Colesberg

Colesberg word as die middelpunt van die roetes tussen Kaapstad en Johannesburg, en laasgenoemde en Port Elizabeth beskou.

Colesberg
Dorp
Colesberg  Colesberg se ligging in Noord-Kaap
Koördinate: 30°43′S 25°6′O / 30.717°S 25.100°O / -30.717; 25.100 25°6′O / 30.717°S 25.100°O / -30.717; 25.100
Land	Suid-Afrika
Provinsie	Noord-Kaap
Distrik	Pixley ka Seme
Munisipaliteit	Ubuntu
Stigting	1830
Oppervlak
• Totaal	174,84 km2 (67,51 vk. myl)
Hoogte	1 369 m (4 491 ft)
Bevolking  (2011)
• Totaal	16 869
• Digtheid	96/km2 (250/vk. myl)
Rasverdeling (2011)
• Wit mense	5.3%
• Indiërs/Asiërs	0.6%
• Bruin mense	25.7%
• Swart mense	67.4%
• Ander	1.0%
Taal (2011)
• Xhosa	59.5%
• Afrikaans	33.1%
• Sotho	2.8%
• Engels	1.8%
• Ander	2.9%
Poskode (strate)	9795
Poskode (posbusse)	9795
Skakelkode	051

Die eerste bewoners van die omgewing was jagter-versamelaars uit die steentydperk. Vroeg in die 19de eeu kom die eerste trekboere en sendeling aan. Teen 1814 is 'n sendingpos gestig ten einde vrede te bring na 'n besonder onregeerbare grensgebied van die Kaapkolonie.

Kort voor lank is 'n tweede sendingstasie naby aan die huidige dorp opgerig wat saam met die eerste binne 'n kort tyd meer as 1 700 San gelok het. Dit het die nedersetters in die grensgebied bekommerd gemaak en daarom vra hulle die indertydse goewerneur om hulle veiligheid te verseker. Min is egter gedoen sodat die Kaapse koloniale regering in 1818 ingryp en 'n einde aan die sendingwerk bring.

Teen 1820 is talle reuse-plase in die distrik aangelê en in 1822 vra boere die regering om 'n dorp op die perseel van die verlate sendingpos van die Londense Sendinggenootskap te stig. Die owerheid staan op 27 Januarie 1830 sowat 15 500 hektaar aan die Nederduitse Gereformeerde Kerk toe en so ontstaan Colesberg, genoem na sir Galbraith Lowry Cole, indertydse goewerneur van die Kaapkolonie. Dit was jare lank een van die mees afgeleë buiteposte van Europese nedersetting en het gevolglik 'n belangrike basis vir beroepsjagters, verkenners en setlaars geword op hulle weg na die Suider-Afrikaanse binneland.

Die distrik Colesberg is op 8 Februarie 1837 verklaar en in 1840 word die dorp 'n munisipaliteit, een van die eerste dorpe in die Kaapkolonie. In die daaropvolgende sowat 50 jaar is verskeie dele van die distrik afgesny om die nuwe distrikte van Albert en Richmond (1848), Middelburg (1858), Hanover (1876) en Philipstown en Steynsburg (1889) te vorm.

Die nedersetting is om 'n sentrale spil uitgelê wat oorheers word deur die kerkgebou van die NG gemeente Colesberg. Dit is in erwe opgedeel wat verkoop is om vir oprigting van dié kerkgebou te betaal. Dié erwe is uitgelê in 'n enkele lang straat wat na die kerkperseel toe oploop, met 'n kruisstraat voor die kerkperseel verby. Daar word geglo die huidige ligging van die kerk verskil van die oorspronklike.

Die dorpie se geboue was eiesoortig danksy hulle vierkantige vorms en platdakke, 'n boustyl wat mettertyd kenmerkend van die sentrale, dorre dele van die Kaap geword het. Naas Graaff-Reinet het dié dorp sy oorspronklike karakter waarskynlik die beste van alle Karoodorpe behou. 'n Aantal oorspronklik woonhuise, waarvan die styl 'n vermenging is van die Victoriaanse en Georgiaanse boustyle, is bewaar asook die oorspronklike leivore. Die eerste koerant was die tweetalige, weeklikse Colesberg Advertiser wat in 1861 tot stand gekom het.

Die dorp is 'n entjie van die Torenberg geleë, wat soms ook as Toverberg bekend staan en wat nou meesal Coleskop heet.

Hier het aansienlike skermutselings tydens die Anglo-Boereoorlog plaasgevind en die Boeremagte het dit enkele maande lank beset. Michael Davitt het gedurende die oorlog geskryf dat die vorige generasie, die dorp as 'n ontmoetingsplek vir jagters en diamantmyners gesien het.

Huise

•  
  'n Tipiese huis op Colesberg.
•  
  R.J. Joubert en eggenote het dié huis in 1906 aan die NG kerk geskenk vir die plaaslike sendinggemeente.
•  
  Op Colesberg het 'n mooi verskeidenheid ou huise met uiteenlopende boustyle behoue gebly.
•  
  'n Ry huise in 'n systraat op Colesberg.
•  
  'n Karoohuis.
•  
  Nog 'n ouerige woonhuis op Colesberg, een van talle voorbeelde.
•  
  Dié nasionale gedenkwaardigheid is as oornagplek ingerig.

Sake- en Openbare geboue

•  
  Colesberg is die handelsentrum van die distrik.
•  
  Colesberg se sinagoge is omskep in 'n U-Save.
•  
  Colesberg se Mr Price is agter dié geskiedkundige geboutjie aan die hoofstraat opgerig.
•  
  'n Groente-en-vrugtewinkel in Colesberg se hoofstraat.
•  
  Colesberg is 'n gewilde oornagplek aan die N1 tussen Kaapstad en Johannesburg.
•  
  Die gebou regs huisves 'n eiendomsagentskap.
•  
  Die pub en restaurant Horse Mill.
•  
  Die ontvangs van Karoohuise Gastehuis op Colesberg.
•  
  Die dorp se polisiekantoor.
•  
  Dié nasionale gedenkwaardigheid huisves die Kemper Museum.

• Lys van dorpe in Suid-Afrika

• Potgieter D.J. (ed.), Standard Encyclopaedia of Southern Africa; Cape Town: Nasionale Opvoedkundige Uitgewery Ltd, 1971.

• Colesberg Inligting
• Colesberg, Suid-Afrika Geargiveer 7 Junie 2008 op Wayback Machine