Victoria Van Die Verenigde Koninkryk

Sy het 63 jaar en 7 maande regeer, langer as enige ander Britse monarg behalwe haar agter-agter-kleindogter Elizabeth II.

Victoria
Koningin van die Verenigde Koninkryk; Keiserin van Indië
Koningin Victoria met haar goue jubileum.
Vorstehuis	Hannover
Titels	HM die Koningin HKH Prinses Victoria van Kent
Regeer	20 Junie 1837– 22 Januarie 1901
Kroning	28 Junie 1838
Voorganger	William IV
Opvolger	Edward VII
Volle naam	Alexandrina Victoria
Gebore	24 Mei 1819; Kensington-paleis, Londen
Oorlede	22 Januarie 1901; Osborne House, die Eiland Wight
Begrawe	2 Februarie 1901; Frogmore, Windsor
Eggenoot	Albert van Sakse-Koburg en Gotha
Kinders	Prinses Victoria, keiserin van Duitsland Edward VII Prinses Alice, Groothertogin van Hesse Alfred, Hertog van Sakse-Koburg en Gotha Helena, prinses Christiaan van Sleeswyk-Holstein Prinses Louise, Hertogin van Argyll Prins Arthur, Hertog van Connaught en Strathearn Prins Leopold, Hertog van Albany Beatrice, prinses Henry van Battenberg
Vader	Prins Edward, die Hertog van Kent en Strathearn
Moeder	Prinses Victoria van Sakse-Koburg-Saalfeld
Handtekening

Hoewel sy die troon bestyg het in ’n tyd toe die Verenigde Koninkryk reeds ’n gevestigde grondwetlike monargie was waarin die monarg min politieke mag gehad het en invloed uitgeoefen het met die raad van die eerste minister, was sy steeds ’n baie belangrike simboliese figuur van haar tyd. Die periode van haar bewind is bekend as die Victoriaanse tydperk, ’n era van nywerheids-, maatskaplike, ekonomiese, politieke, militêre en tegnologiese vooruitgang in die Verenigde Koninkryk.

Victoria, wat feitlik ten volle van Duitse afkoms was, was die dogter van prins Edward, die Hertog van Kent en prinses Victoria van Sakse-Koburg-Saalfeld; die kleindogter van George III en die broerskind van haar voorganger, William IV. Sy is opgevoed deur haar oom, wat later koning Leopold I van België geword het.

Sy het huwelike vir haar 9 kinders en 42 kleinkinders oor die hele Europa gereël; dit het haar die titel "ouma van Europa" besorg. Sy was die laaste monarg van die Huis van Hannover; haar seun koning Edward VII het tot die Huis van Sakse-Koburg en Gotha behoort.

 

Koning William IV was die pa van 10 buite-egtelike kinders by sy minnares, die aktrise Dorothy Jordan, maar het geen kinders binne die huwelik gehad nie. Daarom was die jong prinses Victoria, sy broerskind, die vermoedelike troonopvolger. Die destydse wette het geen voorsiening gemaak vir ’n kind as monarg nie. Daarom moes ’n regent aangestel word ingeval Victoria die troon voor 18-jarige leeftyd bestyg. Die parlement het die Regentskapwet van 1830 aanvaar wat daarvoor voorsiening gemaak het dat Victoria se ma, die Hertogin van Kent, as regent sou optree indien dit nodig sou wees. Koning William het niks van die hertogin gehou nie en het by minstens een geleentheid gesê hy wil bly lewe tot Victoria 18 is om ’n regentskap te voorkom.

Prinses Victoria het haar toekomstige man, prins Albert van Sakse-Koburg en Gotha, in 1836 ontmoet toe sy net 17 jaar oud was. Prins Albert was haar neef; sy pa, Ernest, was haar ma se broer. As monarg moes Victoria hom die jawoord vra en hulle het in 1840 getrou. Hulle huwelik was baie gelukkig.

