Elektron

Elektrone behoort tot die eerste generasie van die lepton-familie en word as elementêre deeltjies beskou omdat hulle geen bekende komponente of substrukture het nie. Die elektron het ’n massa van sowat 1/1836 van dié van die proton. Die ontdekking van die elektron in 1897 word toegeskryf aan Joseph John Thomson.

Elektron
Waterstofatoombane teen verskillende energievlakke.
Samestelling	Elementêre deeltjie
Statistiek	Fermionies
Groep	Lepton
Generasie	Eerste
Wisselwerking	Swaartekrag, elektromagneties, swak
Simbool	e-, β-
Antideeltjie	Positron (of anti-elektron)
Geteoretiseer	Richard Laming (1838-1851), George Johnstone Stoney (1874) en ander.
Ontdek	J.J. Thomson (1897)
Massa	9,10938356(11)×10−31 kg 5,48579909070(16)×10−4 u [1 822,8884845(14)]-1 u 0,5109989461(31) MeV/c2
Elektriese lading	−1 e −1,6021766208(98)×10−19 C
Spin	1/2
Swak isospin	LH: -1/2, RH: 0
Swak hiperlading	LH: -1, RH: -2

Elektrone omring die kern van protone en neutrone in ’n elektronskikking. Die Engelse woord electron is in 1894 van electric afgelei, waarvan die oorsprong die Griekse woord 'ηλεκτρον is, wat "barnsteen" beteken. Elektrostatiese lading kan verwek word deur barnsteen teen die pels van ’n dier, byvoorbeeld ’n kat, te vryf. Die laaste deel, -on, wat deur die meeste subatomiese partikels gedeel word, is van die woord ioon afgelei.

Die antideeltjie van ’n elektron is ’n anti-elektron of positron.

Elektrone speel ’n belangrike rol in verskeie fisikaverskynsels, soos elektrisiteit, magnetisme, chemie en termiese geleiding, en is ook betrokke by swaartekrag-, elektromagnetiese en swak wisselwerkings.

 

Omdat ’n elektron ’n lading het, het dit ’n omringende elektriese veld, en as daardie elektron relatief tot ’n waarnemer beweeg, sal dit ’n magneetveld genereer. Elektromagnetiese velde wat van ander bronne af kom, sal die beweging van ’n elektron beïnvloed volgens die Lorentz-kragwet.

Elektrone straal energie uit of absorbeer dit in die vorm van fotone as hulle versnel word. Laboratoriuminstrumente kan individuele elektrone sowel as elektronplasma vasvang deur die gebruik van elektromagnetiese velde. Elektrone is ook betrokke by baie toepassings soos elektronika, sweiswerk, elektronmikroskope, bestralingsterapie, lasers en deeltjieversnellers.

Wisselwerkings tussen elektrone en ander subatomiese deeltjies is belangrik op terreine soos chemie en kernfisika. Die Coulomb-kragwisselwerkings tussen die positiewe protone in ’n atoomkern en die negatiewe elektrone daarbuite laat die samestelling van die twee toe wat as atome bekend is. Ionisasie of verskille in die proporsies van negatiewe elektrone teenoor positiewe kerns verander die bindingsenergie van ’n atoomstelsel. Die uitruil of deel van elektrone tussen twee of meer atome is die hoofoorsaak van chemiese binding.

Elektrone is ook betrokke in kernreaksies, soos nukleosintese in sterre, waar hulle bekend is as betadeeltjies. Elektrone kan geskep word deur die betaverval van radioaktiewe isotope en in hoë-energiebotsings, soos wanneer kosmiese strale die atmosfeer binnekom.

• Wiki Afrikaans  Wiki Commons het meer media in die kategorie Elektron.
•   Wikiwoordeboek het 'n inskrywing vir elektron.
•   Wikiwoordeboek het 'n inskrywing vir positron.
•   Hierdie artikel is vertaal uit die Engelse Wiki