Archangelsk-Oblast: Federale deelgebied van Rusland

Dit lê in die Noordwestelike Federale Distrik en die hoofstad is Archangelsk.

Archangelsk-oblast Архангельская область
Die ligging van Arkhangelsk-oblast in Rusland.
Politieke status
Land	Russiese Federasie
Federale distrik	Noordwestelike
Ekonomiese streek	Noordelike
Stigting	23 September 1937
Regering
Hoofstad	Archangelsk
Leier	Igor Anatoljewitsj Orlof
Amp	Goewerneur
Wetgewer	Vergadering van Afgevaardigdes
Bevolking
Sensus	2010
Totaal	1 185 536
Volgorde	43ste
Digtheid	2,02/km2
Stedelik	76%
Plattelands	42%
Statistiek
Oppervlakte	587 400 km2
Volgorde	8ste
Tydsone	UTC+04:00
Registrasienommer	29
Amptelike tale	Russies
Webtuiste	http://www.dvinaland.ru/
Wapen en vlag
Portaal    Rusland

Die oblast sluit die argipels Franz Josef-land en Nowaja Zemlja in die Noordelike Yssee in, sowel as die Solowjetski-eilande in die Witsee. Dit het ook regsmag oor die Outonome Okroeg Nenets (Nenetsië). Met Nenetsië ingesluit, het die oblast ’n oppervlakte van 587 400 km². Die bevolking (insluitende Nenetsië) is 1 227 626 volgens die sensus van 2010.

Die grootste stad naas Archangelsk is die nabygeleë Sewerodwinsk, die tuiste van die hoofskeepswerf van die Russiese vloot. Van die oudste stede sluit in Cholmogori, Kargopol en Solwitsjegodsk; daar is verskeie Russies-Ortodokse kloosters, insluitende die een in die wêrelderfenisgebied van die Solowetski-eilande.

Die gebied is al in prehistoriese tye bewoon deur Fins-Oegriese volke, en die meeste plekname in die streek is Fins-Oegries. Dit is daarna deur die Republiek van Nowgorod gekoloniseer. Teen die 13de eeu het handelaars reeds die Witsee bereik; hulle is daarheen gelok deur die pelshandel. Die Nowgorodiane het die gebied met die riviere langs binnegedring en daarom lê die meeste antieke (sowel as moderne) nedersettings in die valleie van die hoofwaterweë. Die hoofrivier was die Noord-Dwina.

Ná die val van Nowgorod in 1478 het die land deel geword van Moskowië. In 1708, toe Pieter die Grote goewermente ingestel het, het Archangelsk die setel van een van die sewe goewermente van die Russiese Ryk geword.

Omdat die gebied so verafgeleë was, het dit die ideale toevlugsoord vir monnike geword. Die Solowjetski-klooster is in 1436 gestig en dit het gou een van die rykste en invloedrykste Russiese kloosters geword. Ná die groot skeuring in die Russies-Ortodokse Kerk in 1653 het die gebied baie Ougelowiges gelok wat deur die staat vervolg is. Die meeste sou later na nog meer afgeleë streke soos Siberië vlug.

In 1703, ná die stigting van Sint Petersburg, het Archangelsk sy belangrikheid as handelshawe verloor, maar in die vroeë 20ste eeu het dit die vertrekpunt geword vir ekspedisies in die omgewing van die Noordpool. In die 1830's het Pjotr Pachtoesof byvoorbeeld twee keer na Nowaja Zemlja gevaar om dit te ondersoek en ’n kaart daarvan te teken.

In die Russiese Burgeroorlog in 1918 en 1919 het Archangelsk een van die aktiefste slagvelde geword. Britse en Amerikaanse troepe het Archangelsk op 2 Augustus 1918 beset, die Noordelike Oblast gestig en van daar suid beweeg tot by Sjenkoersk en Werchnjaja Toima. Die Geallieerdes is teruggedryf en op 20 Februarie 1920 het die Rooi Leër Archangelsk herower.