Troonbestyging

 

Op 24 Mei 1837 het Victoria 18 geword. Op 20 Junie van dié jaar is koning William op 71-jarige ouderdom aan sy hart dood en Victoria het koningin van die Verenigde Koninkryk geword. In haar dagboek het sy geskryf: "I was awoke at 6 o'clock by Mamma ...who told me the Archbishop of Canterbury and Lord Conyngham were here and wished to see me. I got out of bed and went into my sitting-room (only in my dressing gown) and alone, and saw them. Lord Conyngham then acquainted me that my poor Uncle, the King, was no more, and had expired at 12 minutes past 2 this morning, and consequently that I am Queen..." Sy is op 28 Junie 1838 gekroon en was die eerste monarg wat in Buckingham-paleis gewoon het.

Kragtens die Saliese wet mog geen vrou die troon van Hannover bestyg het nie en haar oom, die Hertog van Cumberland en Teviotdale, het William dus opgevolg as koning van Hannover – as Ernest Augustus I (hy was die vyfde seun en agtste kind van George III). Aangesien die jong koningin toe nog ongetroud en kinderloos was, het hy ook die vermoedelike troonopvolger van die Verenigde Koninkryk geword tot met die geboorte van Victoria se eerste kind, Victoria, in 1840.

 

Met haar troonbestyging was die Whig-party, met die uitsondering van kort periodes, sedert 1830 aan die bewind. Die Whig-premier, lord Melbourne, het dadelik ’n belangrike invloed geword in die lewe van die polities onervare koningin, wat swaar op hom gesteun het – sommige mense het selfs na Victoria verwys as "mev. Melbourne". Die Melbourne-bewind het egter nie lank geduur nie; dit het al hoe ongewilder geword en het dit al hoe moeiliker gevind om oor die Britse kolonies te regeer, veral in die tyd van die rebellies van 1837. In 1839 het lord Melbourne bedank nadat die Radicals en die Tories (van wie koningin Victoria in dié tyd niks gehou het nie) saamgespan het om ’n wet in die laerhuis te keer wat die grondwet van Jamaika sou herroep.

Die koningin het sir Robert Peel, ’n Tory, toe opdrag gegee om ’n nuwe kabinet saam te stel, en dit het ’n debakel bekend as die Slaapkamerkrisis ("Bedchamber Crisis") tot gevolg gehad. In dié tyd was dit gebruiklik dat die premier mense in die koninklike huishouding aanstel op grond van hul party-lojaliteit. Baie van die koningin se hofdames ("Ladies of the Bedchamber") was vroue van Whig-lede, maar sir Robert wou hulle met die vroue van Tories vervang. Victoria het sterk beswaar gemaak omdat sy hierdie vroue as vriendinne eerder as werknemers van ’n seremoniële instelling beskou het. Sir Robert het gevoel hy kan nie regeer onder die beperkings wat die koningin gestel het nie en het bedank. Melbourne het toe na sy amp teruggekeer.

Sluipmoordaanvalle en huwelik

 

Die koningin het op 10 Februarie 1840 in die koninklike kapel van Sint James-paleis in Londen met haar neef prins Albert getrou. Albert het nie net haar eggenoot geword nie, maar ook ’n belangrike politieke raadgewer; hy het lord Melbourne ná dié se dood vervang as die belangrikste invloed op haar lewe.

Tydens haar eerste swangerskap het die 18-jarige Edward Oxford ’n sluipmoordaanval op die koningin uitgevoer terwyl sy saam met prins Albert in Londen in ’n koets gery het. Oxford het twee skote afgevuur, maar albei kere misgeskiet. Hy is van hoogverraad aangekla, maar is vrygespreek op grond van kranksinnigheid. Ondanks die aanval is die eerste van die koningin se nege kinders, Victoria, op 21 November 1840 gebore.

