Spookvoël: Voëlspesie

Die spesie het 'n wye verspreiding in die sub-Sahara, alhoewel hulle betreklik afwesig in Sentraal-Afrika en die binneland van Suider-Afrika is. Dit is die mees wydverspreide spesie in die genus, wat bestaan uit groot boslaksmans met kragtige snawels en klaende fluitroepe. Die spesie kom ylverspreid en gelokaliseerd tot redelik algemeen in 'n verskeidenheid van boomryke habitats voor, alhoewel tipies in digterbegroeide dele van droë of vogtige savanne. Die monogame pare verkies areas wat genoegsame skuiling in sodanige bos- en boomveld bied. Hulle is standvoëls wat beperkte nomadiese bewegings buite die broeityd onderneem. In Engels staan dit as die grey-headed bushshrike bekend.

Spookvoël
Bewaringstatus
Veilig  (IUCN 3.1)
Wetenskaplike klassifikasie
Domein:	Eukaryota
Koninkryk:	Animalia
Filum:	Chordata
Klas:	Aves
Orde:	Passeriformes
Familie:	Malaconotidae
Genus:	Malaconotus
Spesie:	M. blanchoti
Binomiale naam
Malaconotus blanchoti Stephens, 1826

Ses of sewe subspesies word erken. Die tropiese subspesies toon wye oorvleueling, en is plek-plek nie van mekaar onderskeibaar nie.

• M. b. blanchoti Stephens, 1826 — subtropiese Wes-Afrika tot subtropiese Kameroen
• M. b. catharoxanthus Neumann, 1899 — subtropiese Kameroen tot tropiese Oos-Afrika
• M. b. interpositus E.Hartert, 1911 — Angola en westelike Zambië, ooswaarts minder onderskeibaar
• M. b. citrinipectus Meise, 1968 — noordwestelike Namibië, insluitend die Kuneneriviervallei
• M. b. approximans (Cabanis, 1869) — Horing van Afrika tot noordelike Tanzanië
• M. b. hypopyrrhus Hartlaub, 1844 — Rwanda, suidwaarts tot noordelike Suid-Afrika
• M. b. extremus Clancey, 1957 — Oos-Kaap in Suid-Afrika

Die subspesies word hoofsaaklik aan die verskille in die kleure van hul veredos onderskei. M. b. approximans het 'n wisselende mate van kastaiing oor die bors en sye, wat by M. b. catharoxanthus, eens as 'n aparte spesie beskou, afwesig is. Kleure van die nominaatsubspesie se onderlangse veredos is tussen die vorige twee. Subspesie M. b. extremus (extremus = verste buite, wat verspreiding betref) het bo- sowel as onderlangs 'n donkerder verekleed as die wydverspreide M. b. hypopyrrhus (hypopyrrhus = rooi onder), maar is andersins soortgelyk. M. b. citrinipectus het lemmetjie-geel keelvere tot aan die bokant van die bors.

Die genders lyk eenders. Hulle weeg sowat 77 gram en hul lengte wissel van 22,6 tot 25,2 cm (snawel tot stert). Die kombinasie van formidabele swart snawel en ryk geel iris verleen 'n kenmerkende fasie. By naverwante boslaksmanspesies sluit die wit wangvere (tussen oog en snawel) by 'n streep aan wat verby hul wit oë loop. Onvolwassenes is oorwegend bleker geveerd, terwyl jongvoëls bleekgeel borsvere het, en bruin dwarsbande of 'n geskimmelde patroon oor die kroon. Jongvoëls word verder onderskei aan hul bruin oë en bruin horingkleurige snawels. Die spesie word in simpatrie met die oranjeborsboslaksman gevind, wat soortgelyk geveerd is, maar 'n kleiner bou en fyner gelaatstrekke het.

In die subtrope is dit aanwesig in digthede van 1 paar per 200 ha, en 'n broeipaar het 'n hougebied van sowat 50 ha. In Zimbabwe toon dit 'n sterk assosiasie met miombo-boomveld, terwyl dit meer sporadies in semi-dorre savanne verspreid is. Dit is ook aanwesig in rivierbos en aanliggende hoëboom-doringveld, benewens laagliggende immergroenwoud en -ruigtes, en die dieptes van oewer- en laelandbos op hoë watertafels.

Dit word van seevlak tot 1 500 meter gevind, tot hoogtes van 1 600 meters in Zimbabwe, en in die trope lokaal tot 3 000 meter. Dit vermy areas met 'n jaarlikse neerslag van minder as 500 mm. In suidelike Afrika is dit afwesig van Kalahari-boomveld, en word grootliks deur die oranjeborsboslaksman in die Okavangodelta vervang. In etlike areas word dit egter in simpatrie met die vorige spesie aangetref, en lokaal ook sy aan sy met etlike ander boslaksmanspesies. Dit word selde in uitheemse plantasies gevind, maar is seisoenaal algemeen in tuine, waar hulle aanwesigheid meestal slegs deur hul gereelde roepnote verraai word.

Voedsel

Hul voedsel bestaan hoofsaaklik uit insekte, maar hulle prooi ook op muise (wat heel ingesluk word), voëltjies, slange, akkedisse en verkleurmannetjies.

Vokalisasies

Die bekendste roep is die mannetjie se weemoedig- en meganies-klinkende reeks fluitnote, wat veral in aanloop tot die broeityd gereeld herhaal word. Die uitgerekte sessies van afgemete, eentonige note kan vir 'n uur of meer voortduur. Hierdie roepe word van 'n hoë sangpos geuiter, en word soms deur 'n kluk- of tikgeluide voorafgegaan. Die mannetjie se roepery eindig wanneer die wyfie begin inkubeer, en hy begin dan om haar van voedselitems te voorsien. Op kort afstand kan etlike ander sagter klanke onderskei word, benewens 'n verskeidenheid van klik-, tik- of metaalklinkende geluide. 'n Kras en skel alarmnoot en 'n duetroep is ook bekend.

Broeigedrag

Spookvoëls broei in die lente en somer. Die broeipaar bou hul nes in 10 dae, en dié word in die mid- tot boonste stratum van 'n boom geplaas, waar dit goed tussen digter lower, rankplante of voëlent verskuil is. Die nes lyk nogal na dié van 'n klein roofvoël, wie se ou neste ook by tye deur spookvoëls betrek word. 'n Legsel bestaan uit 2 tot 4 langwerpige (29 x 21 mm), roomkleurige eiers, wat onreëlmatig grys en bruin gevlek is, om 'n effense kroon rondom die dikker end te vorm. Die legsel word deur die wyfie alleen oor 'n tydperk van 17 dae uitgebroei. Die kuikens word ook deur die wyfie grootgemaak en dié verlaat die nes na drie weke.

•  
  Gesig op die gespikkelde vlerkvere
•  
  'n Roepende mannetjie in Marakele- Nasionale Park
•  
  Op jag in 'n appelblaar in die Krugerwildtuin
•  
  'n Mopanieboom word bespied, Krugerwildtuin

• Alfabetiese lys van Suid-Afrikaanse voëls
• Lys van Suid-Afrikaanse voëls (gegroepeer)
• Lys van Suider-Afrikaanse voëls volgens wetenskaplike name

• Sasol Voëls van Suider-Afrika. Struik Nature. Vierde Uitgawe 2011. ISBN 978-1-77007-928-1