'n Byvoeglike naamwoord in Afrikaans kan drie vorme aanneem om die sterkte van die naamwoord aan te dui. As voorbeeld kan 'n voorwerp as groot , nog groter (meer as net groot) of as die heel grootste beskryf word. Soortgelyk kan 'n partytjie as lekker , nog lekkerder of as die heel lekkerste beskryf word.
Soet, soeter en soetste – of dalk stout, stouter en stoutste? Die middelste trap word die vergrotende trap genoem en die laaste trap die oortreffende trap . Die eerste trap is die basiswoord. Die vergrotende (tweede) trap is gewoonlik die basiswoord + die agtervoegsel 'er'. Die oortreffende (derde) trap is gewoonlik die basiswoord + 'ste'.
Voorbeelde
Afrikaans Een klinker afgemat – afgematter – afgematste dik – dikker – dikste dom – dommer – domste dun – dunner – dunste krom – krommer – kromste knus – knusser – knusste mak – makker – makste slim – slimmer – slimste snel – sneller – snelste stil – stiller – stilste vet – vetter – vetste vol – voller – volste wit – witter – witsteLW :
abrup – abrupt er – abrupste (uit Nederlands: abrup t ) abstrak – abstrakt er – abstrakste (uit Nederlands: abstrac t ) stip – stipt er – stipste (uit Nederlands: stip t ) Een klinker + g Waarskynlik kan by "g" gekyk word na watter adjektief oorgeskakel word: daardie man is berug , dus is hy 'n berugte man. By berugte kan nou slegs 'n "r" toegevoeg word. Maar hierdie meneer is berugter as daardie man. So ook kan 'n vrou besadig wees; dus, 'n besadigde vrou. Hierby kan ook "r" toegevoeg word: Maar hierdie mejuffrou is besadigder as daardie vrou.
aaklig – aakliger – aakligste aamborstig – aamborstiger – aamborstigste aandagtig – aandagtiger – aandagtigste aanbevelenswaardig – aanbevelenswaardiger – aanbevelenswaardigste aanhalerig – aanhaleriger – aanhalerigste aanstellerig – aanstelleriger – aanstellerigste aanvallig – aanvalliger – aanvalligste aardig – aardiger – aardigste afgunstig – afgunstiger – afgunstigste afkeurenswaardig – afkeurenswaardiger – afkeurenswaardigste afskeperig – afskeperiger – afskeperigste afsydig – afsydiger – afsydigste afvallig – afvalliger – afvalligste agtelosig – agtelosiger – agtelosigste agterdogtig – agterdogtiger – agterdogtigste amegtig – amegtiger – amegtigste angstig – angstiger – angstigste angsvallig – angsvalliger – angsvalligste arglistig – arglistiger – arglistigste arig – ariger – arigste armoedig – armoediger – armoedigste armsalig – armsaliger – armsaligste berug – berugt er – berugste (uit Nederlands, stellende trap: beruch t ) besadig – besadigd er – besadigste (uit Nederlands, stellende trap: bezadig d ) dig – digt er – digste (uit Nederlands, stellende trap: dich t ) eg – egt er – egste (uit Nederlands, stellende trap: ech t ) gelukkig – gelukkiger – gelukkigste lig – ligt er – ligste (uit Nederlands, stellende trap: lich t ) matig – matiger – matigste nodig – nodiger – nodigste sag – sagt er – sagste (uit Nederlands, stellende trap: zach t ) salig – saliger – saligste sleg – slegt er – slegste (uit Nederlands, stellende trap: slech t ) stug – stugger- stugste (uit Nederlands, stellende trap: stug ) Meer as een klinker (aa, ee, oo, uu) aangenaa m – aangenamer – aangenaamste abnormaa l – abnormaler – abnormaalste absoluu t – absoluter – absoluutste adekwaa t – adekwater – adekwaatste agteloo s – agteloser – agteloosste akkuraa t – akkurater – akkuraatste aktuee l – aktueler – aktueelste akuu t – akuter – akuutste algemee n – algemener – algemeenste amikaa l – amikaler – amikaalste arbeidsaa m – arbeidsamer – arbeidsaamste asemloo s – asemloser – asemloosste asosiaa l – asosialer – asosiaalste blee k – bleker – bleekste gee l – geler – geelste groo t – groter – grootste hopeloo s – hopeloser – hopeloosste kaa l – kaler – kaalste laa t – later – laatste loo m – lomer – loomste skoo n – skoner – skoonste LW :
liggeraa k – liggeraakt er – liggeraakste (vergelyk Nederlands, stellende trap: lichtgeraak t ) Dubbele klinkers + g Hier word die "g" by die vergrotende trap weggelaat, vergeleke met die Nederlands. Moeg is een van die uitsonderings.
