Jean-Baptiste Dutrou-Bornier

Hy het baie lede van die Rapa Nui-volk laat verwyder en die eiland in ’n skaapplaas omskep.

Dutrou-Bornier was ’n offisier in die Krimoorlog en het teen 1860 ’n seevaarder geword. Hy het sy vrou en jong seun in Frankryk agtergelaat en in 1865 ’n aandeel in die skoener Tampico gekoop. Hy het na Peru geseil, waar hy in hegtenis geneem en aangekla is van wapenhandel. Hy is ter dood veroordeel. Nadat hy danksy die ingryping van die Franse konsul vrygelaat is, het hy na Tahiti gevaar, waar hy begin het om arbeiders vir kokosneutplantasies van die eilande van Oos-Polinesië te werf.

In November 1866 het Dutrou-Bornier twee sendelinge, Kaspar Zumbohm en Theodore Escolan, na Paaseiland vervoer. Hy het die eiland weer in Maart 1867 besoek om arbeiders te werf, maar teen dié tyd het hy groot dobbelskuld gehad en weens ’n paar oneerlike transaksies het hy sy aandeel in die Tampico verloor. Hy het die jag Aora'i aangeskaf en in April 1868 op Paaseiland aangekom, waar die jag verbrand is.

Hy het op Mataveri gaan woon en land van die Rapa Nui begin opkoop. In 1869 het hy Koreto, die vrou van ’n Rapa Nui, ontvoer en met haar getrou. Hy het Frankryk probeer oorreed om die eiland ’n protektoraat te maak en ’n faksie van Rapa Nui gewerf wat hy toegelaat het om hul Christenskap af te sweer en na hul ou geloof terug te keer. Met gewere, ’n kanon en die verbranding van hutte het hy en sy ondersteuners die eiland dekades lank as "goewerneur" bestuur. Hy het Koreto as "koningin" aangewys. Die titel was glad nie wettig nie en word nie deur die Rapa Nui of moderne historici erken nie.

 

Dutrou-Bornier het probeer om al die Rapa Nui van die eiland af te verwyder en dit in ’n skaapplaas te omskep. Hy het die hele eiland buiten die sendelinge se gebied om Hanga Roa gekoop en ’n paar honderd Rapa Nui na Tahiti verskuif om daar vir sy geldskieters te werk. In 1871 het die sendelinge ná ’n uitval met Dutrou-Bornier al die Rapa Nui buiten 171 na die Gambiereilande verskuif. Dit was meestal ouer mans wat oorgebly het. Ses jaar later was daar net 111 mense op Paaseiland oor, met net 36 wat afstammelinge gehad het.

In 1876 is Dutrou-Bornier vermoor in ’n rusie oor ’n rok, hoewel sy ontvoering van tienermeisies ook sy moordenaars se motief kon gewees het.

Van sy dood tot vandag het die eiland se bevolking langsamerhand begin herstel. Maar met meer as 97% van die bevolking wat in minder as ’n dekade óf dood óf weggevoer is, het die grootste deel van die eiland se kulturele kennis verlore gegaan.

Nie Dutrou-Bornier se eerste vrou in Frankryk, wat volgens die Franse reg sy erfgenaam was, of sy tweede vrou op Paaseiland, wat hul dogter Caroline vir ’n kort ruk as koningin aangewys het, het veel uit sy boedel gekry nie. ’n Wetlike stryery oor sy grondtransaksies het die eiland se geskiedenis egter vir dekades gekompliseer, en vandag nog is ’n groot deel van Paaseiland ’n plaas wat van buite beheer word.

•   Hierdie artikel is vertaal uit die Engelse Wiki