Shaanxi: Provinsie van die Volksrepubliek China
Shaanxi (Chinees: 陕西, Pinyin: Shǎnxī, luister (hulp·inligting)) is 'n provinsie in die sentraal-noorde van die Volksrepubliek China.
- Moenie verwar word met die aangrensende provinsie Shanxi nie.
Dit is amptelik deel van Noordwes-China en grens aan die provinsievlak afdelings van Shanxi (NO, O), Henan (O), Hubei (SO), Chongqing (S), Sichuan (SW), Gansu (W), Ningxia (NW) en Binne-Mongolië (N). Shaanxi beslaan 'n gebied van meer as 205 000 km2 met ongeveer 37 miljoen mense, die 16de hoogste in China. Xi'an – wat die terreine van die voormalige Chinese hoofstede Fenghao en Chang'an insluit – is die provinsiale hoofstad sowel as die grootste stad in Noordwes-China en ook een van die oudste stede in China en die oudste van die Vier Groot Antieke Hoofstede, synde die hoofstad vir die Westelike Zhou, Westelike Han, Jin, Sui en Tang dinastieë. Xianyang, wat as die hoofstad van die Qin-dinastie gedien het, is net noord oorkant die Wei-rivier. Die ander stede op prefektuurvlak waarin die provinsie verdeel is, is Ankang, Baoji, Hanzhong, Shangluo, Tongchuan, Weinan, Yan'an en Yulin.
Shaanxi 陕西省 (Chinees) | |
|---|---|
.jpg) Die Terracottaleër in Xi'an, Shaanxi | |
.svg) Ligging van Shaanxi in die Volksrepubliek China | |
| Koördinate: 35°36′0″N 108°24′0″O / 35.60000°N 108.40000°O 108°24′0″O / 35.60000°N 108.40000°O | |
| Land |  Volksrepubliek China |
| Hoofstad | Xi'an |
| Grootste stad | Xi'an |
| Regering | |
| • Tipe | Regering van Shaanxi |
| • Sekretaris | Liu Guozhong |
| • Goewerneur | Zhao Yide |
| Oppervlak | |
| • Totaal | 205 800 km2 (79 500 vk. myl) |
| Bevolking | |
| • Totaal | 37 327 378 |
| • Digtheid | 180/km2 (470/vk. myl) |
| • Rang | 16de |
| Tydsone | UTC+08:00 (SST) |
| Etniese groepe | Han (99,5%), Hui (0,4%) |
| Webwerf | www.shaanxi.gov.cn |
.svg)
Die provinsie is geografies in drie dele verdeel, naamlik Noord-, Sentraal- en Suidelike Shaanxi. Noord-Shaanxi (of "Shaanbei") maak die suidoostelike gedeelte van die Ordos-kom uit en bestaan hoofsaaklik uit die twee prefektuurstede Yulin en Yan'an op die noordelike Loess-plato, afgebaken van die Ordos-woestyn en die grasvelde van Binne-Mongolië se Ordos-stad deur die Ming Groot Muur. Sentraal-Shaanxi (of "Shaanzhong") is ook bekend as die Guanzhong-streek en bestaan uit die dreineringskom van die laer Wei-rivier oos van Mount Long en noord van die Qinlingberge, waar die meerderheid van Shaanxi se bevolking woon. Suidelike Shaanxi (of "Shaannan") bestaan uit die drie prefektuurstede aan die rand van die historiese Bashu-streek suid van die Qinlingberge en sluit die drie bergagtige stede Hanzhong, Ankang en Shangluo in.
Die oorgrote meerderheid van die bevolking van Shaanxi is Han-Chinees (>99%), met Hui, Mantsjoe en Mongole as die belangrikste etniese minderhede. Mandaryns Chinees is die hooftaal in Shaanxi, insluitend Zhongyuan Mandaryns en Suidwestelike Mandaryns dialekte; 'n ander verskeidenheid Chinese, Jin-Chinees, word ook in die naburige streke van Shanxi gepraat.
Shaanxi is China se 15de grootste ekonomie en is in die middelvlak onder China se administratiewe afdelings. Die fossielbrandstof- en hoëtegnologiesektore vorm die twee grootste nywerhede in die Shaanxi-provinsie. Die hoëtegnologiesektor sluit vliegtuig- en lugvaartnywerhede in en Shaanxi produseer meer as 50% van die R&D en vervaardigingstoerusting vir die land se binnelandse kommersiële lugvaartbedryf.
Naam
| Tale | Uitsprake van | |
|---|---|---|
| 陝西 | 山西 | |
| Jin Chinees | cjy | cjy |
| 13de eeu Mandaryns | [ʃem si] | [ʃan si] |
| Xi'aɲdialek | [ʂæ̃ ɕi] | [sæ̃ ɕi] |
| Beijing Mandaryns | [ʂan ɕi] | |
Die betekenis van die provinsie, "Shan se weste", kom na ongeveer 1000 vC toe die Hertoge van Shao en Zhou hul grense langs Shan-plato (陝塬, nou Zhanbian-plato) gemerk het. In Chinese tik het die toponiem 陝 dikwels deurmekaar geraak met "vallei" 陜 (let wel: onderskei 㚒 en 夾). Vereenvoudigde karakters het die twee saamgevoeg as 陕.
Die alfabetweergawe van 陝西 en sy naburige provinsie 山西 is lastig in Beijing Mandaryns, wat beide uitspreek as [ʂan ɕi] slegs met 'n ander toon (weergegee as Shǎnxī en Shānxī in pinyin-transkripsie, 1958). Om verwarring te voorkom, erken die vasteland van China die Gwoyeu Romatzyh-transkripsie (1928) vir 陝, "Shaan".
Nietemin word die vokale en konsonante van 陝 en 山 onderskei in die meer konserwatiewe Jin-Chinees-tale inheems aan die twee provinsies. Hierdie konserwatiewe fonologie word weerspieël op die historiese spelling van Shaanxi, "Shensi", wat in die 18de eeu aan die Europeërs bekend was. "Shensi" is erken in die 1906 Chinese pos-romanisering. "Shensi" was steeds gewild tot 1987 toe die VRC pre-VRC-romanisering verbied het.
Verwysings
Eksterne skakels
- Wiki Afrikaans
Wiki Commons het meer media in die kategorie Shaanxi. - (zh) Amptelike webwerf van die Shaanxi Provinsiale Regering
- (en) "Shaanxi". Encyclopædia Britannica. Besoek op 25 Maart 2021.
This article uses material from the Wikipedia Afrikaans article Shaanxi, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Inhoud is onderhewig aan CC BY-SA 4.0, tensy anders vermeld. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Afrikaans (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.