Инал

Къэбэртай хэкум ипщышхо, Темырыкъуэ Идар икуэм иадэшхо.

Иналым щэ шъуз къычыгъэ, къуитху къыфалъфауэ. Япэрей шъузым Жанхъот къыфилъфагъэ, етӀуанэм Минболэтрэ Беслъэнрэ, ещанэм Унэрмэсрэ Къэрмыщэрэ. И къу хъуагъэр адыгэ хабзэмкӀэ уэркъхэм яштэри къану япӀахэ. Икъу хъуагъэм зы къыхэкӀыгъэп я адэм фэдэ шэнрэ ӀэнатӀэ зехьэнрэ зиӀэн къэралышхо зэфӀигъужъуагъэр Ӏыгъыфын пае. Я щыкӀагъэмрэ шэн пагэ яӀамрэ чылэм мыдэӀуэгъо халъхьыгъ. Инал зпылъауэ хъуагъэр абымкӀэ хэкӀодагъ хъуагъ, езы шыхэми зэготыгъо ямыӀэу къэралыр зэхэкӀыгъ. Лажьэ къызхэкӀыгъэ хъуныр зэкъошхэр зы анэм къызэримылъфарауэ къыкӀэкӀын, зэпэубыдыгъохэр абым къыхэкӀауэ.

Гузэжъогъо пчъыгъэхэм яуж абыхэм я зыр Джаджэ лъэныкъом идежь къыдэнагъ, зыгорэхэр КӀэмгуэйм дэтӀысхьэхэ, къэнэжьагъэхэр Къэбэрдейм дэкӀыгъ.

 

Къаукъазым итхыдэ лэжьыгъэхэм бэ

оауэ щупсысоъуэ Инал здыкӀалъхьагъэжьам яуж итхэ, ачупшӀэр зэрагъфаху. Хъыбар щыӀэхэмкӀэ къахэкӀыр кхъашъхьэр Апхъазым дежь щыӀэ, «Инал-Къубэфшхуичэ шӀыпӀэм идежь. Къуаджэ Псхум идежь, бжъэпэ иӀэм псы Баулым шъхьэыщыту метрэ 1фэдизэуизу быдапӀэжъ Инал иӀэ. А быдапӀэм и гъунэгъъкхъэӀуашъхпчъ бжыгъэ иӀ я сурэткӀэ къэтарде кхъэӀуашъхьэ XIV-XV лъэхъэнэм щыщхэм яхьчу. БыдапӀэм и ыьыбджри а лъэхъэнэм хухуабжэ.зэкӀэпсоми къагъэпсыр иджыри зэ а зэманым зэфехуэр Ина и лэжьыгъэ къыгъэшъатэм XIV лъэхъэнэм икӀэмрэ - XV лъэхъэнэм ипэмрэ.

Км 3 къуаджэ Псхум пэщылъыу бгы Инал-Къубэ къом дэт, илъэгагъыр метрэ 1 200 мэхъур, а бым дежь хъыбархэм къызэраӀуатэмкӀэ Инал здыкӀэлъыр. Чылэм я ныкъом къызэраӀофымкӀэ Инал бгышъхьэм иӀэ бгъонкӀагъым кӀэлъ, адрейхэм зэрджаӀэмкӀэ бгым и ипшъэ лъэныкъомкӀэ Ӏуашъхьэ иӀэ, къашъхьэм ехьчу, Ӏэрышъ-сурэт зэриӀэми гулъытэгъо иӀу.

ЗэкӀэ къызэрхэкӀымкӀэ Инал цӀэрыӀошху зэрщытыгъэм пае хэшъыкӀыгъэ имыӀэу кӀалъхьэжьыгъэ, дунаем пӀэмыкӀ пщышхо тетахэми фэдэу а лъэхъэнэм. Езы факт щыӀэр, апфэдэ бгы къэлъытэгъом зэркӀалъхьэр ыджыри зэ къэгъэлъагъо лъэпкъым пкӀэ фэшътэр.

• Адыгэ Хэку
• Нэгумэ Шорэ «Адыгэ лъэпкъым и тхыдэ»