Borsklier

Die borsklier (mamma) is 'n skyfvormige struktuur met 'n uitloper in die rigting van die armholte.

Tydens swangerskap vermeerder die klierweefsel vir die produksie van moedersmelk. Kanker van die borsklier behoort in 'n vroeë stadium gediagnoseer word en die kanse op genesing is dan gunstig.

Die klier lê op die spierlaag van die borskas en is deur 'n dun bindweefsellaag van die spier geskei. Die klierweefsel is opgebou uit 'n twintigtal klierlobbe, wat weer uit kleiner kliereenhede bestaan. Die kleinste kliereenhede word deur unieke spierselle omring. Wanneer hierdie spierselle saamtrek, word moedersmelk wat deur die kliere gevorm is, in die melkbuisies ingepers.

Die melkbuisies mond uit in die tepel (mamilla). Die gepigmenteerde ring om die tepel word die areola genoem. Hoewel daar by 'n pasgebore baba nouliks sprake is van 'n borsklier, is daar wel 'n aantal klierbuisies onder die tepel. Tot by die puberteitstadium is daar bykans geen verskil tussen die borskliere van seuns en die van meisies nie. Met die aanvang van menstruasie begin die meisie se borskliere ontwikkel. Tydens swangerskap vermeerder die kliereenhede in die bors as gevolg van hormone wat afgeskei word. Na die bevalling verander die liggaam se hormonale balans as gevolg van die hormoon prolaktien, wat deur die hipofise afgeskei word. Dit gee aanleiding tot melkproduksie in die bars. Tydens borsvoeding veroorsaak die suigbewegings van die baba die vrystelling van die moedersmelk. Dit gebeur onder die invloed van die hormoon oksitosien, dieselfde hormoon wat die baarmoeder laat saamtrek tydens geboorte.

Indien die borsklier tydens borsvoeding met bakterieë besmet word, kan dit borsklierontsteking (mastitis) veroorsaak. Die ontsteekte bors is rooi, geswel en baie seer. Soms vorm 'n abses in die borsklier. So 'n abses moet deur 'n chirurg oopgesny word, sodat die inhoud van die abses gedreineer kan word.

Gewasse van die borsklier kan goedaardig of kwaadaardig wees. Goedaardige bindweefselgewasse groei dikwels in die borsklier. Nog 'n goedaardige siekte van die borsklier is mastopatie.

Van alle kwaadaardige borssiektes kom borskanker die algemeenste by vroue voor. Mans kan egter ook kanker in hul borskliere ontwikkel. 'n Klont in die bors of 'n abnormale afskeiding uit die tepel kan simptome van borskanker wees. Omdat dit moeilik is om tydens 'n doktersondersoek te bepaal of 'n gewas goedaardig of kwaadaardig is, moet aangetaste borsweefsel in 'n operasie verwyder word vir mikroskopiese ondersoek. Die behandeling van borskanker sal van die aard van die gewas afhang. In ernstige gevalle moet die bors afgesit word. As die gewas in 'n vroeë stadium heeltemal verwyder word, kan die kanker ten volle genees.

• Wêreldspektrum, 1982 Ensiklopedie Afrikana (Edms)Bpk, ISBN 0908409419