Adamastor

Vasco da Gama het die reusagtige monster Adamastor gesien. So sê die Portugese digter Luis Vaz de Camŏes in sy gedig Os Lusíados.

Adamastor
'n Standbeeld van Adamastor in Lissabon, Portugal
Skepping
Geskep deur	Luís de Camões
Inligting
Spesie	Griekse-tipe mitologiese karakter
Geslag	Manlik

Lank voor die geboorte van die Griekse gode het die Aarde en die Hemel twaalf reuse voortgebring. Hul liggame was so groot as berge en hulle was boonop gewelddadig. Adamastor, een van hierdie reuse, het verlief geraak op die aanloklike seenimf Thetis. Haar moeder Doris was teen die verhouding gekant, maar het nogtans ‘n ontmoeting tussen die twee gereël. Toe hy opdaag vir die byeenkoms gee Doris hom in die plek van haar dogter ‘n klip om te omhels. Omdat Adamastor die skone Thetis begeer het, is hy deur die gode as straf omskep in die ruwe rotse van die destydse Kaap van Storms en hy moes die toegang tot die Indiese Oseaan bewaak. Hierdie reus se liggaam vorm dus volgens die legende die rotse en berge van die Kaap die Goeie Hoop, die Kaapse Skiereiland en Tafelberg. Vir duisende jare sit die verbanne Adamastor al daar, verbitter oor sy verbanning. Sy baard is die fynbos, sy hare die wolke, sy vel die ruwe rotse en sy mond die grotte aan die kus. Hy beskuldig die Portugese matrose van betreding van sy gebied, die Indiese Oseaan. Adamastor sweer wraak en vervloek elke skip wat verby seil en dreig met dood en verwoesting. Hy beweer hy is verantwoordelik vir die dood van Bartolomeus Dias en ander Portugese seevaarders op die Indiese Oseaan.

Luis Vaz de Camŏes (ca. 1524–1580) is waarskynlik die beroemdste digter in die Portugese taal. Die titel van die epiese gedig uit 1572 Os Lusíados beteken “die Portugese mense”. In hierdie geskiedkundige en patriotiese gedig skep Camões ‘n nuwe mitologiese figuur met die naam van Adamastor. Dit spruit dus nie uit die Griekse mitologie nie. Adamastor verskyn in canto V van die gedig op die moment dat Vasco da Gama en sy vloot die Kaap van Storms op sy historiese reis na Indië bereik.

Adamastor kom voor in boeke deur Voltaire, Victor Hugo, Alexandre Dumas, Gaston Leroux, Herman Melville, José Saramago en Fernando Pessao. André P. Brink het Die eerste lewe van Adamastor, François Verster Een teen Adamastor en O.J.O. Ferreira Adamastor, gees van die Stormkaap geskryf. In 1930 het Roy Campbell die titel Adamastor aan ‘n bundel van sy gedigte gegee.

Adamastor word genoem in die opera L’Africaine (1865) wat handel oor Vasco da Gama en gekomponeer is deur Giacomo Meyerbeer.

Die skilder Cyril Coetzee het in 1995 hierdie verhaal gebruik vir sy T’kama - Adamastor. Dit hang in die William Cullen-biblioteek by die Universiteit van die Witwatersrand.

Adamastor is ook die naam van die dinosouris Angolatitan adamastor wat deur die paleontoloog Octávia Mateus in Angola gevind is.

In 1927 is in Lissabon ‘n standbeeld onthul van Adamastor gemaak deur Júlio Vaz jr. Dit toon ‘n wilde reus wat veg om uit ‘n rots verlos te word en ‘n klein mens in koper wat vreesbevange toekyk. Hierdie beeld staan in die Santa Mariapark met ‘n wye uitsig oor die Taagrivier. Verskeie teëltablo’s in Portugal beeld die verhaal van Adamastor uit.

Die naam Adamastor is ‘n Portugese aanpassing van die Griekse woord vir “die ontembares”. Maar die Portugese het die Indiese Oseaan getem en al die gevare getrotseer.

• Antjie Somers
• Jan van Hunks

• https://capepoint.co.za
• Standard Encyclopaedia of Southern Africa, deel 1. Kaapstad: Nasou, 1970.
• Standard Encyclopaedia of Southern Africa, deel 3. Kaapstad: Nasou, 1971.