droog – droë r – droogste (vergelyk die Nederlands, vergrotende trap: dro g er ) hoog – hoë r – hoogste (vergelyk die Nederlands, vergrotende trap: ho g er ) laag – lae r – laagste (vergelyk die Nederlands, vergrotende trap: la g er ) leeg – leë r – leegste (vergelyk die Nederlands, vergrotende trap: le g er ) moeg – moeë r – moegste (in Standaardnederlands is moe die stellende trap, en moeër reeds die vergrotende trap. Moeg is egter wel te vinde in gewestelike Nederlands, net soos muug, meug, moede, moei en moej ) ruig – ruie r – ruigste (vergelyk die Nederlands, vergrotende trap: rui g er ) traag – trae r – traagste (vergelyk die Nederlands, vergrotende trap: tra g er ) vaag – vae r – vaagste (vergelyk die Nederlands, vergrotende trap: va g er ) vroeg – vroeë r – vroegste (vergelyk die Nederlands, vergrotende trap: vroe g er ) Dubbele klinkers of konsonante vuil – vuiler – vuilste koel – koeler – koelste Dubbele klinkers + d Hier word die "d" by die vergrotende trap weggelaat, vergeleke met die Nederlands. Wreed is een van die uitsonderings.
breed – breë r – breedste (vergelyk die Nederlands, vergrotende trap: bre d er ) koud – koue r – koudste (vergelyk die Nederlands, vergrotende trap: kou d er ) oud -oue r – oudste (vergelyk die Nederlands, vergrotende trap: ou d er ) LW : Sekere woorde behou die "d" (sien ook Uitsonderings onder)
benoud – benouder – benoudste wreed – wreder – wreedste Woorde wat op -nd of -nt eindig aangrypend – aangrypender – aangrypendste aanmatigend – aanmatigender – aanmatigendste aanvallend – aanvallender – aanvallendste afmattend – afmattender – afmattendste afskrikwekkend – afskrikwekkender – afskrikwekkendste afskuwekkend – afskuwekkender – afskuwekkendste afwisselend – afwisselender – afwisselendste angswekkend – angswekkender – angswekkendste argwanend – argwanender – argwanendste bekend – bekender – bekendste amusant – amusanter – amusantste arrogant – arroganter – arrogantste astrant – astranter – astrantste attent – attenter – attentste Woorde wat op 'n '-e' (as adjektiewe of verlede/voltooide deelwoorde) eindig In Engels kry byvoeglike naamwoorde (adjektiewe) met meer as twee lettergrepe meer (more ) by die vergrotende trap en mees (most ) by die oortreffende trap, bv. more interesting . In Afrikaans werk dit anders: dit het niks met die aantal lettergrepe te make nie. In die reël kry byvoeglike naamwoorde wat op -e en verlede deelwoorde wat as byvoeglike naamwoorde gebruik word, meer by die vergrotende trap en mees by die oortreffende trap. Daar moet gewaak word teen die foutiewe gebruik van dubbele vergrotende en oortreffende trappe, soos *meer interessanter en *mees interessantste . Vroeër is dit ook as 'n Anglisisme beskou om mees interessante in plaas van interessantste te gebruik.
