Danie Marais: Suid-Afrikaanse skrywer

Hy het 'n suster, Retha. Sy vader, Kallie, is 'n ingenieur en sy moeder 'n bibliotekaresse en Afrikaans-onderwyseres. Sy ouers het mekaar in Goodwood ontmoet waar hulle hoofseun en hoofmeisie van die Hoërskool J.G. Meiring was. Sy pa kry 'n beurs by die Spoorweë om hom as ingenieur te bekwaam en is besig om hierdie beurs in Kimberley af te werk tydens sy geboorte. Danie gaan skool in Pretoria, waar hy in 1989 aan die Hoërskool Menlopark matrikuleer. In 1993 behaal hy sy B.Com.-graad aan die Universiteit Stellenbosch met regsvakke. Hy ontmoet in 1992 'n Duitse uitruilstudent in Suid-Afrika wat eers musiek studeer en daarna 'n loopbaan as argitek begin. Hy volg haar in Desember 1992 na Duitsland, waar hy vir 'n ruk in Oldenburg as au pair werk. Wanneer sy visum verstryk, trou hulle op haar voorstel in 1994 in Oldenburg. Danie studeer dan vanaf 1995 verder in die onderwys aan die Carl von Ossietzky Universiteit in Oldenburg met Duits, wiskunde en filosofie as hoofvakke en hy gee vanaf 1998 onderwys aan 'n laerskool in Bremen. Eindelik bring hy byna nege jaar in Oldenburg en Bremen in Duitsland deur. Die huwelik werk egter nie uit nie en hy en sy vrou raak vervreemd van mekaar.

Na sy egskeiding keer hy in Augustus 2002 terug na Suid-Afrika en is aanvanklik onderwyser aan die Duitse Skool in Pretoria. Hy word dan in 2003 vryskutjoernalis vir Rapport en later ook Beeld, Insig en LitNet in Kaapstad. Verder is hy redakteur van PoësieNet, skryf 'n gereelde rock-rubriek vir Beeld, resenseer boeke vir Rapport en is artikelredakteur vir Boeke-Insig en teksredakteur van Visi. Tot April 2010 is hy adjunk-direkteur van Rapport Boeke en hy is ook teksskrywer vir die televisiereeks “Binneland Sub Judice”. Vir sy joernalistieke werk word hy in 2013 as Media24 Koerante se naaswenner in die Leefstyl-joernalis van die jaar-kategorie aangewys, veral vir sy artikels oor die popmusikante Fokofpolisiekar, Rolling Stones en Jack Parow, wat in By verskyn het. Hy is in 2007 medegasheer saam met Clive Smith, Toast Coetzer en Erns Grundling van The unhappy hour, 'n alternatiewe musiekprogram op Bush Radio in Kaapstad.

By verskeie geleenthede tree hy in die openbaar op waar hy sy eie gedigte voorlees. Hierdie optredes sluit in Versindaba in 2006 en 2007 op Stellenbosch, Junie 2007 by die Poetry International Fees in Rotterdam in Nederland en Oktober 2007 by die Poetry Africa fees in Durban. Vanaf 2011 is hy ingeskryf by die Universiteit van Stellenbosch waar hy 'n M.A.-graad in Kreatiewe Skryfwerk onder leiding van Marlene van Niekerk deurloop. Per geleentheid is hy begeleidende digter vir SkryfNet, LitNet se aanlyn-skryfskool, waar skoolleerlinge gratis touwys gemaak word oor die digkuns. In Kaapstad trou hy met die kunstenaar en akademikus Karlien de Villiers en hulle woon aanvanklik in Woodstock. Hy vertaal haar grafiese roman in Duits as “Meine Mutter war eine schöne Frau”. Hierdie roman word later ook in Spaans en Frans uitgegee. Karlien doseer grafiese kuns aan die Universiteit van Stellenbosch en sy en Danie het 'n dogter, Lea Cecilia. Hierdie huwelik eindig ook in 'n egskeiding.

