'n Piroklastiese stroom of piroklastiese wolk is 'n vinnig bewegende stroom warm gas en tefra wat met die grond langs weg van 'n vulkaan af beweeg.
Hulle gemiddelde snelheid is sowat 100 km/h, maar hulle kan tot 700 km/h haal. Die gasse en tefra kan 'n temperatuur van sowat 1 000 °C bereik.
Piroklastiese strome is die gevaarlikste van alle vulkaangevare en ontstaan as gevolg van sekere ontploffende uitbarstings; hulle raak gewoonlik aan die grond en stroom bergaf, of versprei letterlik onder swaartekrag. Hulle spoed hang af van die digtheid van die stroom, die vulkaan se uitsettempo en die steilte van die helling.
Die woord "piroklas" of "piroklast" kom van die Griekse πῦρ, pir, "vuur", en κλαστός, klastos, "in stukke gebreek".
Piroklastiese strome wat baie meer gas as rotse bevat, is bekend as "ten volle verdunde piroklastiese digtheidstrome" of "piroklastiese stuwings". Die laer digtheid veroorsaak soms dat hulle oor hoër tipografiese vorms of water vloei, soos riwwe, heuwels, riviere en seë. As die stoom, water en rotse se temperatuur laer as 250 °C is, word hulle "koud" genoem in vergelyking met ander strome, hoewel die temperatuur steeds dodelik is. Koue piroklastiese strome kan uitbars uit 'n opening onder 'n vlak meer of die see.
Die voorkante van sommige piroklastiese strome is ten volle verdun; tydens die uitbarsting van die berg Pelée op Martinique in 1902 het so 'n stroom die stad Saint-Pierre getref en amper 30 000 mense se dood veroorsaak.
Die volume van strome wissel van 'n paar honderd meter3 tot meer as 1 000 km3. Groter strome kan honderde kilometers ver trek, hoewel geen van dié grootte die afgelope paar honderdduisend jaar voorgekom het nie. Die meeste piroklastiese strome is sowat 1 tot 10 km3 groot en trek 'n paar kilometer ver.
Strome bestaan gewoonlik uit twee dele: die tefra wat op die grond langs bly en groter brokstukke bevat, en 'n uiters warm "aspluim" bo dit wat die koue lug verhit en laat uitsit.
Die kinetiese energie van die bewegende wolk sal bome in sy pad platvee. Veral die warm gas is dodelik, want dit veras lewende organismes onmiddellik of omskep hulle in koolstoffossiele:
In 1963 het die Nasa-sterrekundige Winifred Cameron voorgestel dat die Maan se ekwivalent van prioklastiese strome op Aarde kronkelende gleuwe op die maanoppervlak kon gevorm het. In 'n vulkaanuitbarsting op die Maan sou die piroklastiese strome die plaaslike reliëf gevolg het, en dit sou gelei het tot dikwels kronkelende spore.
Die Maan se Schrötervallei is een so 'n voorbeeld.
This article uses material from the Wikipedia Afrikaans article Piroklastiese stroom, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Inhoud is onderhewig aan CC BY-SA 4.0, tensy anders vermeld. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Afrikaans (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.