Diana Ferrus

Diana Ferrus is op 29 Augustus 1953 in Worcester gebore as die derde oudste van ses kinders van Jacobus (Rex) en Ann Ferrus. Haar pa is ’n skrynwerker wat tydens die Tweede Wêreldoorlog by die val van Tobruk deur die Duitsers gevange geneem is en aangehou word in die gevangenekamp Stalag VIII C. Beide haar ouers drink baie en dis by haar ouma, Bettie Elias, waar sy groter standvastigheid kry. Die gesin bly dan ook in ’n skuiling agter in haar ouma se tuin tot met haar ouma se dood toe sy dertien jaar oud was. Sy woon die Nederduits Gereformeerde Sendingskool by en matrikuleer dan in 1972 aan Esselenpark Hoërskool. In 1973 begin sy verder studeer aan die Universiteit van Wes-Kaapland in Kaapstad, maar die universiteit sluit in die middel van die jaar weens politieke onrus en na heropening kan sy nie haar studies voortsit nie weens finansiële probleme. In die sewentigerjare is sy betrokke by Group 44, ’n Kaapse Vlakte dramageselskap wat deur Peter Snyders, Ivan Abrahams en andere begin is en onder andere “Elke ou storie” van Peter Snyders in die Ruimteteater opvoer. In 1991 aanvaar sy ’n werk as administrateur by die Departement Bedryfsielkunde aan die Universiteit van die Wes-Kaapland. Vanaf 1988 studeer sy deeltyds aan die Universiteit van die Wes-Kaapland en behaal in 1993 haar B.A.-graad met Sosiologie en Bedryfsielkunde as hoofvakke. In 1997 skryf sy in vir haar honneursgraad en as deel van hierdie studies gaan sy na Nederland. Sy verwerf in 1999 haar B.A. Honneurs-graad in vrouestudies en skryf dan in vir ’n meestersgraad oor “Swart Afrikaanse vroueskrywers – die vreugde en frustrasies van die skryfproses”.

Sy is in 2003 ’n finalis vir die toekenning van Suid-Afrika se Vrou van die Jaar. In 2005 neem sy deel aan die Winternachtfees in Den Haag en toer saam met ander digters deur die Nederlandse Antille. Later daardie jaar besoek sy Suid- en Noord-Korea, waar sy aan die Internasionale Poësiefees vir Wêreldvrede deelneem. In 2006 besoek sy Duitsland, die land waar haar vader sestig jaar vantevore ’n gevangene was, waar sy aan die fees Africa Alive deelneem. In 2009 toer sy op uitnodiging van Winternachten saam met skrywers van Sint Maarten (Antille), Marokko en Nederland in Turkye, waar hulle tydens geleenthede in die stede Istanbul en Diyabakir voorlesings en werksessies oor kulturele vryheid en die verlede aanbied. Sy is stigterslid van “Bush Poets”, ’n vrouegroep digters van die Universiteit van die Wes-Kaap, en lid van die Afrikaanse Skrywersvereniging. Verder is sy stigterslid van Art de Communique, ’n organisasie vir kunstenaars, skilder, digters, musikante en ander kreatiewe tipes en stigterslid van die vroueskrywersvereniging Women in X-chains, vir wie sy die weeklikse gedigvoorlesings koördineer wat in Heartbeat Café in Lansdowne in Kaapstad plaasvind. Haar passie vir die ontwikkeling en bemagtiging van swart vroueskrywers kry onder andere uiting in die aanbieding van “Swart Afrikaanse skrywers: die skryfproses”, wat sy in 2004 by die Woordfees op Stellenbosch aanbied. In 2007 hou sy die vyfde Langenhoven-gedenklesing by die KKNK onder die titel “Die skrywer en sy gemeenskap”. Sy is nooit getroud nie en bly in Kuilsrivier, waar sy ’n huisie huur.

