Groot Nordiese Oorlog

Groot Nordiese Oorlog
Die Slag van Poltawa deur Pierre-Denis Martin – 1726
Datum 12 Februarie 1700 – 10 September 1721 Ligging Noord-, Sentraal- en Oos-Europa Resultaat Oorwinning deur die Geallieerdes Opkoms van die Tsaredom van Rusland as grootmagte Daal van die Sweedse Ryk en die Pools-Litause Gemenebes Russiese anneksasie van Estland, Lyfland en Ingermanland, asook dele van Kexholm en Viipuri Pruisiese anneksasie van dele van Sweeds-Pommere Hannover verkry Bremen-Verden Holstein-Gottorp het sy deel van die Hertogdom Sleeswyk aan Denemarke verloor
Strydende partye
Swede Holstein-Gottorp Pole-Litaue (1704–1709) Ottomaanse Ryk (1710–1714) Kosak-hetmanaat (1708–1709) Engeland (1700) Groot-Brittanje (1719–1721) Verenigde Provinsies (1700) Brunswyk-Lüneburg (1700)	Rusland Kalmyk-hetmanaat Kosak-hetmanaat (1700–1708) Denemarke-Noorweë (1700, 1709–1720) Sakse (1700–1706, 1709-) Pole-Litaue (1700–1704, 1709-) Pruise (1715–1720) Hannover (1715–1719) Groot-Brittanje (1717–1719)
Aanvoerders
Karel XII (†) Ulrika Eleonora Frederick I Arvid Horn Carl Rehnskiöld Magnus Stenbock Adam Lewenhaupt Frederik IV (†) Karel Frederick Stanisław Leszczyński Ahmet III Ivan Mazepa (†) George I George Rooke (Verenigde vloot) George William	Pieter I Alexander Mensjikof Boris Sheremetev Ivan Mazepa Danylo Apostol Ivan Skoropadsky Frederik IV Christian Reventlow Peter Tordenskjold August II (persoonlike unie) Friedrich Wilhelm I George I (persoonlike unie)
Sterkte
90 000 soldate – 1700: 77 000 Swede 10 000 Lüneburgers 28 skepe in die verenigde Anglo-Duitse vloot 175 000 bondgenote 1704–14: 16 000 Pole 3 000–9 000 Kosake 150 000 Ottomane (Slegs deelgeneem in die Pruth-veldtog)	310 000 soldate – 1700: 170 000 Russe (wagposte nie ingesluit) 40 000 Dene 100 000 Pools–Sakse 70 000 bondgenote 1715–20: 50 000 Pruise 20 000 Hanoverane
Ongevalle en verliese
Omstreeks 200 000 Swede: 25 000 gesneuwelde deur gevegte 175 000 gesneuwelde deur hongersnood, siekte en uitputting ens.	Onbekend. Ten minste 75 000 Russe 14 000–20 000 Pole en Sakse, 8 000 Dene is vermoor in die groter gevegte. 60 000 Dene in totaal tussen 1709 en 1719.

Die eerste fase van die Groot Nordiese Oorlog tussen 1700 en 1709.

Die tweede fase van die Groot Nordiese Oorlog tussen 1709 en 1721.

In Maart 1700 het 'n politieke en militêre alliansie, wat uit die Tsaredom van Rusland en die dubbelmonargieë Sakse-Pole en Denemarke-Noorweë bestaan het, die Sweedse Ryk aangeval wat destyds deur Karel XII van Swede, in die oë van sy tydgenote 'n jong en onervare heerser, geregeer is. Ondanks sy relatief slegte uitgangsposisie het die Sweedse koning aanvanklik militêre oorwinnings behaal sodat Denemarke-Noorweë (1700) en Sakse-Pole (1706) die alliansie verlaat het.

Toe Karel XII in 1708 'n poging onderneem het om ook Rusland met 'n laaste veldtog te oorwin, het die Swede in die Slag naby Poltawa in Julie 1709 'n verpletterende nederlaag gely wat die oorlog 'n finale wending gegee het.

Aangemoedig deur Swede se nederlaag, het sy voormalige teenstanders Denemarke en Sakse vinnig weer tot die oorlog toegetree. Die geallieerde magte het nou 'n militêre offensief begin loods wat Swede se rol tot defensiewe oorlogsvoering beperk het. Die koppige en eiewillige Sweedse monarg was nogtans nie bereid om oor te gee nie, en eers toe hy in die najaar van 1718 tydens die beleg van Frederikshald onder misterieuse omstandighede gesneuwel het, het die pad vir 'n wapenstilstand oopgelê.

Die bepalings van die vredesooreenkomste wat in die Vrede van Nystad, die Vrede van Frederiksborg en die Vrede van Stockholm vasgelê is, het 'n einde aan Swede se status as Europese groot moondheid gemaak en tegelykertyd die weg gebaan vir Rusland se ontwikkeling tot 'n nuwe groot moondheid.

• Wiki Afrikaans  Wiki Commons het meer media in die kategorie Groot Nordiese Oorlog.
• (en) "Second Northern War". Encyclopædia Britannica. Besoek op 10 Maart 2019.