Kiepie Jaftha

Cupido (Kiepie) David Jaftha (Kaapstad, 31 Mei 1949 – Bloemfontein, 2 Maart 2021) was ’n predikant in die Gereformeerde Kerke in Suid-Afrika, ’n onderwysman en ’n gemeenskapsleier.

Jaftha was dertien jaar lank heeltyds predikant van die Gereformeerde Kerk Heidedal in Bloemfontein wat hy in 1977 gestig het. Van 1987 tot 1994 het hy ook die Gereformeerde Kerk Bronville by Welkom bedien, maar dié gemeente het in laasgenoemde jaar ontbind. Einde 2021 het hy ná vyf jaar uitgetree as adjunkvoorsitter van die Federasie van Beheerliggame van Suid-Afrikaanse Skole (Fedsas) in die Noord-Kaap.

Jaftha het in Desember 2019 aan die Vrystaatse dagblad Volksblad vertel sy oupa aan moederskant, Andrew de Villiers, was van Maleise afkoms. Sy oupa aan vaderskant, Dawie Jaftha, het Duitse bloed gehad en in Philippi op die Kaapse Vlakte geboer. “Ek hoop die liewe Here gun my dit … om hierdie stukkie geskiedenis na te vors,” het hy destyds gesê.

Die saadjie om predikant te word is reeds kleintyd in Grassy Park op die Vlakte geplant waar hy gebore is en grootgeword het. Sy pa, Japie, het busse geverf by City Tramways en sy ma, Jacoba (Coo-ee), was ’n huishulp. Die gesin was lidmate van die destyds NG Sendingkerk, maar in 1957 het sy pa dié kerkverband verlaat en was hy een van die stigters van die Gereformeerde kerk Grassy Park, waar ds. Jaftha van die ouderdom van tien jaar orrelis was. Hy het ook klavierlesse geneem solank sy ouers dit kon bekostig en ’n klavier gehad wat sy ma vir hom gekoop het.

Jaftha het tydens ’n Vrydagbyeenkoms in st. 4 in die Sendingkerk se skool in Southfield besluit hy “wil iets met my lewe” dien nadat ’n onderwyser met die leerders oor Jesus se liefde gepraat het en “oor die belangrikheid om jou lewe vir Jesus oor te gee”.

Nadat hy matriek in die eerste klas geslaag het aan die Hoërskool Heathfield, waar hy hoofseun was, was hy van plan om apteker of argitek te word, maar die roeping om predikant te word, was te sterk. “Nee, ek wou maar ’n dominee word,” het hy aan Volksblad gesê.

So is hy in 1969 na die Hammanskraalse Teologiese Skool, die destydse opleidingsentrum vir bruin en swart predikante van die Gereformeerde Kerke, omdat net wit studente regtens aan die Teologiese Skool Potchefstroom toegelaat is. Jaftha het sy voorbereidingstudie deur Unisa gedoen en in 1976 die eerste “niewit” student geword wat ’n graad in teologie aan die Potchefstroomse Universiteit vir Christelike Hoër Onderwys verwerf het.

Jaftha het in 1975 vir sy praktiese opleiding sendingwerk in Lesotho saam met die Gereformeerde kerk Bloemfontein-Suid gedoen. In dié tyd het hy vriendskappe gesmee met onder andere ds. Ferdi Postma, Bloemfontein-Suid se predikant van 1974 tot 1979, Annie van Dyk en haar gesin wat die dryfveer agter die evangelisasie- en sendingwerk was, en talle ander lidmate. Met hulle hulp en geldelike ondersteuning kon hy die Gereformeerde Kerk Heidedal in Bloemfontein se bruin woonbuurt in 1977 stig. Oor die toe 92-jarige “tannie Annie” het ds. Jaftha in 2019 gesê: “Was dit nie vir haar wat voorgevat het en die res van die gemeente nie, was Heidedal se kerk nie so sterk gevestig nie. Daar is mense wat neerkyk op Afrikaners en sê hulle is almal sleg en deur apartheid bevlek. Dis nie waar nie. Mense veralgemeen. Dit is verskriklik en onnodig om so onder mense se velle in te klim.”

