Cornelius Van Der Merwe: Suid-Afrikaanse digter

Cornelius Hendrik van der Merwe is op 31 Januarie 1948 in Pretoria gebore, waar hy ook sy skoolopleiding ontvang. Sy pa is ’n skoolhoof. Hy matrikuleer in 1965 en werk daarna in 1966 vir ses maande by die Pretoriase Algemene Hospitaal, waarna hy sy militêre opleiding ontvang. Hier word hy gekeur vir opleiding as instrukteur en lei daarna die 1967 inname in die Lugmaggimnasium op. Na sy opleiding tree hy weer vir ’n ruk in diens van die Pretoriase Algemene Hospitaal, waar hy werksaam is in die betaalkantoor en ook redakteur word van die nuusbrief van die hospitaal. In 1968 bedank hy en toer vir ’n paar maande deur Europa. Met sy terugkeer aanvaar hy ’n betrekking in die private sektor. Hy studeer in hierdie tyd deeltyds aan die Universiteit van Suid-Afrika in die Wysbegeerte en die Teologie, maar voltooi nie hierdie studies nie en neem dan ’n betrekking as uitgewer by ’n uitgewersfirma in Pretoria. Vir ’n ruk bly hy op Steynsburg voordat hy weer saam met sy vrou Lorenda, ’n musiekdosent, en hulle seun Apon na Pretoria toe trek. In sy vrye tyd doen hy ook beeldhouwerk en skilder hy graag. Hy hou dan ook verskeie uitstallings van sy kunswerk.

Sy skryfwerk begin reeds op ongeveer elfjarige ouderdom en hy dig ernstig vanaf sowat vyftienjarige ouderdom. In 1967 debuteer hy met die digbundel “Geboorte is nodig” en hy is op daardie stadium die jongste debutant ooit in Afrikaans. Hierdie is nog tipiese jeugwerk oor liefde en die stadslewe, wat ook beïnvloeding van ander digters toon. Daar is ’n aantal vrye verse oor die doel van die lewe, wat gesien word as ’n pouse tussen dood en dood, wat aan hierdie gedigte ’n morbiede en depressiewe toon gee, gevul met die futiliteit van alle dinge. In die titel “Swartys” (afgelei van veral die Koning James-vertaling van Job 6:16) van sy opvolgbundel lê reeds die teenstellings wit en swart, goed en kwaad, dood en lewe en dies meer opgesluit wat die kern van die tematiek van die gedigte in hierdie bundel beskryf. Die bundel bevat meestal elegiese gedigte, vol van mitologiese en mistieke verwysings, wat die gedigte meermale moeilik verstaanbaar maak.

’n Groot vooruitgang is te bespeur in “Witsig”, waar veral die tematiek verrykend is vir ons digkuns, hoewel baie gedigte steeds nie sterk genoeg is om op eie bene te staan nie. Hierdie bundel het sewe afdelings, waarin onderskeidelik liefdesverse (“Liefdesange”), die geboorte- en lewensproses as simbool van die swakheid van die vlees (“Deja vu”), erotiek en begeerte (“Eros en Thanatos”), vaderlandsverse met kommentaar op die stand van sake in die land (“Patria”), gedigte van hoop (“Hatikva – lied van hoop”), doods- en wydingsliedere (“Requiem”, met onder andere sewe gedigte gewy aan die nagedagtenis van die gestorwe digter Hannatjie Schreck) en die titelgedig en ander nuwe verse in die laaste afdeling (“Witsig en nuwe verse”). Die titelgedig poog om die aard en sin van die poësie oop te skryf. Die meer anglisistiese taalgebruik in ’n poging om nader aan die spreektaal te kom is nie altyd geslaagd nie.

“Breuk-dele” behandel hoofsaaklik ’n verbrokkelende huwelik, gevolglike neerslagtigheid, die terminale siektetoestand van die verlore geliefde, liefdeservarings en veral liefdesteleurstellings. Sy volgende bundel is “Icarus”, waar die titel verwys na die jong man wat in die Griekse mitologie saam met sy pa Daedalus van die labirint op Kreta ontsnap deur vlerke te maak en weg te vlieg. Icarus vlieg egter te hoog, sodat die son die was op sy vlerke smelt en hy in die see val en verdrink. Die bundel bevat gedigte wat verslag doen van ’n homoseksuele verhouding tussen die spreker en die geliefde. Wanneer die verhouding misluk pleeg die geliefde selfmoord. Die verse kry ’n outobiografiese element wanneer die geliefde die spreker as “Cornelius” aanspreek. Sy gedigte word in verskeie versamelbundels opgeneem, waaronder “Groot verseboek”, “Die Afrikaanse poësie in ’n duisend en enkele gedigte” en “Verskeurings”. Hy publiseer ook in letterkundige tydskrifte soos Standpunte, Tydskrif vir Letterkunde en The bloody horse.

Boeke

• Cloete, T.T. (red.) “Die Afrikaanse literatuur sedert sestig” Nasou Beperk Eerste uitgawe 1980
• Kannemeyer, J.C. “Geskiedenis van die Afrikaanse literatuur 2” Academica, Pretoria, Kaapstad en Johannesburg Eerste uitgawe Eerste druk 1983
• Kannemeyer, J.C. “Die Afrikaanse literatuur 1652-2004” Human & Rousseau Kaapstad en Pretoria Eerste uitgawe 2005
• Van Coller, H.P. (red.) “Perspektief en Profiel Deel 3” Van Schaik-Uitgewers Pretoria Eerste uitgawe  2006

Tydskrifte en koerante

• Anoniem “Jong digter werk aan tweede bundel” “Die Transvaler” 2 Mei 1968
• Anoniem “Deur vrou terug pen toe gedwing” “Middelburg Stem/Times” 11 Maart 1981
• Rautenbach, I. “Ons nuwe redakteur” “H.F. Verwoerd-Hospitaalontspanningsklub” Augustus 1967
• Wybenga, Henk en Scheepers, André “’n Leeftyd van vyftien jaar” “Die Transvaler