 

Tussen Mei en Julie 1842 was daar nog sluipmoordaanvalle op Victoria. Op 29 Mei het John Francis in Sint James-park op die koningin geskiet terwyl sy in ’n koets gery het, maar hy is dadelik deur polisiekonstabel William Trounce gevang. Francis is van hoogverraad aangekla. Sy doodsvonnis is later versag tot lewenslange tronkstraf. Op 13 Junie 1842 het Victoria per trein na Bishop's Bridge, naby Paddington in Londen, gereis in ’n spesiale koninklike wa wat deur die Great Western-lyn verskaf is. Saam met haar was prins Albert en die ingenieur van die Great Western-lyn, Isambard Kingdom Brunel. Die koningin en prinsgemaal het albei gekla dat die trein te vinnig ry teen 32 km per uur en was bang dat die trein sou ontspoor. Op 3 Julie, net dae nadat Francis se vonnis versag is, het John William Bean probeer om die koningin te skiet. Prins Albert het gevoel die voorvalle is aangevuur deur Oxford se vryspreking in 1840. Hoewel sy geweer net met papier en tabak gelaai was, was sy daad steeds met die dood strafbaar. Omdat prins Albert gevoel het dié straf sou te swaar wees, het hy die parlement aangemoedig om die Verraadwet van 1842 te aanvaar. Daarvolgens sou ’n aanval met ’n gevaarlike wapen in die teenwoordigheid van die monarg met die doel om haar skrik te maak, strafbaar wees met sewe jaar tronkstraf asook lyfstraf. Bean is dus gevonnis tot 18 maande tronkstraf; nie hy of enigiemand wat daarna die wet oortree het, is egter ooit lyfstraf opgelê nie.

In 1849 het ’n werklose en ontevrede Ier, William Hamilton, probeer om die koningin skrik te maak deur ’n skoot af te vuur terwyl haar koets met Constitution Hill, Londen, langs gery het. Hamilton is onder die 1842-wet aangekla; hy het skuld beken en het die maksimum straf van sewe jaar tronkstraf gekry.

In 1850 is die koningin beseer toe sy deur ’n moontlik kranksinnige oud-weermagoffisier, Robert Pate, aangeval is. Pate het met ’n kierie na haar koets geslaan en die koets beskadig. Die koningin het kneusplekke opgedoen. Pate is aangekla en toe hy nie kon bewys dat hy kranksinnig is nie, het hy dieselfde straf as Hamilton gekry.

 

Victoria was dol op Ierland en het in Killarney vakansie gehou. Haar liefde vir die land is aanvanklik beantwoord met Ierse toegeneentheid jeens die jong koningin. In 1845 het ’n aartappelskimmel Ierland getref wat die lewe van meer as ’n miljoen Iere oor vier jaar geëis het en tot die emigrasie van nog ’n miljoen gelei het. In reaksie op wat bekend geword het as die Ierse Aartappelskaarste (An Gorta Mór – Iers vir "Die Groot Hongersnood"), het die koningin persoonlik £2000 sterling aan die verhongerde volk geskenk.

Die beleidrigtings van haar minister lord John Russell is egter dikwels blameer vir die verergering van die hongersnood en dit het die koningin se gewildheid in Ierland laat afneem. Haar eerste amptelike besoek aan die land in 1849 is gereël om die aandag van die hongersnood af te lei en ook om deur Victoria se teenwoordigheid die erns van die krisis te beklemtoon. Haar persoonlike skenking is nie opgevolg deur enige aksie om die hongersnood te verlig nie en sy het in Ierland bekend geword as die "Hongersnood-koningin" en dit het haar beeld baie skade berokken.

Teen die 1870's en 1880's het die monargie se gewildheid baie afgeneem in Ierland, deels omdat Victoria geweier het om die land te besoek uit protes teen die Dublin Corporation se besluit om nie haar seun, die Prins van Wallis, geluk te wens met sy huwelik met prinses Alexandra van Denemarke of met die geboorte van die egpaar se oudste seun, prins Albert Victor, nie. Sy het herhaaldelik geweier om ’n koninklike woning in Ierland te vestig, ondanks druk van ’n paar premiers, onderkonings en selfs lede van die koningsgesin.