Hy begin in 1996 in Duitsland gedigte skryf om uiting te gee aan sy depressie en eensaamheid, vasgevang in 'n vreemde land en 'n ongelukkige huwelik. Sy gedigte verskyn sedert 1997 in die Stellenbosch publikasie Vlugskrif en die Nederlandse poësietydskrif Meander en word ook later in Tydskrif vir Letterkunde en Ons Klyntji gepubliseer. Sy poësie wyk af van die norm deurdat dit as praatverse getipeer kan word, maar dan verse wat nie gebonde is aan die normale retoriese ritme en spel nie. Dit maak staat op die krag van die beelding en kreatiewe woordgebruik om hoegenaamd as poësie, en nie prosa nie, deur te gaan. Deurentyd loop hy die gevaar om te uitgesponne te dig, met te min struktuur en vorm, en dit is 'n pluimpie vir sy vernuf dat dit selde gebeur. Die positief is dat sy gedigte gewoonlik makliker verstaanbaar is, selfs vir die gewone leser. Sy debuutbundel “In die buitenste ruimte” (waar die titel verwys na sy magtelose gevoel van afgesonderdheid van die wêreld) eerlike praatgedigte wat uitmunt met kreatiewe oorspronklikheid. Die hooftema is 'n verblyf in die vreemde en die vervreemding wat dit in sy verhouding meegebring het. Die bundel bevat ook jeugherinneringe en verse oor die liefde, die digkuns, musiek en taal. Veral treffend is die weerloosheid en hart-op-die-mou eerlikheid van die gevoelens wat hy verwoord. In 2007 verower “In die buitenste ruimte” die Eugène Marais-prys, die Universiteit van Johannesburg-prys vir debuutwerk en ook die Ingrid Jonker-prys.

Hy volg hierdie bundel in 2009 op met “Al is die maan 'n misverstand”, waar die hooftema tuiskoms is, nie net in 'n land nie maar ook in 'n nuwe verhouding. Liefdesgedigte en gedigte oor die koms van 'n baba word ook ingesluit. Die bundel in sy geheel is egter steeds ietwat swaarmoedig en verlore van aard, met bedreiging van velerlei aard wat steeds bewoord word. Kenmerkend van die digkuns is 'n aansluiting by die popkultuur met gedurige verwysings na musiek, waardeur doelbewus probeer word om ervarings wat alledaags geword het, te laat herwin aan universele betekenis. Daar word dan ook gebruik gemaak van verskeie vergelykings met en verwysings na populêre musiek, rolprente en die letterkunde. Hierdie bundel word in 2010 met die Suid-Afrikaanse Letterkundetoekenning vir Afrikaanse poësie van die Departement van Kuns en Kultuur bekroon.

Temas in “Solank verlange die sweep swaai” sluit op 'n manier aan by sy eerste bundel, aangesien die trauma van 'n mislukte verhouding en 'n egskeiding weer sterk figureer. Hierdie keer is daar egter bykomend die ervarings as 'n enkelpa en eindelik ook die hoop wat 'n nuwe liefde bring. Die titel van die bundel suggereer 'n groter aanvaarding van die harde werklikheid, in teenstelling met die eerste twee bundels se buite-aardse titels. Hierdie bundel word in vyf afdelings verdeel met vier van die afdelings wat 'n ander adres uitbeeld waar die digter die vorige vyf jaar gewoon het, wat sy nomadiese wit middelklas bestaan sonder doelgerigtheid simboliseer. Die middelste afdeling se titel is “Frankenstein-verse – 'n tussenspel, 'n kitaarsolo op versoek”, waarin lewensvrese deur die monster simbolies gestalte kry. Weens die uiters persoonlike aard van sy bundels loop die digter die gevaar van selfbeheptheid en verveling, maar hy temper dit met selfspot en humor, terwyl die menslike van dit wat hy beskryf ook gereeld meer universele toepassing het. Top of Form

In “Wat swak gedigte weet” word die lewe byvoorbeeld vergelyk met “'n heruitsending van 'n sepie”, terwyl sy gedigte oor sy mislukte liefdeslewens en afwesige dogtertjie as “oorambisieuse country-liedjies” beskryf word. Daar is talle verwysings na populêre sangers en hulle kwasi-filosofiese lirieke as 'n manier om sy eie haglike situasie in perspektief te stel. “Wit mens se sad” tree intertekstueel in gesprek met 'n uitspraak van Ronelda Kamfer, met die tema van die wit mens se skuldgevoel in Afrika wat deel is van die skuldgevoel oor 'n mislukte lewe. Die praatverse kan maklik blote prosa word, maar met 'n sterk beeldende vermoë en knap gebruik van klankbinding word meestal daarin geslaag om die gedigte te heg. Na die trauma van die egskeiding maak 'n nuwe liefde haar opwagting in die voorlaaste gedig van die bundel (“As jy wil”), wat 'n sleutelgedig is omdat dit die bundeltitel bevat. Hierdeur word die  toonaard van die bundel verander, sodat die toekoms weereens vol hoop is ten spyte van die verlede se trauma.

