Uilhuis: Helen Martins

Die eienaar, Helen Martins, het haar huis en die area om dit in 'n denkbeeldige omgewing omskep, wat oorvloedig versier is met fyngemaakte glas en met meer as 300 standbeelde wat uile, kamele, piramides, poue en mense insluit. Sy het die huis van haar ouers geërf en het met die transformasie begin nadat haar ouers dood is.

Helen Martins was 'n kluisenaar-buitestanderkunstenaar wat steeds 'n taamlike raaisel is. Sy is op 23 Desember 1897 in Nieu-Bethesda gebore en was die jongste van die ses oorlewende kinders van Pieter Jakobus Martins en Hester Catharina Cornelia van der Merwe.

Helen het in Graaff-Reinet skoolgegaan en het haar onderwysdiploma aan die onderwyskollege in Graaff-Reinet (nou die polisie-opleidingskollege) gekry.

In 1919 het Helen Martins na die Transvaal getrek waar sy begin skool gee het. Op 7 Januarie 1920 is sy getroud met 'n kollega, Willem Johannes Pienaar. Die egpaar het die land vol gereis en opgetree en teateropvoerings in die Transvaal, Kaapstad en Port Elizabeth gegee. Hul huwelik was nie gelukkig nie en Helen het haar man etlike kere verlaat. Sy het uiteindelik in 1926 van Pienaar geskei.

Iewers tussen 1927 en 1928 het Helen na Nieu-Bethesda teruggekeer, waar sy die volgende 31 jaar gewoon het en na haar bejaarde ouers omgesien het. Haar ma, Hester, met wie sy na bewering 'n noue verhouding gehad het, is in 1941 aan borskanker oorlede. Haar pa word beskryf as "eksentriek en veeleisend" en moontlik beledigend. Hy het in 'n buitekamer gebly met 'n stoof en 'n bed om op te slaap. Nadat haar pa in 1945 aan maagkanker dood is, het Helen die vensters met bakstene toegebou, sy kamer swart geverf en 'n naambord opgesit met die woorde "Die Leeu se Lêplek".

Haar ouers het die huis aan Helen bemaak. Na hul dood het Martins begin om die huis en die tuin te omskep, en het jare daaraan bestee om 'n denkbeeldige omgewing te skep.

Sy het blykbaar binne die huis begin en die plaaslike dorpenaars Jonas Adams en Piet van der Merwe aangestel om die strukturele veranderinge aan te bring, en die binne-oppervlakke met fyngemaakte glas te bedek. Vensters, spieëls en ligte het die verligting binne versterk. Martins het ook sement en draad gebruik om die binnekant van die huis te versier en later om beelde in haar tuin te bou. In 1964 het Koos Malgas haar met haar werk begin help, en het haar gehelp om die beelde in die buitearea bekend as die Kameelwerf te bou. Hulle het 'n intense samewerkingsproses gehad en het elke dag vergader om nuwe werke te visualiseer en te skep.

Martins was geïnspireer deur Christelike Bybeltekste, die gedigte van Omar Khayyam en verskeie werke deur William Blake. Die Kameelwerf bevat meer as 300 beelde, waarvan baie van uile, kamele en mense is. Die meeste van hulle kyk oos as 'n huldeblyk aan hoe Mekka en die Ooste haar betower het. 'n Bord in die werf lui "Hierdie is My Wêreld."

Daar is aanduidings dat haar bure agterdogtig was oor die verhouding tussen Malgas, 'n bruin man, en Martins, 'n wit vrou. Daar is ook bewerings dat sy beter oor die weg gekom het met haar bruin bure (aan wie sy glo onwettig gebroude alkohol verkoop het) as met lede van die streng Nederduits Gereformeerde kerk. Hoewel sy 'n effense kluisenaar was (en namate sy ouer geword al hoe meer een geword het), het Helen Martins met Kersfees haar bure oorgenooi om na haar huis van ligte te kom kyk. Daar is ook aanduidings dat haar bure in die laaste jare vir Helen se pa gesorg het, en dat hulle haar kos gegee het wanneer sy nie vir haarself gesorg het nie. Die verhoudings tussen haar en die gemeenskap waarin sy geleef het, was duidelik ingewikkeld en dikwels moeilik.

Martin se langdurige blootstelling aan die fyngemaakte glas wat sy gebruik het om haar mure mee te versier, het uiteindelike daartoe gelei dat sy begin blind word het. Dit het gelei tot haar selfmoordpoging deur bytsoda te drink op 6 Augustus 1976 op die ouderdom van 78. Sy is gevind en na die hospitaal op Graaff-Reinet geneem, waar sy op 8 Augustus 1976 dood is.

Soos wat haar wens was, is die Uilhuis ongeskonde as 'n museum behou. In 1991 het die Vriende van die Uilhuis gereël dat Koos Malgas terugkeer na Nieu-Bethesda om na die terrein om te sien. Die Uithuis-stigting, wat in 1996 opgerig is, bestuur nou die terrein. Die huis is in 1989 as 'n provinsiale nasionale monument verklaar en is in 1992 as 'n museum geopen.

Athol Fugard het in 1985 'n drama oor Helen Martins gepubliseer met die titel The Road to Mecca, waarvan later 'n rolprent gemaak is met dieselfde naam. In 2015 is 'n Marathi-opvoering getiteld "Prawaas" deur die Abhivyaktee-teatergroep van Panaji (Goa) opgevoer, wat deur Saish Deshpande geskryf en geregisseer is en wat beïnvloed is deur haar storie en gedeeltelik deur Athol Fugard se toneelstuk.

•  
  Een van die binnekamers met fyngemaakte glas teen die mure.
•  
  'n Groot boog met 'n uil op die spits.
•  
  'n Nabyskoot van een van die beelde.

24°33′10″O / 31.86750°S 24.55278°O / -31.86750; 24.55278