In die 1930's is boere hier, nes in die res van die Sowjetunie, gedwing om kollektiewe plase te vorm. Dit het ook ’n gewilde streek vir Goelag-kampe geword; die heel eerste kamp is in 1920 op die perseel van die voormalige Solowjetski-klooster gestig. Van die 1950's af is kernwapens hier getoets en ’n groot deel van die Nenets-volk het die gebied verlaat.

Archangelsk-oblast is in 1937 gestig. Die ekonomiese krisis in Rusland ná die val van die Sowjetunie het die gebied baie swaar getref. Hoewel die aanvraag na timmerhout, die basis van die oblast se ekonomie, steeds hoog is, is die bevolking veral op die platteland besig om skerp af te neem. Baie dorpe is verlaat of op die punt om te verdwyn.

 

Archangelsk-oblast grens aan die Kirof en Wologda-oblast, die republieke Karelië en Komi, en aan die Wit-, Petsjora-, Barents- en Kara-see. Kaap Fligely in Franz Josef-land (die mees noordelike punt van Rusland, Europa en Eurasië) en Kaap Zjelanija in Nowaja Zemlja (die mees oostelike punt van Europa) lê albei in dié oblast.

Dit lê op die Oos-Europese Vlakte en bestaan hoofsaaklik uit heuwels met woude. Feitlik die hele oblast lê in die stroomgebied van die Noordelike Yssee; die belangrikste riviere (van wes na oos) is die Onega, Noord-Dwina, Koeloi, Mezen en Petsjora. Die streek in die Onega se stroomgebied bevat van die grootste mere in die oblast, soos Latsja, Kenozero, Oendozero en Kozjozero.

Die Witseekus in die oblast word verdeel in Onegabaai (waar die Onega die grootste sytak is), Dwinabaai (die Noord-Dwina) en Mezenbaai (die Mezen en Koeloi). Die Solowjetski-eilande en ’n paar kleiner eilande is in Onegabaai geleë. Onega- en Dwinabaai word geskei deur die Onega-skiereiland. Mezenbaai word van die hoofdeel van die Witsee geskei deur Morzjowets-eiland.

Feitlik die hele oblast is bedek met taiga: naaldboomwoude wat veral uit denne-, lorke- en sparbome bestaan. Groot dele in die middel van die taiga het nie bome nie en bestaan uit moerasse. Nenetsië is ’n plat toendra met verskeie heuwelreekse. Die eilande in die Noordelike Yssee is bergagtig met gletsers en is permanent met ys bedek. ’n Geneties afsonderlike bevolking van die ysbeer kom in dié gebied voor.

Bevolking: 1 227 626 (2010-sensus); 1 336 539 (2002-sensus); 1 570 256 (1989-sensus).

Etniese samestelling (2010):

• Russe: 95,6%
• Oekraïners: 1,4%
• Nenets: 0,6%
• Belarusse: 0,5%
• Komi: 0,4%
• Tatare: 0,2%
• Ander: 1,3%

 

Die oblast is een van die nywerheidstreke van Rusland; veral vissery, bosbou en papier is belangrik. Die grootste hulpbronne is hout, olie, titaan, goud, mangaan en basalt. In 2011 was papiervervaardiging en verwante bedrywe verantwoordelik vir 55% van alle nywerheidsproduksie, voedselproduksie vir 11%, en die verwerking van hout (uitsluitende papiervervaardiging) en meubelvervaardiging vir 12%.

Vissery was tradisioneel die hoofinkomste van die dorpe aan die Witseekus. In die Sowjettyd is vissermanne georganiseer in kollektiewe plase en vissery was gesubsidieer. In die 1990's is die subsidies gestaak en het vissery ’n groot krisis beleef.

In die valleie van die hoofriviere is daar beeste en aartappelverbouing, wat weens die koue klimaat nie juis floreer nie. In die Oestjanski-distrik word met bye geboer. Die Mezenperde waarmee in die Mezenriviervallei geteel word, is taamlik klein, maar hulle is geskik vir moeilike werk en is bestand teen koue winters.

• (ru) Amptelike webtuiste van Archangelsk-oblast

• Wiki Afrikaans  Wiki Commons het meer media in die kategorie Archangelsk-oblast.
•   Hierdie artikel is vertaal uit die Engelse Wiki

43°00′O / 63.500°N 43.000°O / 63.500; 43.000