiek en kunsgeskiedenis.

Walter Benjamin
Walter Benjamin in 1928
Gebore	(1892-07-15)15 Julie 1892 Berlyn, Duitse Keiserryk
Oorlede	26 September 1940 (op 48) Portbou, Girona, Katalonië, Spanje
Nasionaliteit	Duitsland
Vakgebied	Literatuurwetenskap, estetika, filosofie van tegnologie, epistemologie, taalfilosofie, filosofie van die geskiedenis
Bekend vir	Auratiese persepsie, estetisering van die politiek, die flâneur
Beïnvloed deur	Theodor Adorno, Johann Jakob Bachofen, Charles Baudelaire, Bertolt Brecht, Franz Kafka, Georg Lukács, Karl Marx, Heinrich Rickert, Gershom Scholem, Friedrich Hölderlin, Charles Baudelaire, Marcel Proust, Novalis, kabbala, Martin Buber, Ludwig Klages
Invloed op	Theodor Adorno, Hannah Arendt, Jacques Derrida, Gershom Scholem, Susan Sontag, Michael Taussig, Michael Löwy, Susan Buck-Morss, Catherine Perret, Giorgio Agamben

Benjamin is gebore in 'n geassimileerde Joodse omgewing as die seun van Emil Benjamin en Pauline Benjamin-Schönflies. Sy pa was 'n suksesvolle handelaar in antieke ware en matte en die familie was welgesteld. Walter was die oudste van drie kinders. Hy het nog 'n broer en 'n suster gehad; Georg en Dora.

Walter was sieklik en is in die jaar 1905 tot die gimnasium van die Kaiser Friedrich Schule in Berlyn-Charlottenburg toegelaat. Op hierdie manier kon hy aansterk in die kosskool Haubinda, wat op die platteland geleë was om sodoende verder te leer. Hier het hy in aanraking gekom met die Griekse denke en hy ontmoet Gustav Wyneken, 'n onderwyser met sy eie idees oor onderwys en opvoeding. Kenmerkend was sy siening dat die jeug 'n onafhanklike fase van die lewe is en nie 'n oorgang van kind tot volwassenheid nie.

Benjamin het na twee jaar na Berlyn teruggekeer. Onder invloed van Gustav Wyneken word hy aktief in die jeugbeweging. Die deelnemers aan hierdie beweging het opgetree uit die oortuiging dat net die jeug die wêreld kon verbeter en dat die bejaardes, veral hul eie ouers, in gemak gesink het.

Na sy finale eksamen in Berlyn in 1912 het Benjamin filosofie in Freiburg im Breisgau en 'n jaar later in Berlyn bestudeer. Hy was aktief in die jeugbeweging. Hy het vir die tydskrif Der Anfang geskryf, waarvan Gustav Wyneken die uitgewer was. Hy het ook debatte georganiseer. In die begin van die somer van 1914 word hy voorsitter van die Berlynse "Freie Studentenschaft". Teen hom word opposisie gevoer deur 'n groep wat hul beywer vir sosiale hervormings. Benjamin het nie daarin geglo nie; maar hy het die oplossing van sosiale probleme in intellektuele innovasie gesoek.

In 1912 het Benjamin vriende geword met die digter C.F. Heinle wat by die uitbreek van die Eerste Wêreldoorlog in 1914 saam met sy vriendin Rika Seligsohn 'n einde gemaak het aan sy lewe. Benjamin het besluit om vir militêre diens te registreer. Benjamin se leermeester Gustav Wyneken het vir mobilisasie gevra, en Benjamin het swaar met hom en die jeugbeweging gebreek.

In 1915 het hy Gershom Scholem ontmoet; sodoende is die grondslag gelê vir 'n lewenslange vriendskap. Scholem was gefassineer deur Joodse denke. Hy sou later 'n professor van Joodse mistisisme in Jerusalem word. Hy het 'n groot invloed uitgeoefen op Benjamin se verhouding met Judaïsme en die kabbala. Hierdie invloed is veral opvallend in sy latere interpretasies van Franz Kafka en in die messiaanse interpretasie van die skildery Angelus Novus deur Paul Klee. In 1917 het Benjamin met Dora Kellner getrou, uit hierdie huwelik is Benjamin se enigste kind, Stefan, in 1918 gebore.

