Boraks: Chemiese verbinding

Boraks
Borakskristalle uit Boron, Kalifornië
Formule	Na2B4O5(OH) 4 · 8 H2O
Kleur	Kleurloos tot witgrys
Streep	Wit
Hardheid	2-2,5 (Mohs)
Digtheid	1,715 kg/dm3
Eenheidsel van boraks se kristalstruktuur
Ruimtegroep	B2/b
Eenheidsel	a = 12.2012(2) Å, b = 10.644 Å, c = 11.879 Å
* Lys van minerale
Portaal Geologie

Boraks is 'n mineraal met die chemiese samestelling Na₂B₄O₇.10H₂O. Dit is 'n hidraat van natriumdiboraat, of dinatriumtetraboraat.

Die mineraal is 'n evaporiet wat eers in droë meerbeddings in Tibet aangetref is. Dit word ook sinteties uit borate vervaardig wat veral in die suidweste van die VSA gemyn word. Die bekendste myn is in Boron, Kalifornië. Hierdie mynbou is die bron vir die element boor, wat talle toepassings het.

Die mineraal vorm kleurlose deursigtige monokliene kristalle, dog blootgestel aan droë lug kan die hidraat water verloor en oorgaan in 'n ander laer hidraat wat as die mineraal tinkalkoniet bekend is.

Die mynbou van boraks en ander boraatneerslae het 'n lang geskiedenis. Die goudsmede van Babilonië het reeds omstreeks 2000 v.C. borate as vloeimiddel aangewend en die Egiptenare het dit sedert 1500 v.C. in die mummifikasieproses gebruik. Ongelukkig is dit nie moontlik om te bepaal presies watter boraatminerale hulle gebruik het nie. Die eerste gedateerde gebruik deur die Arabiere van Mekka, Medina en Bagdad stam van die jaar 762. Borate se gebruik versprei vanuit die Midde-Ooste na China, waar Arabiese tekste daaroor in Chinees vertaal word. Marco Polo vermeld dat in die hoë berge van Tibet boraks uit die droë modder van mere verkry word wat in die basaars verhandel word. Hierdie Tibetaanse bron word 'n belangrike rede vir die glasmonopolie van Venesië, wat vier eeue geduur het. Die Hollanders het daarna die monopolie gebreek en in die 17de eeu begin om boraks uit Indië in te voer. Die VOC se handelsmonopolie het tot 1770 standgehou.

In 1818 word in vulkaniese stoomuitlate in Toskane boraat ontdek en hierdie ontoeganklike Lardello-gebied word die nuwe hoofbron. Omstreeks 1856 word egter in Kalifornië 'n meer ontdek wat nou Borax Lake heet en dit is die begin van die oorheersende posisie van hierdie gebied vir die mynbou van borate wat — saam met neerslae in die huidige Turkye — tot vandag voortduur.