Verskeie van sy gedigte word in die 2008 uitgawe van “Groot verseboek” opgeneem en van sy gedigte word ook opgeneem in die versamelbundels “Nuwe stemme 3”, “My ousie is 'n blom”, “Honderd jaar later”, “Versindaba 2006” en die Nederlandse “Hotel Parnussus: Poëzie van dichters uit de hele wêreld”. In 2005 word hy genomineer vir die Daimler-Chrysler prys vir poësie.

'n Keur uit sy rubrieke word gebundel in “Pruimtwak en Skaduboksers”, met die titel wat ook die twee afdelings van die bundel aankondig. “Pruimtwak” is aanduidend van die outydse gebruik om 'n stukkie tabak te kou, 'n tydsame doenigheid wat simbolies is van die vertel van 'n storie deur al die kinkels in ag te neem. Hierin word vrae van die skrywer se neefs, niggies, dogter en ander as vertrekpunt geneem om kommentaar te lewer oor die veranderende tydsgees. “Skaduboksers” bevat denkbeeldige gesprekke in sy kop met karakters soos Peter Blum, terwyl hy ook wonder oor alles en nog wat, soos wat geword het van Wopko Jensma en vertel van die eienaardighede van musikante soos Freddie Mercury, Bruce Springsteen en Fokofpolisiekar.

Saam met Ronel Foster (de Goede) is hy die samesteller van “Nuwe stemme 4”, waarin aspirant-digters se werk opgeneem word, terwyl hy ook die versamelbundel “As almal ver is” saamstel, waarin Suid-Afrikaners van oorsee af huis toe skryf. Hy vertaal sy tweede vrou, Karlien de Villiers, se grafiese roman in Duits as “Meine Mutter war eine schöne Frau”. Hierdie roman word later ook in Spaans en Frans uitgegee.

In 2015 word Cordis-Trust se Orde van die Beiteltjie aan hom toegeken vir sy deurlopende ywer in die bevordering van areas van die Afrikaanse woordkuns.

2006

• In die buitenste ruimte

2009

• As is die maan 'n misverstand

2014

• Solank verlange die sweep swaai

• Pruimtwak en Skaduboksers

Samesteller

2009 - As almal ver is

2010 - Nuwe stemme 4 (saam met Ronel de Goede)

Vertaling

2007 - Meine Mutter war eine schöne Frau – Karlien de Villiers

• Naudé, Charl-Pierre “Handleiding: Marais & Marais” “Boeke-Insig Handleiding”
• Anoniem “Kuber-slypskool vir jong digters” “Beeld” 21 Januarie 2013
• Cloete, T.T. “Tendense in vyf nuwe digbundels” “Tydskrif vir Letterkunde” Jaargang 47 no. 1, Herfs 2010
• Hambidge, Joan “Wat het geword van so en so…?” “By” 21 Julie 2007
• La Vita, Murray “Wanneer woorde skielik stilte skep” “Beeld” 11 Desember 2010
• Marx, Maggie “Die lewe se op en af voed digkuns” “Rapport” 6 Julie 2014
• Slippers, Bibi “Gediggies gebore uit nood en selfverdediging” “Beeld” 10 Julie 2014
• Stehle, Rudolf “Hulle kry Orde van die Beiteltjie” “Beeld” 16 Februarie 2015
• Van der Merwe, Kirby “Wanneer woorde spook” “By” 27 Oktober 2007
• Van der Merwe, Kirby. "Wanneer woorde spook". Beeld. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 1 April 2016. Besoek op 29 Maart 2016.
• De Vries, Fred: http://archive.is/CMS1e
• Hugo, Daniel. "TWEEGESPREK: Danie beantwoord Daniel". Die Burger. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 1 April 2016. Besoek op 29 Maart 2016.
• Marais, Danie Oulitnet: http://www.oulitnet.co.za/mond/versindaba_danie_marais.asp Geargiveer 15 Maart 2016 op Wayback Machine
• Slippers, Bibi Netwerk24: http://www.netwerk24.com/Vermaak/Danie-Marais-kom-terug-aarde-toe-20140705 Geargiveer 31 Maart 2016 op Wayback Machine