In 1919 studeer Benjamin summa cum laude af met Der Begriff der Kunstkritik in der Deutschen Romantik. Hy het planne gemaak vir 'n akademiese loopbaan.

In 1920 het die familie Benjamin na Berlyn teruggekeer. Walter kon nie onafhanklik wees nie en was finansieel afhanklik van sy pa. Pogings om 'n werk by 'n uitgewer te kry (S. Fischer Verlag) en die daarstel van 'n tydskrif (Angelus Novus) het misluk. Hy het ernstig oorweeg om na Palestina te emigreer, net soos Scholem.

In 1921 en 1922 het hy gewerk aan die teks Goethes Wahlverwandschaften. In dieselfde tyd het Dora en hy betrokke geraak in 'n ingewikkelde reeks driehoekige verhoudings wat nie goed uitwerk nie. Dora is verlief op Ernst Schoen, 'n vriend van Benjamin. Walter het 'n verhouding met Jula Cohn, die suster van sy kinderjare vriend Alfred Cohn, begin. Albei verhoudinge het geëindig, maar die huwelik van Walter en Dora het dit nie oorleef nie. Vanaf 1923, volgens Scholem, het die eggenote om finansiële redes en die kind op 'n vriendskaplike basis gebly.

Intussen het Benjamin se pa begin druk uitoefen op Benjamin. Hy het gedink sy seun moes in 'n bank begin werk. Benjamin het dit geweier en het homself suksesvol na sy skoonpa vir finansiële ondersteuning gewend. Dit was die Weense anglofoon en uitgewer van Herzl se geskrifte Leon Kellner. Intussen het Dora as 'n vertaler vir 'n Amerikaanse joernalis gewerk en danksy hierdie twee finansiële inkomste bronne het die huishouding voortgegaan om te funksioneer.

In die somer van 1923 was Benjamin saam met Scholem in Frankfurt om sy "Habilitation" voor te berei. Hier ontmoet hy Siegfried Kracauer en Theodor Adorno.

Wanneer hy nie op pad was nie, het hy saam met Dora in Berlyn gewoon. Hy was immers 'n gereelde reisiger. Hy het van Mei tot Oktober 1924 op Capri, toe 'n goedkoop en nie toeristiese eiland, deurgebring. Daar het hy die eerste weergawe van sy proefskrif Ursprung des deutschen Trauerspiels geskryf. Hier ontmoet hy die Lettiese-aktrise en regisseur Asja Lacis, wat sy derde groot liefde geword het. Hierdie ontmoeting en lees van Georg Lukács se Geschichte und Klassenbewußtsein (1923) het Benjamin se verbintenis en intellektuele belangstelling teenoor die sosiale beweging versterk. Hy het dit begin oorweeg om 'n lid van die kommunistiese party te word.

In 1925 het hy sy proefskrif onttrek nadat dit vir hom duidelik gemaak is dat dit verwerp sal word. Daarmee het hy die universiteit vir goed vaarwel geroep. Hy het daarop begin fokus om op 'n ander manier geld te verdien.

Van Maart tot Oktober 1926 woon Benjamin in Parys, waar hy en Franz Hessel 'n aantal dele van Marcel Proust se werk vertaal het. Daarbenewens het hy artikels geskryf vir die Frankfurter Zeitung en die Literary Welt.

In Desember 1926 en Januarie 1927 het hy Asja Lacis in Moskou besoek. In die dagboek, wat hy toe gehou het en wat later as Moskauer Tagebuch gepubliseer is, en in die artikel Moskau, het hy sy ervarings in die Russiese hoofstad aangeteken.