Sy het Ierland in 1900 die laaste keer besoek toe sy ’n beroep op die Iere gaan doen het om by die Britse weermag aan te sluit en in die Anglo-Boereoorlog te veg. Nasionalistiese teenkanting teen haar besoek is gelei deur Arthur Griffith, wat ’n organisasie met die naam Cumann na nGaedhael gestig het om die teenstanders te verenig. Vyf jaar later het Griffith die kontakte wat hy in die proses opgebou het, gebruik om ’n nuwe politieke beweging, Sinn Féin, te stig.

 

Die prinsgemaal is op 14 Desember 1861 aan ingewandskoors dood weens die swak sanitêre toestand in Windsor-kasteel. Sy dood het Victoria baie swaar getref nadat haar ma vroeër in die jaar dood is. Sy het ’n routydperk betree en vir die res van haar lewe swart gedra. Sy het min in die openbaar verskyn en die volgende paar jaar min in Londen gekom. Haar afsondering het haar die bynaam "Weduwee van Windsor" besorg. Sy het haar seun Edward, die Prins van Wallis, vir sy pa se dood blameer – Albert het in November gehoor van Edward se swak gedrag en het na Cambridge gereis om sy seun te konfronteer.

 

Victoria se selfopgelegde afsondering het die gewildheid van die monargie geweldig geknou en het selfs gelei tot die groei van die republikeinse beweging. Hoewel sy haar amptelike regeringspligte uitgevoer het, het sy haar die meeste van die tyd afgesonder in haar koninklike wonings: Balmoral-kasteel in Skotland, Osborne House op die eiland Wight en Windsor-kasteel.

Mettertyd het Victoria al hoe meer gesteun op ’n manlike dienskneg van Skotland, John Brown. Daar was al bewerings van ’n romantiese verbintenis en selfs ’n geheime huwelik, maar dis nie baie betroubaar nie. Ná Victoria se dood is twee stelle aandenkings egter op haar versoek saam met haar in haar kis gesit: klere van prins Albert is langs haar geplaas en in haar linkerhand ’n stuk van Brown se hare en ’n foto van hom. In 2008 is ontdek dat die trouring van John Brown se ma ná Victoria se dood aan haar vinger gesteek is. Gerugte oor ’n verhouding en huwelik het Victoria die bynaam "mev. Brown" besorg. Hul verhouding was die onderwerp van ’n fliek van 1997, Mrs. Brown.

Goue jubileum en ’n sluipmoordaanval

In 1887 het Victoria haar goue jubileum gevier. Om haar 50 jaar op die troon te gedenk, het sy op 20 Junie ’n banket gehou waarheen 50 konings en prinse van Europa genooi is. Sy was waarskynlik nie bewus daarvan nie, maar daar was ’n plan – oënskynlik deur Ierse anargiste – om die Westminster-abdy op te blaas terwyl sy ’n dankseggingsdiens bygewoon het. Toe die sluipmoordplan ontdek is, het dit bekend geword as die Jubileumkomplot. Die volgende dag het sy deelgeneem aan ’n optog wat, in Mark Twain se woorde, "na albei kante gestrek het so ver as wat die oog kon sien". Teen dié tyd was Victoria weer ’n baie gewilde monarg.

Diamantjubileum

Op 22 September 1896 het Victoria George III verbygesteek as die langsregerende monarg in die Engelse, Skotse en Britse geskiedenis. Die koningin het versoek dat alle vieringe van die geleentheid uitgestel word tot in 1897, om saam met haar diamantjubileum te val.

