Nasionale Unie

In Januarie 1959 gee dr. Hendrik Frensch Verwoerd in die Parlement 'n uiteensetting van die Nasionale Party se verdere ontplooiing van die partybeleid ten opsigte van die gekleurde inwoners van die land. Tydens die sitting is belangrike nuwe apartheidswetgewing aanvaar wat verdere swaarkry vir sogenaamde "nie-blankes" in die hand gewerk het.

Japie Basson, wat van 1950 af die Suidwes-Afrikaanse kiesafdeling Namib verteenwoordig het, kom in hewige opstand teen die partyleierskorps nadat hy al vroeër uitlatings gemaak het wat hom in stryd met die party se verkrampte leierskap gebring het. Hy weier om kop te gee en word uit die party geskors, maar behou ingevolge die wette van destyds sy setel en neem daarom sitplek in op die opposisiebanke.

Op 30 April 1960 stig hy saam met die oudregter, hoofregter van die Unie van 1957 tot 1959 en bekroonde skrywer Henry Fagan die Nasionale Unie. Fagan was van 1933 tot 1943 'n Unie-Volksraadslid van die Verenigde Party, en word toe verkies tot NU-leier, met Fagan as parlementêre leier.

Die Nasionale Unie het in die verkiesing van 18 Oktober 1961 12 kandidate gestel en 5,9% van die stemme gekry. Net Basson het die paal gehaal, in Bezuidenhout, 'n kiesafdeling wat hy tot 1980 sou verteenwoordig. Toe dit vir die partyleiding duidelik word dat die party dit moeilik sou vind om 'n staanplek in die politiek te kry naas die twee groot partye, het die NU op 19 Junie 1962 met die Verenigde Party saamgesmelt.

• Mostert, J.P.C., Politieke Partye in Suid-Afrika, Instituut vir Eietydse Geskiedenis, U.O.V.S., Bloemfontein, 1986.