Terug in Parys het hy begin met Das Passagen-Werk, sy groot studie van die wortels van die twintigste-eeuse kultuur in Parys van die negentiende eeu. Hy het intensief met Scholem geskakel, wat tydelik in Parys was, en dink weer oor emigrasie na Palestina. In hierdie jaar het hy vir die eerste keer met Hasjiesj geëksperimenteer.

In 1928 verskyn uit Benjamin se pen sy Rowohlt Einbahnstraße (toegewy aan Asja Lacis), en Ursprung des deutschen Trauerspiels, Benjamin se afgekeurde proefskrif. In dieselfde jaar was Asja Lacis in Berlyn en Benjamin woon vir twee maande by haar. Hy wou met Lacis trou en eis dat Dora van hom skei. Laasgenoemde het in 1930 gebeur. Lacis het egter sonder om met Benjamin te trou na Moskou teruggekeer. Benjamin se nuwe belangstelling in Marxistiese estetika en politiek het hom gelei om Asja Lacis te vra om hom met Bertolt Brecht in aanraking te bring. Dit het in Mei 1929 gebeur.

Een van die eerste gesamentlike projekte van Brecht en Benjamin sou 'n tydskrif wees; Krisis und Kritik. Na 'n teoretiese meningsverskil het Benjamin teruggetrek, waarna die tydskrif weens organisatoriese en finansiële probleme nie van die grond af gekom het nie. Brecht en Benjamin het steeds vriende gebly tot met Benjamin se dood, ten spyte van hul meningsverskille. Scholem en Theodor Adorno het hierdie vriendskap met ontsteltenis beskou omdat hulle nie die invloed van Brecht op Benjamin waardeer het nie.

In 1930 het Benjamin gestop met Das Passagen-Werk. Hy het voortgegaan om 'n bestaan te maak deur artikels vir koerante en tydskrifte te skryf. In 'n brief van 20 Januarie 1930 aan Scholem verklaar hy dat hy daarna streef om as die belangrikste Duitse literêre kritikus beskou te word. Van April tot Julie 1932 het hy in Ibiza gebly, waar hy by Berliner Kindheit um neunzehnhundert gewerk het. Hy het met selfmoordplanne teruggekeer.

In Maart 1933 het hy homself permanent in Parys gevestig. Hy was op vlug van die Nazi's. In hierdie jaar het hy begin werk vir die Institut für Sozialforschung, waar Adorno ook gewerk het. Hierdie instituut het hom van finansiële hulp voorsien, omdat hy skaars in Duitsland kon publiseer.

Van April tot September 1933 moes hy weer na Ibiza toe gaan. Omdat twee Duitse koerante, die Vossische Zeitung en Frankfurter nog steeds resensies en kort prosa-tekste van hom gepubliseer het, en deur die verkoop van sy versameling handtekeninge, kon hy die lae lewenskoste in Ibiza bekostig. Hy het min en ongesond geëet, soms net 'n stuk sjokolade, welke hom op die lange duur benadeel het. Aan die einde van September het hy teruggekeer na Parys, siek weens malaria.

Na sy herstel was hy op soek na nuwe finansiële bronne, maar met min sukses. Net sy werk vir die Frankfurter Institut für Sozialforschung het vir hom 'n bietjie perspektief gegee. Die instituut, wat vanuit 'n sosiaal-kritiese grondslag navorsing gedoen het, het in 1932 van Frankfurt na Genève verskuif, met die oog op 'n verwagte fascistiese oorname van mag en 'n jaar later na New York geskuif. Adorno was Benjamin se kontakpersoon by die instituut, wat sedert 1932 sy eie tydskrif gepubliseer het: Zeitschrift für Sozialforschung. Die kontak tussen Benjamin en die instituut het met baie irritasies gepaard gegaan omdat die direkteur, Max Horkheimer, nie eksplisiet-politiese uitsprake in die tydskrif wou hê nie. Hy het gehoop om die posisie van die instituut in die VSA te beskerm. Baie van Benjamin se artikels is geskrap of veranderings is aangebring. Hierdie praktyk is dikwels filosofies en metodologies gelegitimeer. Benjamin het min keuse gehad en moes die meeste kritiek aanvaar.

