N.j. Van Der Merwe

Nicolaas Johannes van der Merwe (Senekal, Oranje-Vrystaat, 17 Februarie 1888 – Bloemfontein, 11 Augustus 1940) was 'n Afrikaanse kultuurleier, Volksraadslid en predikant in die NG Kerk.

Hy was die jongste van die sewe kinders van Francois van der Merwe en sy vrou, Anna Elizabeth du Toit, en het kleintyd die konsentrasiekamp op Norvalspont oorleef. Sy eerste opleiding ontvang hy op Senekal onder mnr. Kirchner en daarna op Fauresmith. Sy B.A.-graad het hy aan die Grey-universiteitskollege verwerf, waarna hy sy teologiese studie aan die Kweekskool op Stellenbosch voltooi het. As studenteleier speel hy ’n belangrike rol om Maties van hul taal bewus te maak en was voorsitter van die Christen-studentevereniging in Suid-Afrika en in 1914 reisende sekretaris.

In 1913 is hy tot die evangeliebediening toegelaat. Hy het die gemeente Port Elizabeth tydelik bedien. Van 1915 tot 1919 was hy vier en 'n half jaar predikant op Wepener. Hy was lid van die Vrystaatse Sinodale Kommissie en van die Federale Raad der Kerken, die voorloper van die Algemene Sinode. Reeds met sy eerste sinodesitting (1916) stel hy voor die Bybel word in Afrikaans vertaal en predikante kry die reg om in Afrikaans te preek. Dié voorstel is goedgekeur. Hy was menige jare as een van die vertalers van die Bybel werksaam. Hy was voorsitter van die Vrystaatse Helpmekaar en lid van die hoofbestuur van die Nasionale Party. Hy was ook lid van die Raad van die Grey-universiteitskollege en 'n direkteur van die Nasionale Pers.

In 1921 verwerf hy sy doktorsgraad aan die Vrye Universiteit van Amsterdam met ’n proefskrif in Afrikaans. Van 1921 tot 1924 was hy predikant op Theunissen en van 1924 tot sy dood Volksraadslid vir Winburg vir die Nasionale Party, nadat hy in 1924 die eerste keer verkies is en wel onbestrede. Hy was ’n stigter en eerste voorsitter van die FAK en het dit gebly tot sy dood. Ook van die Voortrekkerbeweging was hy die eerste nasionale leier. Hy het in 1916 getrou met Tibbie, tweede jongste dogter van pres. M.T. Steyn. Hul dogter was getroud met ds. Kosie Stofberg. Een van dié egpaar se ses kinders was die Springbok-rugbyspeler Theuns Stofberg.

Van der Merwe het die Lewensbeskrywing van President Steyn geskryf wat in 1921 in twee dele gepubliseer is.

• (af) Olivier, ds. D.P.M. (red.). 1929. Kerk Souvenir van Senekal. Vyftigjarige bestaan. 1879–1929. Bloemfontein: Nas. Pers Bpk.
• Scholtz, G.D.: Nicolaas Johannes van der Merwe 1888-1940. Johannesburg: Voortrekkerpers, 1944.
• (af) Swart, dr. M.J. (voorsitter redaksiekomitee). 1980. Afrikaanse kultuuralmanak. Aucklandpark: Federasie van Afrikaanse Kultuurvereniginge.