Die premiers van al die selfregerende dominiums en kolonies is genooi. Die jubileumoptog het troepe van al die Britse dominiums en kolonies ingesluit, asook soldate wat deur Indiese prinse en hoofde gestuur is om resepek te betoon aan Victoria, die Keiserin van Indië.

’n Dankseggingsdiens is ook gehou buite Sint Paulus-katedraal. Victoria het regdeur die diens in haar koets gesit; sy het een van haar gebruiklike swart rokke aangehad wat met wit kant versier was.

Baie bome is geplant ter viering van haar jubileum, onder andere 60 eikebome by Henley-on-Thames in die vorm van ’n Victoriakruis. Die Victoriakruis is op 29 Januarie 1856 deur Victoria ingestel om dade van dapperheid tydens die Krimoorlog te beloon en dis tot vandag Brittanje se hoogste toekenning vir dapperheid. Talle Suid-Afrikaners het die toekenning ook reeds ontvang.

Dood en opvolging

 

Soos haar gewoonte as weduwee was, het Victoria die Kersfees van 1900 in Osborne House op die eiland Wight deurgebring. Daar is sy op Dinsdag 22 Januarie 1901 om halfsewe die aand op 81-jarige ouderdom dood aan breinbloeding en swak gesondheid. Haar seun Edward, die toekomstige koning, en haar oudste kleinseun, die Duitse keiser Wilhelm II, was langs haar sterfbed. Volgens haar wens het haar eie seuns haar in haar kis neergelê. Sy het ’n wit rok en haar bruilofsluier aangehad. Haar begrafnisdiens was op Saterdag 2 Februarie, en ná twee dae op ’n praalbed is sy langs prins Albert in die Frogmore-mausoleum, Windsor, ter ruste gelê. Aangesien Victoria nie van swart begrafnisse gehou het nie, is Londen in pers en wit getooi. Terwyl sy begrawe is, het dit begin sneeu.

Vlae in die VSA het halfmas gehang in opdrag van pres. William McKinley, ’n eer wat in dié tyd aan geen buitelandse monarg bewys is nie en wat deur Brittanje herhaal is toe McKinley later daardie jaar in ’n sluipmoordaanval dood is. Victoria het altesaam 63 jaar, 7 maande en 2 dae regeer – langer as enige Britse monarg, insluitende haar oupa, George III. Haar rekord as langslewende monarg is op 21 Desember 2007 verbygesteek deur haar agter-agter-kleindogter Elizabeth II.

Victoria se dood het ’n einde gebring aan die bewind van die Huis van Hannover in die Verenigde Koninkryk. Haar man het behoort tot die Huis van Sakse-Koburg en Gotha en haar seun en erfgenaam Edward VII was die eerste Britse monarg van dié huis. Later, in 1917, het haar kleinseun koning George V die naam verander na die huidige Huis van Windsor.

Victoria het langer geleef as 3 van haar 9 kinders. Een van hulle, haar oudste dogter, Victoria, is sewe maande later dood, in Augustus 1901 op 60-jarige ouderdom. Sy het 11 van haar 42 kleinkinders oorleef (3 dood gebore, 6 as kinders en 2 as volwassenes).

In Brittanje

 

Koningin Victoria se bewind was die begin van ’n moderne grondwetlike monargie. Ná ’n reeks regshervormings het die mag van die laerhuis toegeneem ten koste van dié van die hoërhuis en die monargie, en die monarg se rol, het al hoe meer simbolies geraak. Sedert Victoria se bewind het die monarg net, in die Britse joernalis Walter Bagehot se woorde, "die reg om geraadpleeg te word, die reg om raad te gee en die reg om te waarsku".

 

Omdat Victoria se bewind meer simbolies as polities was, het dit sterk klem gelê op moraliteit en gesinswaardes, in teenstelling met die seksuele, finansiële en persoonlike skandale wat verbind is met vorige lede van die Huis van Hannover en wat die monargie in onguns gebring het. Dit was in Brittanje die begin van die "gesinsmonargie" waarmee die ontluikende middelstand kon identifiseer.