Vanaf die begin van 1934 ontvang Benjamin 500 Franse frank per maand van die instituut plus 'n toelaag vir reis, boeke ens. Dit was egter nie genoeg om op te leef nie. Ten einde die lewenskoste te verminder, het hy af en toe saam met sy suster, wat ook in Parys gewoon het, of saam met sy voormalige vrou, Dora, wie 'n gastehuis in San Remo gehad het, gewoon. Hy het die somers van 1934 en 1936 in Skovbostrand naby Brecht deurgebring.

In 1934 het hy weer met Das Passagen-werk begin. Dit was hierdie projek wat hom aan die gang gehou het. In die winter van 1934–1935 het hy in San Remo begin met die keuse en rangskikking van die materiaal wat hy tot op daardie stadium versamel het. Op versoek van die Frankfurtse instituut het hy 'n navorsingsvoorstel geskryf waarin hy die eerste deel van die materiaal vir die Passagen-werk: Paris, die Hauptstadt van XIX. Jahrhunderts skryf. Op grond van hierdie voorstel was die instituut bereid om by te dra tot die koste van die navorsing vir die Passagen-werk. Dit kom daarop neer dat Benjamin meer tyd vir sy navorsing verkry het.

In 1936 het die Stalinistiese burokrasie die eerste politieke vertoonverhore in Moskou georganiseer. Benjamin het dit verstom waargeneem. Kort daarna het hy kontak gesoek met 'n groep in Parys verbonde aan Georges Bataille en die tydskrif Acéphale. In dieselfde jaar publiseer hy Das Kunstwerk im Zeitalter seiner tegniese Reproduzierbarkeit (die kunswerk in die era van meganiese voortplanting) – oor die politieke betekenis van die film. Ook publiseer hy die Deutsche Menschen onder die skuilnaam Detlef Holz; 'n versameling van 26 briewe waarin deur Benjamin kommentaar gelewer is uit die jare 1783–1883.

Die volgende twee jaar het hy gewerk om iets te publiseer in ruil vir sy beurs, benewens die Passagen-werk. Dit was 'n boek oor Baudelaire, wat saamgestel moes word uit die materiaal van die Passagen-werk. Tydens sy laaste besoek aan Brecht in Denemarke het hy in die somer van 1938 groot dele van die tweede deel van die boek geskryf. Die deel moes gepubliseer word onder die titel Das Paris des Second Empire bei Baudelaire in die Zeitschrift für Sozialforschung. In September het hy die teks na New York gestuur. Die artikel is gekritiseer deur Adorno, en Benjamin het die volgende jaar 'n deel van hierdie teks gewysig. Über einige Motive bei Baudelaire verskyn in Januarie 1940. Alhoewel hy deur Benjamin aan baie kante aangespoor is weens die dreigende houding van Duitsland teenoor Frankryk, hy het in Parys gebly. Hy was van mening dat die Passagen-werk slegs daar voltooi kon word.

In Februarie 1939 het Benjamin 'n brief van Max Horkheimer ontvang waarin hy hom inlig het dat die Instituut in finansiële moeilikheid was en dat die Instituut nie langer Benjamin op hul salarisrekening kon hou nie. Benjamin het toe aan Scholem geskryf met die versoek om iets vir hom in Palestina te reël.

In April 1939 was Benjamin nog in Frankryk. Hy het reeds probeer om Franse nasionaliteit te kry, sonder sukses, en het nou vir die eerste keer gepoog om te ontvlug na die VSA. Intussen het hy gewerk aan Über einige Motive bei Baudelaire. Hy het die teks aan die einde van Julie na New York gestuur.