Sedert die ouderdom van veertien jaar skryf sy poësie. Tydens haar verblyf in Nederland ontstaan die bekende gedig “Huldeblyk aan Sarah Baartman”, wat deur die webwerf Literair Nederland aangewys word as sy gunsteling nuwe gedig wat die potensiaal het om ’n klassieke werk te word. Die gedig is ook per geleentheid deur senator Nicolas About in die Franse senaat voorgelees en speel indirek ’n groot rol daarin dat Saartjie Baartman se oorskot na honderde jare terug gebring word na Suid-Afrika. Hierdie gedig word in sy Engelse variant (“Tribute to Sara Baartman”) in 2003 in Tydskrif vir Letterkunde gepubliseer. Haar eerste digbundel, wat sy self uitgee, is “Ons kom vandaan”. Hierin gee sy ’n stem vir die bruin mense en dig oor hulle slaweherkoms en hulle taal. Hierna publiseer sy die Engelse digbundel “I’ve come to take you home”, waarin sy ikone soos Saartjie Baartman, Ruth First en Amy Biehl besing, met die duidelike boodskap dat die reis van Baartman “huis toe” nog deur baie mense onderneem moet word. Mense moet nie net tuis voel in hulle blyplek nie, maar ook binne hulself en om dit te vermag is totale versoening nodig, met ander landgenote maar ook met jouself. Sy herroep die verlede en delf na betekenisse onder die oppervlak. Haar gedig “Ons kom vandaan” word opgeneem in “Groot verseboek”.

In 1994 skryf sy haar eerste kortverhaal, “Die kind”, wat in Die Suid-Afrikaan gepubliseer word. Haar gedigte en kortverhale is in Afrikaans en Engels en word gepubliseer in onder andere Die Suid-Afrikaan, Rooi Rose, Beeld, New Letters (’n literêre tydskrif van die Universiteit van Missouri) en Karring en word ook opgeneem in die versamelbundels “Veertig is g’n vloekwoord nie”, “Die stukke wat ons sny”, “Taxi – staanplekstories”, “Uit die kontreie vandaan” en “Groot verseboek”. In 2020 word haar gedig ‘Pa weet jy ...’ in Vers en vrou opgeneem. Sy maak ook die CD “Ansela van de Caab”, oor Helena Scheffler se verhaal en haar eie navorsing oor Ansela, ’n slavin. Die Duitser Lourens Campher het drie kinders by die slavin Ansela van de Caab terwyl sy in die sewentiende eeu in die slawekwartiere in die Kaap woon. Sy word eindelik vrygemaak en sy en Lourens en hulle drie kinders, Cornelis, Agnietie en Jakoba, gaan bly op die plaas De Driespong in die Kaap.

In 2006 by die Klein Karoo Nasionale Kunstefees kry sy ’n Kanna vir Beste Kontemporêre Musiek vir haar aanbieding saam met die Mamela-orkes van “How much longer? / Hoe lank nog?”. Sy word by dieselfde fees ook bekroon met die Afrikaans Onbeperk-prys vir vernuwende denke, onder andere vir “Ansela van de Caab” en haar betrokkenheid by die boek “Slaan vir my ’n masker, Vader”, wat sy saam met Suzette McKerron saamstel.

Tydskrifte en koerante

• Beyers, Susanne “’n Werklik bevryde vrou” “Die Burger” 8 September 2006
• De Vries, Willem “Dans met heimwee vir versoening” “Beeld” 28 Desember 2009
• Van Eck, Heleen “Baartman sit Ferrus op map” “Sondag” 7 Oktober 2007

Internet

• Diana Ferrus Blogspot: http://dianaferrus.blogspot.co.za/
• Esat: http://esat.sun.ac.za/index.php/Diane_Ferrus
• Facebook: https://www.facebook.com/pages/Diana-Ferrus/178311848852133
• LitNet ATKV-Skrywersalbum 30. Oktober 2007: www.litnet.co.za
• Engelse Wikipedia: en:Diana Ferrus
• Women of the year 2003: http://www.southafrica.info/women/womanoftheyear03.htm Geargiveer 3 Maart 2016 op Wayback Machine

Resensies