Gonorree: Seksueel oordraagbare infeksie

Gonorree is 'n seksueel oordraagbare infeksie wat veroorsaak word deur die bakterie Neisseria gonorrhoeae. Onbehandelde gonorree kan soms versprei om die gewrigte of hartkleppe te affekteer.

Gonorree
Klassifikasie en eksterne bronne
Gonokokkale letsel op die vel
ICD-10	A54
ICD-9	098
DiseasesDB	8834
MedlinePlus	007267
eMedicine	article/782913
MeSH	D006069
Mediese waarskuwing

Gonorree word versprei deur middel van seksuele kontak met 'n besmette persoon. Dit sluit orale, anale en vaginale seks in. Dit kan ook oorgedra word van 'n ma na 'n kind tydens geboorte. Diagnose word gemaak deur die toets van urien, die uretra in mans en die serviks in vroue. Dit word aanbeveel dat alle vroue jonger as 25 jaar wat seksueel aktief is jaarliks getoets moet word – sowel as diegene wat nuwe seksmaats het .Dieselfde aanbeveling is van toepassing op mans wat seks het met mans.

Gonorree kan voorkom word met die gebruik van kondome, deur seks te beoefen met net een persoon wat onbesmet is en deur onthouding van seks. Behandeling vind gewoonlik plaas met ceftriaxone deur inspuiting en azithromycin wat mondeliks geneem word. Weerstand het ontwikkel teen voorheen gebruikte antibiotika en hoër dosisse van ceftriaxone is soms nodig. Hertoetsing word aanbeveel drie maande na afloop van die behandeling. Seksuele vennote van die laaste 2 maande moet ook behandel word.

Gonorree affekteer ongeveer 0.8% van vroue en 0.6% van mans. Na raming vind  33 106 miljoen nuwe gevalle elke jaar plaas, uit die 498 miljoen nuwe gevalle van geneesbare seksueel oordraagbare siektes (SOS) – wat insluit sifilis, chlamydia, en trigomoniase. Infeksies in vroue kom mees algemeen voor terwyl hulle jong volwassenes is. In 2013 is nagenoeg 3,200 sterftes veroorsaak; 'n styging vanaf 2,300 in 1990. Beskrywings van die siekte dateer so ver terug as die Ou Testament.

 

Die helfte van vroue wat met gonorree besmet is, toon nie simptome nie, terwyl ander vaginale afskeiding het, lae abdominale pyn of pyn tydens seksuele omgang ervaar wat verband hou met inflammasie van die uteriene serviks. Meeste besmette mans met simptome van inflammasie van die penis uretra wat gepaard gaan met 'n brandende sensasie tydens urinering en afskeiding uit die penis. In die mans is hierdie afskeiding, met of sonder die branderigheid, in die helfte van alle gevalle die mees algemene simptoom van die infeksie. Mans en vroue kan gonorree van die keel opdoen deur die beoefening van orale seks op 'n besmette maat; gewoonlik 'n manlike maat. Hierdie tipe infeksie veroorsaak   in 90% van die gevalle nie simptome nie, en veroorsaak 'n seer keel in die oorblywende 10%. In gevorderde gevalle veroorsaak gonorree 'n algemene gevoel van moegheid - soortgelyk aan ander infeksies. Dit is ook  vir 'n individu moontlik om 'n allergiese reaksie teen die bakterieë te ervaar, in welke geval enige simptome grootliks vererger.

Die inkubasie tydperk is 2 tot 14 dae en die meeste simptome verskyn tussen 4 tot 6 dae na infeksie. Dit gebeur soms dat gonorree vel letsels en gewrigspyn veroorsaak nadat dit deur die bloedstroom beweeg het (sien hieronder). In baie rare gevalle mag dit in die hart vestig en dan  endokarditis veroorsaak, of dit vestig in die spinale kolom en veroorsaak meningitis. Beide toestande is meer waarskynlik in individue met 'n onderdrukte immuunstelsels.

Een geval in 'n man se leeftyd hou verband met die risiko om prostaatkanker te ontwikkel.

 

Gonorree word veroorsaak deur die bakterie Neisseria gonorrhoeae. Vorige infeksie verleen nie immuniteit aan 'n persoon nie en iemand wat besmet was, kan weer besmet word deur blootstelling aan iemand wat besmet is, hetsy daardie persoon aansteeklike tekens of aansteeklike simptome van hul eie vertoon al dan nie.

Verspreiding

Die infeksie versprei gewoonlik van een persoon na 'n ander deur middel van vaginale, orale of anale seks. Mans het 'n 20% risiko om die infeksie op te doen  tydens 'n enkele daad van vaginale omgang met n besmette vrou. Die risiko vir mans wat seks het met mans is hoër. Vroue het 'n 60-80% risiko om die infeksie op te doen tydens 'n enkele daad van vaginale omgang met 'n besmette man.

Swanger vroue kan gonorree oordra na die pasgebore baba tydens geboorte; wanneer die infeksie die baba se oë affekteer word daarna verwys as ophthalmia neonatorum.