Victoria was die eerste bekende draer van die hemofilie-geen in die koninklike families van Europa. Aangesien daar nie lyers tussen haar bekende voorouers was nie, was haar siekte waarskynlik weens ’n spontane mutasie, wat verantwoordelik is vir sowat 33% van alle hemofilie A- en 20% van alle hemofilie B-gevalle. Die skielike verskyning van die siekte in Victoria se nageslag het gelei tot gerugte dat die Hertog van Kent nie haar regte pa was nie, maar wel ’n hemofilielyer. Dit word betwyfel deur genetici, wat glo dis meer waarskynlik dat hemofilie ontstaan het omdat haar pa oud was (hemofilie kom meer dikwels voor in die kinders van ouer pa's). Daar is ook geen bewyse dat ’n hemofilielyer enige verbintenis met Victoria se ma gehad het nie.

Daar is bewyse dat Victoria die draer-geen aan twee van haar vyf dogters oorgedra het: Alice en Beatrice. Haar seun Leopold was ’n lyer. Die beroemdste hemofilielyers onder haar afstammelinge was haar agterkleinseuns Aleksei, tsarewitsj van Rusland (prinses Alice se kleinseun) asook Alfonso, Prins van Asturias en infante Gonzalo van Spanje, die oudste en die jongste seun van koning Alfonso XIII van Spanje en koningin Victoria Eugenie (prinses Beatrice se dogter).

Victoria was baie ongewild in die eerste jare ná haar man se dood, maar het later, in die 1880's en 1890's, weer baie gewild geword. In 2002 het die BBC ’n meningspeiling gehou oor die 100 grootste Britte wat ooit gelewe het en Victoria het die agttiende plek verower.

Elders in die wêreld

 

Victoria was internasionaal ’n belangrike figuur, nie net vanweë Brittanje se invloed nie, maar ook danksy familiebande met Europa se koningshuise; sy was met deernis bekend as die "ouma van Europa". Die monarge van drie van die belangrikste lande in die Eerste Wêreldoorlog was óf kleinkinders van Victoria óf getroud met kleindogters van haar. Agt van Victoria se nege kinders was getroud met lede van Europa se koninklike families en die ander een, prinses Louise, was getroud met die Markies van Lorne, ’n toekomstige goewerneur-generaal van Kanada.

 

Victoria en Albert het 42 kleinkinders gehad en hulle huidige afstammelinge tel etlike honderde. Die Europese monarge en voormalige monarge wat van Victoria afstam, is: Elizabeth II van die Verenigde Koninkryk (asook haar man), Harald V van Noorweë, Carl XVI Gustaf van Swede, Margrethe II van Denemarke, Juan Carlos I van Spanje (asook sy vrou), en die afgesette konings Konstantyn II van Griekeland (asook sy vrou) en Michael van Roemenië. Die aanspraakmakers op die troon van Serwië, Rusland, Pruise, Duitsland, Sakse-Koburg en Gotha, Hannover, Hesse, Baden en Frankryk is ook afstammelinge.

Talle plekke regoor die wêreld is na koningin Victoria genoem, soos Victoria-Oos en Victoria-Wes in Suid-Afrika. Standbeelde van haar is regdeur die Britse Ryk en sy voormalige gebiede opgerig, onder andere by die Parlementsgeboue in Kaapstad en Pietermaritzburg en die Openbare Biblioteek, Port Elizabeth.

Titels en aanspreekvorms

• 24 Mei 1819 – 20 Junie 1837: Haar Koninklike Hoogheid prinses Victoria van Kent
• 20 Junie 1837 – 22 Januarie 1901: Haar Majesteit die Koningin
  • 1 Mei 1876 – 22 Januarie 1901: Haar Keiserlike Majesteit die Koningin-keiserin

As die kleindogter deur ’n manlike lyn van ’n Koning van Hannover, het Victoria ook die titels Prinses van Hannover en Hertogin van Brunswyk en Lüneburg gehad en as die vrou van prins Albert die titels Prinses van Sakse-Koburg en Gotha, die Hertogin van Sakse, ens.