Na die inval van die Duitse leërs in Pole op 1 September 1939, is Benjamin as Duitser, in 'n kamp naby Nevers geïnterneer. In die kamp het hy filosofie kursusse vir gevorderde studente gegee teen betaling van drie Gauloises of 'n broekknoop. Hy het ook beplan om 'n kamptydskrif op te stel. Op hierdie manier sou hy verlof kry om na die biblioteek in die stad te gaan. Benjamin word in November vrygestel danksy veral die bemiddeling van Adrienne Monnier en Jules Romains. Hy het teruggekeer na Parys, waar hy die tesisse Über den Begriff der Geschichte geskryf het.

 

In Junie 1940, toe die Franse aan die Duitse leërs oorgegee het, het Benjamin sy manuskripte aan Georges Bataille oorhandig, wat dit in die Bibliothèque Nationale berg en met sy suster na Lourdes gevlug. In Augustus het hy 'n inskrywingsvisum vir die VSA in Marseille ontvang nadat die Instituut namens hom bemiddel het. As gevolg van die afwesigheid van 'n Franse uitreisvisum moes hy die grens onwettig oorsteek. Op 26 September het hy 'n poging aangewend om Frankryk via 'n pas in die Pireneë te verlaat. By die Spaanse grens is die groep gearresteer en, vergesel deur drie agente, het hulle na die Spaanse grensdorp Portbou teruggegaan. Die volgende oggend sou hulle teruggebring word na die Franse grens.

In die suide van Frankryk was die regering van die Philippe Pétain, wat met die Duitsers saamgewerk het, aan bewind. Om terug te keer na Frankryk sou dus uitlewering van Benjamin na Duitsland impliseer met sy uiteindelike bestemming synde die konsentrasiekampe. Met dié vooruitsig het hy in die nag van 26 tot 27 September 'n einde gemaak aan sy lewe met 'n oordosis morfien wat hy vir so 'n geval by hom gehad het. Die doanebeamptes, waarskynlik as gevolg van Benjamin se dood, het die res van die groep by die grens gelaat.

Na sy dood het Benjamin vir 'n lang tyd ongesiens gebly, maar in die middel van die 1950's het vriende en bewonderaars daarin geslaag om belangstelling in sy werk te laat herleef. Dit was eers tot die laat sestigerjare dat Benjamin volle aandag gekry het. Sy werk is belangrik vir latere vorme van kulturele kritiek.

Alle tekste kan gevind word in sy Gesammelte Schriften (Suhrkamp, Frankfurt am Main), maar 'n groot deel is ook afsonderlik beskikbaar.

• Das Passagen-Werk
• Der Begriff der Kunstkritik in der deutschen Romantik
• Goethes Wahlverwandschaften
• Ursprung des deutschen Trauerspiels
• Moskauer Tagebuch
• Berliner Kindheit um neunzehnhundert
• Deutsche Menschen
• Das Kunstwerk im Zeitalter seiner technischen Reproduzierbarkeit
• Einbahnstraße
• Über den Begriff der Geschichte
• Paris die Hauptstadt des 19. Jahrhunderts
• Pariser Passagen II
• Das Paris des second Empire bei Baudelaire
• Über einige Motive bei Baudelaire
• Zentralpark
• Über Sprache überhaupt und über die Sprache des Menschen
• Lehre vom Ähnlichen
• Über das mimetische Vermögen
• Theologisch-politisches Fragment
• Die Aufgabe des Übersetzers
• Erkenntniskritische Vorrede
• Über den Begriff der Geschichte
• Der Sürrealismus
• Der destruktive Charakter
• Zur Kritik der Gewalt und andere Aufsätze
• Kapitalismus als Religion
• Erfahrung und Armut

• Howard Eiland, Michael W. Jennings. Walter Benjamin: a critical life, Harvard university Press, 2014, ISBN 9780674051867
• Toke van Helmond-Lehning, Bin ich kein Schriftsteller? Walter Benjamin en Ernst Bloch en hun medewerking aan i10, Uitgeverij Huis Clos, 2016, ISBN 978 90 79020 35 5

• Hierdie artikel is vertaal vanuit die Nederlandse Wikipedia

• Wiki Afrikaans  Wiki Commons het meer media in die kategorie Walter Benjamin.