Onder die kinders versprei die infeksie deur middel van ander metodes as seks, bv. deur besmette voorwerpe. Hierdie voorwerpe sluit in baddens, klere en handdoeke. Dit is egter baie ongewoon. Die bakterieë oorleef nie maklik buite die liggaam nie en sterf gewoonlik vinnig binne minute na ure.

Tradisioneel word gonorree gediagnoseer met gram diagnose en kultuur; alhoewel nuwe polimerase kettingreaksie (PCR)-gebaseerde toetsmetodes steeds meer algemeen word. Vir persone in wie die eerste behandeling gefaal het, moet kultuur gedoen word om hul sensitiwiteit vir antibiotika te bepaal. Alle mense wat positief toets vir gonorree moet ook vir ander seksueel oordraagbare siektes soos chlamydia, sifilis, en menslike immuniteitsgebreksvirus getoets word.

Soos wat dit met die meeste seksueel oordraagbare siektes die geval is, word die risiko van infeksie aansienlik verminder deur die korrekte gebruik van kondome; die risiko word byna heeltemal verwyder  wanneer seksuele aktiwiteite beperk word tot 'n wedersyds monogame verhouding met 'n onbesmette persoon.

Diegene wat vantevore besmet was, word aangemoedig om opvolg behandeling te ondergaan om seker te maak dat die infeksie weg is. Die gebruik van telefoonkontak asook e-pos en sms-boodskappe verbeter die  aanmelding van her-toetsing vir infeksie.

 

Antibiotika

Sedert 2010 is  inspuitbare ceftriaxone een van min effektiewe antibiotika. Dit word tipies toegedien in kombinasie met óf azithromycin of doksisiklien. As gevolg van die groeiende tempo van weerstand teen antibiotika moet plaaslike ontvanklikheidspatrone in ag geneem word wanneer daar besluit word op behandeling.

Seksmaats

Dit word aanbeveel dat seksmaats getoets word en potensieel behandel word vir infeksie. Een opsie om die seksmaats van besmette persone te behandel, is deur die behandeling te laat toedien deur die geaffekteerde persoon. Dit behels dat die voorskrifte of medikasie vir die besmette persoon gegee word sodat sy/haar maat behandel kan word sonder 'n ondersoek by 'n gesondheidsorg diensverskaffer.

Gonorree is 'n seksueel oordraagbare infeksie wat veroorsaak word deur die bakterie Neisseria gonorrhoeae. Onbehandelde gonorree kan soms versprei om  die gewrigte of hartkleppe te affekteer.

Talle antibiotika wat eens effektief was, insluitend penisillien, tetrasiklien en fluorokinoloon, word nie meer aanbeveel nie weens die verhoogde weerstandigheid. Weerstandigheid teen cefixime het 'n vlak van weerstandigheid bereik dat dit nie meer aanbeveel kan word as 'n aanvangsbehandeling in die VSA nie. Sou dit wl gebruik word, moet die persoon binne 'n week weer getoets word om te bepaal of die infeksie steeds voortduur.

 

Indien gonorree onbehandeld bly kan dit vir weke of maande voortduur met 'n hoë risiko van komplikasies. Een van die komplikasies van gonorree is sistemiese verspreiding wat sweertjies of bloedvlekke, septiese artritis, meningitis of endokarditis veroorsaak. Dit vind plaas  tussen 0.6 en 3% van besmette vroue en 0.4 en 0.7% van besmette mans.

Onbehandelde gonorree in mans lei tot inflammasie van die epididimis, prostaatklier, en uretra. In vroue is die mees algemene gevolge van onbehandelde gonorree pelviese inflammatoriese siekte. Ander komplikasies behels die ontsteking van die weefsel rondom die lewer, 'n skaars komplikasies wat verband hou met Fitz-Hugh-Curtis sindroom; septiese artritis in die vingers, gewrigte, tone en enkels; septiese aborsie; chorioamnionitis tydens swangerskap; neonatale of volwasse blindheid weens konjunktivitis; en onvrugbaarheid.

Pasgebore babas wat deur die geboortekanaal kom, kry eritromisien salf in die oë om te verhoed dat blindheid intree weens infeksie. Die onderliggende gonorree moet behandel word waaarna daar gewoonlik 'n goeie prognose volg. Volwassenes se oë kan ook besmet wees met gonoree en vereis goeie persoonlike higiëne en medikasie.

 

Die Wêreld Gesondheidsorganisasie skat dat 88 miljoen gevalle van gonorree elke jaar voorkom, uit die 448 miljoen nuwe gevalle van alle geneesbare seksueel oordraagbareinfeksies  – wat ook insluit sifilis, chlamydia en trichomoniase. In 2013 het dit ongeveer 3,200 sterftes veroorsaak wat 'n styging is vanaf  2,300  in 1990.

 

'n Entstof vir gonorree is ontwikkel wat effektief is in muise. Dit sal nie beskikbaar wees vir menslike gebruik totdat verdere studies getoon het dat dit veilig en effektief is in die menslike bevolking nie.

• Wiki Afrikaans  Wiki Commons het meer media in die kategorie Gonorree.