By sommige woorde, soos welkom , in welkom e brief , word 'n -e toegevoeg. Vergelyk ook:
belangrik(e) – meer belangrik(e) – mees belangrik(e) afgeleë – meer afgeleë – (die) mees(te) afgeleë belese – meer belese – mees belese beskadig – meer beskadig – mees beskadig beskeie – meer beskeie – mees beskeie besope – meer besope – mees besope bewoë – meer bewoë – mees bewoë ekomonies – meer ekonomies – mees ekonomies ervare – meer ervare – mees ervare gedwee / gedweë – meer gedwee / meer gedweë – mees gedwee / mees gedweë geëerd – meer geëerd – mees geëerd geslaag – meer geslaag – mees geslaag geslepe – meer geslepe – mees geslepe geveins – meer geveins – mees geveins opgewonde – meer opgewonde – mees opgewonde opgeruim – meer opgeruim – mees opgeruimd(e) opwindend – meer opwindend – mees opwindend(e) romanties – meer romanties – mees romanties verlate – meer verlate – (die) mees(te) verlate verafgeleë – meer verafgeleë – mees verafgeleë verleë – meer verleë – mees verleë tevrede – meer tevrede – mees tevrede tragies – meer tragies – mees tragies(e) welkom – meer welkom – mees welkom LW : Soms kry van die woorde ook die uitgange -(n)er en -(n)ste :
afgeleë – afgeleëner – afgeleënste -- (Nederlands: afgelegen ) afgetrokke – afgetrokkener – afgetrokkenste beskeie – beskeidener – beskeidenste bewoë – bewoëner – bewoënste gedwee / gedweë – gedweër / gedweëner – gedweeste / gedweënste geslepe – geslepener – geslepenste ervare – ervarener – ervarenste tevrede – tevredener – tevredenste verlate – verlatener – verlatenste verleë – verleëner – verleënste LW : Soms kry van die woorde ook die uitgange -(d)er en -(d)ste :
opgeruim – opgeruimder – opgeruimdste -- (Nederlands: opgeruimd ) Woorde wat op 'n '-lik' of '-rik' of '-ryk' eindig aandagtiglik – aandagtigliker – aandagtiglikste aanbiddelik – aanbiddeliker – aanbiddelikste aandoenlik – aandoenliker – aandoenlikste aanhanklik – aanhankliker – aanhanklikste aanloklik – aanlokliker – aanloklikste aanmerklik – aanmerkliker – aanmerklikste aanneemlik – aanneemliker – aanneemlikste aansienlik – aansienliker – aansienlikste aanskoulik – aanskouliker – aanskoulikste aansteeklik – aansteekliker – aansteeklikste aanstootlik – aanstootliker – aanstootlikste aantreklik – aantrekliker – aantreklikste afgryslik – afgrysliker – afgryslikste afhanklik – afhankliker – afhanklikste afsigtelik – afsigteliker – afsigtelikste afskuwelik – afskuweliker – afskuwelikste afstootlik – afstootliker – afstootlikste agterlik – agterliker – agterlikste avontuurlik – avontuurliker – avontuurlikste belangrik – belangriker – belangrikste kleurryk – kleurryker – kleurrykste lelik – leliker – lelikste maklik – makliker – maklikste onafhanklik – onafhankliker – onafhanklikste ryk – ryker – rykste wonderlik – wonderliker – wonderlikste Woorde wat op 'n 'r' eindig aantoonbaar – aantoonbaarder – aantoonbaarste aanvaarbaar – aanvaarbaarder – aanvaarbaarste aanvegbaar – aanvegbaarder – aanvegbaarste aanwendbaar – aanwendbaarder – aanwendbaarste afwendbaar – afwendbaarder – afwendbaarste agterstevoor – agterstevoorder – agterstevoorste arbitrêr – arbitrêrder – arbitrêrste baar – baarder – baarste bitter – bitterder – bitterste dapper – dapperder – dapperste donker – donkerder – donkerste dor – dorder – dorste duur – duurder – duurste goor – goorder – goorste helder – helderder – helderste honger – hongerder – hongerste lekker – lekkerder – lekkerste maer – maerder – maerste naar – naarder – naarste raar – raarder – raarste seer – seerder – seerste skor – skorder – skorste suur – suurder – suurste swaar – swaarder – swaarste teer – teerder – teerste ver – verder – verste Woorde wat op 'n 'r' + '(x)' eindig Hierdie patroon volg gewoonlik die reël : -er, -ste.
absurd – absurder – absurdste arm – armer – armste hard – harder – hardste skerp – skerper – skerpste sterk – sterker – sterkste swart – swarter – swartste warm – warmer – warmste LW : let ook op vars , in die volgende afdeling, wat ook 'n -ste bykry, as varss te.