Jaftha was ook vanaf 1987 predikant van die kortstondige bruin gemeente by Welkom, die Gereformeerde Kerk Bronville, maar dié gemeente het in 1994 ontbind. Reeds in 1990 kon Heidedal nie langer ds. Jeftha se versorging bekostig nie en het hy met die kerkraad ooreengekom om die gemeente sonder vergoeding te bly bedien, maar dat hy elders sy brood sou verdien.

Jaftha moes as broodwinner van sy gesin ’n nuwe loopbaanrigting inslaan. Prof Tienie Crous van die fakulteit ekonomiese en bestuurswetenskappe aan die Universiteit van die Vrystaat (UV) het hom aangemoedig om ondernemingsbestuur te studeer, waarin hy ’n deeltydse honneursgraad verwerf het, gevolg deur ’n bestuursontwikkelingsprogram met lof en ’n rits ander sertifikate plaaslik sowel as in die buiteland. Al hierdie kwalifikasies het hy behaal terwyl hy voltyds gewerk het en moes hy lank tussen sy huis en kerk in Bloemfontein en sy werk in Gauteng pendel.

Jaftha het sy buitekerklike loopbaan as onderwyser in Heidedal begin. Daarna was hy ’n konsultant, staatsamptenaar, streeksbemarkingsbestuurder van die Kleinsakeontwikkelingskorporasie (KSOK), wat later Business Partners geword het, en hoofdirekteur van hulpbronbestuur en van gemeenskapsdiens aan die UV. Onder sy leiding is die UV se eerste beleid vir gemeenskapsdiens opgestel, wat ander universiteite later as voorbeeld gebruik het. Hy het die stigting van die Internasionale Instituut vir Ontwikkeling en Etiek (IIDE) gelei en was sy eerste voorsitter. Ook die nasionale forum vir gemeenskapsbetrokkenheid in hoër onderwys (SAHECEF) het onder sy leiding tot stand gekom.

Jaftha was stadsraadslid, raadslid van die UV en ’n leier in die transformasiekomitees van die universiteit en sy raad. Hy het ook leiersposisies beklee in die Nasionale Museum in Bloemfontein, die radiostasie OFM, Kindersorg Bloemfontein en Childline Vrystaat sowel as Childline SA, die Bloemfonteinse Torings van Hoop-leierskapstigting, wat opheffingswerk in die middestad doen, en Act Now Heidedal, wat setun bied aan middelafhanklikes.

Die UV het in Oktober 2019 ’n eerbewys vir uitmuntende burgerbetrokkenheid aan ds. Jaftha toegeken. Hieroor, en ander toekennings en eerbewyse, het hy aan Volksblad gesê: “Dit was nie alles maklik nie. Die lewe is nie perfek nie. ’n Mens kry nie alles op ’n skinkbord nie. Deur die uitdagings op my pad en foute wat ek gemaak het, is ek genoop om myself te toets en om beter te doen. Die feit dat ek my predikantstitel kon behou. al kon die gemeente my nie betaal nie, het ook gehelp en sy voordele gehad. Dit hy vir my baie deure in die lewe en samelewing oopgemaak. Ek kon betrokke raak en brûe bou. As ek terugkyk op vier dekades, is ek dankbaar ek kon iewers dalk vir iemand iets beteken.”

Jaftha was een van die skrywers van Volksblad se weeklikse rubriek “Woord en Perspektief”, waarvan sy laaste rubriek op sy sterfdag verskyn het.

Jaftha het daarna uitgesien om nadat hy sy emeritaat op Sondag 8 Desember 2019 ná 42 jaar en nege maande as predikant van die Gereformeerde Kerk Heidedal aan vaar het, rustiger te begin leef. Fedsas het hom gevra om nog ’n jaar (2020) as adjunkvoorsitter van die Noord-Kaap aan te bly. Hy het gesê hy en sy vrou sou dalk “in die toekoms iewers in ’n klein plekke in die Vrystaat” gaan woon het. Hy was ook van plan om sy familiegeskiedenis na te vors en ’n boek te skryf, maar ook steeds op uitnodiging te preek. “Die bediening bly my passie,” het hy gesê. “Ek is ’n Dopper, nie ter wille van die boek nie, maar my geloof in Jesus Christus. Dis my liefde vir die Here wat my dryf.”