Hierdie artikel is merendeels vertaal vanaf die Engelse Wikipedia-artikel en:Victoria of the United Kingdom

• Auchincloss, Louis. Persons of Consequence: Queen Victoria and Her Circle. Random House, 1979. ISBN 0-394-50427-5
• Cecil, Algernon. Queen Victoria and Her Prime Ministers. Eyre en Spottiswode, 1953.
• Benson, Arthur Christopher & Esher (Viscount). The Letters of Queen Victoria: A Selection From Her Majesty's Correspondence Between The Years 1837 and 1861. John Murray, 1908
• Eilers, Marlene A. Queen Victoria’s Descendants. 2de vergrote en bygewerkte ed. Falköping, Swede: Rosvall Royall Books, 1997. ISBN 0-8063-1202-5
• Farnborough, T. E. May (1st Baron). Constitutional History of England since the Accession of George the Third. 11de ed. Longmans, Green, 1896.
• Hibbert, Christopher. Queen Victoria: A Personal History. Harper Collins Publishing, 2000.
• Hicks, Kyra E. "Martha Ann's Quilt for Queen Victoria". Brown Books, 2007. ISBN 978-1-933285-59-7
• Marshall, Dorothy. The Life and Times of Queen Victoria. George Weidenfeld en Nicolson Bpk., 1972.
• Packard, Jerrold, M. Victoria's Daughters. St. Martin's Press, 1998. ISBN 0-312-24496-7
• Potts, D. M. & W. T. W. Potts. Queen Victoria’s Gene: Haemophilia and the Royal Family. Alan Sutton, 1995. ISBN 0-7509-1199-9
• St. Aubyn, Giles. Queen Victoria: A Portrait. Sinclair-Stevenson, 1991. ISBN 1-85619-086-2
• Strachey, Lytton. Queen Victoria. Londres, Chatto et Windus Publishers, 1921. ISBN 2-228-88610-6
• Waller, Maureen, "Sovereign Ladies: Sex, Sacrifice, and Power. The Six Reigning Queens of England". St. Martin's Press, New York, 2006. ISBN 0-312-33801-5
• Weiberg, Thomas: … wie immer Deine Dona. Verlobung und Hochzeit des letzten deutschen Kaiserpaares. Isensee-Verlag, Oldenburg 2007, ISBN 978-3-89995-406-7.
• "Queen Victoria". Encyclopædia Britannica. 11de ed. Cambridge University Press, 1911.

• Koningin Victoria-standbeeld

• The letters of Queen Victoria Volume I^{[dooie skakel]} by www.archive.org
• The letters of Queen Victoria Volume II^{[dooie skakel]} by www.archive.org
• The letters of Queen Victoria Volume III^{[dooie skakel]} by www.archive.org
• The Death of Queen Victoria Oorspronklike verslae van The Times
• "Victoria's Dark Secrets" Geargiveer 7 Januarie 2007 op Wayback Machine (aanlyn-boek)
• Speeches in Parliament^{[dooie skakel]} at www.archive.org
• Leaves from the journal of our life in the Highlands, from 1848–1861^{[dooie skakel]} by www.archive.org
• More leaves from the journal of a life in the Highlands, from 1862 to 1882^{[dooie skakel]} by www.archive.org
• Queen Victoria Memorial Page by Find a Grave
• Victorian style, 1837–1901 by Antiquestopic.com
• Historica’s Heritage Minute video docudrama “Responsible Government” Adobe Flash Player
•   Hierdie artikel is vertaal uit die Engelse Wiki
• Wiki Afrikaans  Wiki Commons het meer media in die kategorie Victoria van die Verenigde Koninkryk.