Woorde wat op 'n 's' eindig agterbaks – agterbakser – agterbakss te alledaags – alledaagser – alledaagss te ambisieus – ambisieuser – ambisieuss te anders – anderster – anderss te argeloos – argeloser – argelooss te argloos – argloser – arglooss te artisties – artistieser – artistiess te atleties – atletieser – atletiess te bedees – bedeesder – bedeess te blas – blasser – blass te boos – boser – booss te dwaas – dwaser – dwaass te ekonomies – ekonomieser – ekonomiess te fiks – fikser – fikss te fluks – flukser – flukss te fris – frisser – friss te gerus – geruster – geruss te geveins – geveinsder – geveinss te hees – heser – heess te hulpeloos – hulpeloser – hulpelooss te juis – juister – juiss te komies – komieser – komiess te los – losser – loss te nors – norser – norss te rats – ratser – ratss te romanties – romantieser – romantiess te skaars – skaarser – skaarss te snaaks – snaakser – snaakss te stuurs – stuurser – stuurss te tragies – tragieser – tragiess te trots – trotser – trotss te vars – varser – varss te vas – vaster – vass te vies – vieser – viess te voos, voser, vooss te woes – woester – woess te Woorde wat op 'n 'y' eindig Een klinker + 'f' dof – dowwer – dofste grof – growwer – grofste laf – lawwer – lafste muf – muwwer – mufste rof – rowwer – rofste saf – sawwer – safste suf – suwwer – sufste LW , ook:
saf – saft er – safste (uit ouer Hollands, stellende trap: zaf t , Nederlands zacht ) styf – stywer – styfste (uit Nederlands stellende trap stij f, sien dubbelklinkers onder). Een klinker + 'ng' bang – banger – bangste jong – jonger – jongste lang – langer – langste Een klinker + 'nk' jonk – jonger – jongste lank – langer – langste Dubbele klinker + 'f' aggressief – aggressiewer – aggressiefste aktief – aktiewer – aktiefste braaf – brawer – braafste doof – dower – doofste gaaf – gawer – gaafste lief – liewer – liefste positief – positiewer – positiefste skeef – skewer – skeefste LW : party woorde se herkoms uit Nederlands beïnvloed die vergrotende trap:
bedroef – bedroefd er – bedroefste (uit Nederlands, stellende trap: bedroefd ) (on)beskaaf – (on)beskaafd er – (on)beskaafste (uit Nederlands, stellende trap: (on)beschaafd ) beleef – beleefd er – beleefste (uit Nederlands, stellende trap: beleef d ) styf – stywer – styfste (uit Nederlands, stellende trap stij f) Uitsonderings afgeleë – meer afgeleë – afgeleënste bek-af – meer bek-af – bek-afste baie – meer – meeste bietjie – minder – minste dikwels – meermaal (-male) – meeste dood – dood – dood goed/goeie – beter – beste graag – liewer – graagste graag – liewer(s) – liefste, liewerste ideaal – meer ideaal – ideaalste kwaai – kwaaier – kwaaiste kwaad – kwater – kwaadste min – minder – minste na/naby – nader – naaste nuut/nuwe – nuwer – nuutste pootuit – meer pootuit – pootuitste ru / rue / ruwe – ruer/ruwer – ruuste selde – minder – minste sku / skue / skuwe – skuer / skuwer – skuuste slu / slue / sluwe – sluer / sluwer – sluuste veel – meer – meeste veraf – verder (af) – verste (af) vrek – vrek – vrek vroeg – eerder – eerste (argaïese gebruik) wel – beter – beste weinig – minder – minste wreed – wreder – wreedste Gebruik van 'aller-' Soms word die oortreffende trap nog verder versterk deur aller- as voorvoegsel te gebruik:
goed – beter – beste – aller beste groot – groter – grootste – aller grootste vroeg – vroeër – vroegste – aller vroegste Latyn -ius, -issime late (wyd) – latius (wyer) – latissime (wydste) fortiter (sterk) – fortius (sterker) – fortissime (sterkste) audacter (dapper/vermetel) – audacius (dapperder/vermeteler) – audacissime (dapperste/vermetelste) Uitsonderings bene (goed) – melius (beter) – optime (beste) male (sleg) – peius (slegter) – pessime (slegste) magnopere (groot) – magis (groter) – maxime (grootste) parum (min) – minus (minder) – minime (minste) multum (baie) – plus (meer) – plurimum (meeste) Sien ook
Verwysings
This article uses material from the Wikipedia Afrikaans article Trappe van vergelyking , which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0") ; additional terms may apply (view authors ). Inhoud is onderhewig aan CC BY-SA 4.0 , tensy anders vermeld. Images, videos and audio are available under their respective licenses. ®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Afrikaans (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.