Jaftha was twee maal getroud. Sy eerste vrou, Delia, is oorlede nadat hulle sowat 40 jaar getroud was. Sy twee vrou, Olympia, ’n onderwyseres, met wie hy op 17 Desember 2016 getroud is, het hom oorleef. Hy is ook oorleef deur sy vier kinders, Nelien Botha, Jill Valentine, Wilma Jaftha en Julian Jaftha, almal van Heidedal, en vyf kleinkinders.

Cupido, wat ’n diabeet was, is op Dinsdagoggend 2 Maart 2021 omstreeks seweuur die oggend onverwags in sy huis in Heidedal, Bloemfontein, oorlede.

De la Harpe le Roux, hoof van Torings van Hoop, het ná ds. Jaftha se dood gesê hy was vir hom soos ’n pa. “Ek het die grootste agting vir hom. Toe ons Torings van Hoop aan die gang moes kry, het hy baie gehelp. Hy was ’n uitsonderlike strateeg, met ’n besonderse vermoë om te konseptualiseer. Hy het regtig baie goed in sy lewe gedoen.” Jaco Deacon, uitvoerende adjunkhoof van Fedsas, het aan Volksblad gesê: “ Jaftha was ’n brugbouer. Hy het die vermoë gehad om oor grense van ouderdom, ras, geloof en noem maar op brûe te bou. Hy kon mense saamsnoer. Hy het ook die ongelooflike vermoë gehad om moeilike gesprekke en take maklik aan te pak. Sy groot nalatenskap sal voortleef.”

Fedsas het in ’n Facebook-inskrywing gesê: “Kiepie was altyd passievol oor die Noord-Kaap en het die uitgestrekte Noord-Kaap se kleinste dorpies besoek. Hy het graag ook die onderwysers van skole beloon met waardering sertifikate om Fedsas se dank aan hulle betoon. Kiepie het sy liefde vir mense en sy unieke vermoë om met gemeenskappe te kommunikeer gebruik om sy werk by Fedsas te doen … tot in die verste uithoeke van die Noord-Kaap is hy met ope arms ontvang en kon hy ’n verskil maak.” Volgens die federasie het ds. Jaftha se “skryftalent, sy mensekennis en sy vermoë om onderhoudend te kommunikeer … van hom ’n gesaghebbende gemaak oor uiteenlopende onderwerpe. Hy was inderdaad ’n ‘onderwyser van die samelewing’.”

Die emeritus Gereformeerde predikant ds. Flip Buys het op Facebook geskryf: “Rus in vrede my vriend. Ek sal altyd aangename herinneringe hê aan al die kere wat ek op jou uitnodiging in Heidedal kon optree en by julle aan huis tuisgegaan het. Dit was so ’n voorreg om ’n aantal kere saam met jou in sinodale deputaatskap te kon dien.” Retha du Plessis het op dieselfde sosialemediaplatform geskryf: “Dit was ’n groot voorreg om saam met ds. Kiepie te werk met die UV se samelewingsdiensprogram in die Suid-Vrystaat. Sy passie vir ons mense op die platteland sal my altyd by bly.”

Andrinette van der Walt het in 2011 saam met hom gewerk. Sy het op Facebook geskryf: “Hy het ’n baie groot indruk op my gemaak. Hy was ’n rustige en goeie mens wat altyd tyd gehad het vir sy kollegas. Hy was soos ’n pa vir ons dames by die werk.”

Ponti Venter op die Facebook-groep My Dopperdagboek geskryf hy sal ds. Jaftha eer “as iemand wat saam met ons was in vreedsame Gereformeerde kritiek op apartheid en wat ’n herder in Heidedal en ’n mentor vir jong predikante was”.

• Bfn se ds. Kiepie sterf onverwags, Volksblad, 3 Maart 2021.
• 'Ek wou nou maar 'n dominee word', Volksblad, 14 Desember 2019.
• Kiepie Jaftha, ‘n ware onderwyser, Bloemfontein Courant, 17 Desember 2020.