საფრანგეთი

République française) — ქიანა ბჟადალ ევროპას, იკათუანს ევროპაშ თე ნორთის, მუდგაზმარენი კოკიშ დო ზუღაშმელენი ტერიტორიაშ ნორთის. მუს ომძღჷ (ოორუეშე სათიშ კოპულიშ (ისარიშ) გეჸუნათ) ევროპაშ გეჸვენჯი ქიანეფი: ბელგია, ლუქსემბურგი, გერმანია, შვეიცარია, იტალია, მონაკო, ესპანეთი დო ანდორა. ზუღაშმელენ ტერიტორიეფს ომძღჷ ბრაზილია დო სურინამი (საფრანგეთიშ გაიანას), ნიდერლანდიშ ანტილეფი (სენ-მარტენს). საფრანგეთი მერსხუაფილი რე გოართოიანაფილ ომაფეწკჷმა ევროტუნელით, ნამუთ გუთმურს ინგლისის არხიშ თუდო.

საფრანგეთიშ რესპუბლიკა
ნანანოღა	პარიზი
უდიდაშ ნოღა	პარიზი
ოფიციალური ნინეფი	ფრანგული
თარობა	გვერდოოპრეზიდენტე რესპუბლიკა
პრეზიდენტი	ემანუელ მაკრონი
პრ.მინისტრი	გაბრიელ ატალი
ფართობი	551,695 კმ²(47-ა)
მახორობა	65,447,374 (მა-20)
ვალუტა	ევრო (EUR)
ქიანაშ კოდი	FRA
ოინტერნეტე კოდი	.fr
ოტელეფონე კოდი	+33

საფრანგეთი ორხველჷ გოვითარაფილ ქიანეფს დო მახუთა აბანს რე ედომუშამი დინოხოლენი პროდუქტიშ მეჯინათ მოსოფელს. საფრანგეთი ირ წანას ღებულენს 82 მილიონ ტურისტის. საფრანგეთი რე გოართოიანაფილი ერეფიშ ორგანიზაციაშ ართ-ართი გჷმაჭყაფალი დო რე გეჸვენჯი ორგანიზაციეფიშ მაკათური: ფრანკოფონია, ევროკავშირი, დიდი ბრუოიანი, ეკონომიკური გოვითარაფაშ დო ალმახანდობაშ ორგანიზაცია, მოსოფელიშ სავაჭარო ორგანიზაცია დო ლათინური გოართამაფა. რე გოართოიანაფილი ერეფი ორგანიზაციაშ უშქურანჯობაშ სხუნუშ ხუთ ირიათოიან მაკათურშე ართ-ართი.

• ოფიციალური: მარგალურო — საფრანგეთიშ რესპუბლიკა; ფრანგულო — France; République française.
• ეტიმოლოგია: ჯოხოდვალა მოურს კელტურ ტომეფშე. ზიტყვა „ფრანკი“ შანენს დუდიშუულ ადამიერს. რომალეფი თე ტერიტორიას გალიას უძახჷდეს გალეფიშ კელტური ტომიშ მეჯინათ. საფრანგეთიშ ჯოხოდვალა შხვა ნინეფშა: Gallia (ბერძნული), Francogallia (ლათინური), Fagguo (ჩინური), Ranska (ფინური), Tsarf (ურიული), Valland (ჯვეშნორვეგიული), Bro-C'hall (ბრეტონული), Perancis (ინდონეზიური).
• ქიანაშ კოდი — FR.

 

საფრანგეთი არძაშე უდიდაში ქიანა რე ფართობით ევროპაშ რსხუ. ქიანა ბჟადალ ევროპას მილარე. ომძღჷ ქიანეფი: ბელგია, ლუქსემბურგი, გერმანია, შვეიცარია, იტალია, მონაკო, ანდორა დო ესპანეთი, ნამუეფშეთ სუმი ვარე ევრორსხუშ მაკათური. საფრანგეთიშ აკოდგინალუას რე კოკი კორსიკა სქირონაშქა ზუღას. საფრანგეთი აკმოდირთუ 26 რეგიონშე. თენეფშე 22 საფრანგეთიშ ტერიტორიას რე, 4 — ზუღაშმელენი ტერიტორიეფი: გვადელუპა, მარტინიკა, გვიანა დო რეიუნიონი. გჷშაკერძაფილი სტატუსით რგებაფულენა შხვა ზუღაშმელენი ტერიტორიეფი: ახალი კალედონია, საფრანგეთიშ პოლინეზია დო შხვა.

• ფართობი — 551.000 კვ.კმ. სამძღოეფი: ოზუღე — 3,010 კმ; ოსქირონე — 2,250 კმ.
• ორთა: გეოგრაფიული რაიონეფი - აკვიტანიაშ ღანჩო, არმორიკიშ მასივი (ბრეტანი), კოტანტინიშ ჩქონი, (ნორმანდია), პარიზიშ ღანჩო, სქირონაშქა ზუღაშ რზენი, ცენტრალური მასივი, რონა-საონიშ ვე, პირენეეფი, ალპეფი დო ჟურა, ელზასი დო ლოთარინგია. გვალამი რაიონეფი: — ალპეფი, პირენეეფი, ჟურა, არდენეფი, ვოგეზე. უმაღალაში კონკა — მონბლანი 4.807 მ; წყარმალუეფი(კმ) — გარონა 650, ლუარა 1.020, მარნა, რაინი, რონა 548 (გვალო 812), საონი, სენა 776; ტობეფი (კვ.კმ) — ჟენევაშ 234 (გვალო 581), ეტან-დე-ბერი 155, ანესი; კოკეფი (კვ.კმ) — კორსიკა 8.680, ილ-დ-ოლერონი 174; კლიმატი — კონტინენტური, ოკიანური.
• ორთაშული რესურსეფი: ქუანოშქერი, რკინაშ მადანი, ბოქსიტეფი, თუთია, ოკიდალი ჯა-ტყა, ჩხომი.

საფრანგეთი რესპუბლიკური მართუალაშ ქიანა რე. მოქმედენს მახუთა რესპუბლიკაშ კონსტიტუცია 1958 წანაშე.

• პოლიტიკური სისტემა: რესპუბლიკა. საფრანგეთი რდჷ მაართა რესპუბლიკა, ნამუქ გჷთარაგუ მონარქია დო გჷმაცხადჷ რესპუბლიკა.
• სახენწჷფოშ მადუდე — პრეზიდენტი ნიკოლა სარკოზი (Nicolas Sarkozy, 2007-შე).
• თარობაშ მადუდე — პრემიერ-მინისტრი ფრანსუა ფიიონი François Fillon (2007).

კანონიშდუმადვალუ ორგანო: ჟირპალატამი პარლამენტი, აკმოდირთუ ნაციონალური კათუაშე (577 მაკათური) დო სენატიშე (321 მაკათური).

საფრანგეთი მახორობაშ მუდანობათ მაჟია ქიანა რე ევრორსხუს გერმანიაშ უკული. საფრანგეთიშ ოძგაშე რეგიონეფს ოხორანა თი კათეფი, ნამუეფით გჷშაგორილეფი რენა ფრანგეფშე ნინათ დო კულტურათ. საფრანგეთის ოხორანს 5 მილიონიშ უმოსი ურცხოალი. ქიანა გჷშეგრუ მაღალი ურბანიზაციათ დო ოშქარული მეჭედალათ.

• მახორობა: 65,073 მლნ (2009), თენეფშე 90,4% ფრანგეფი, 2,5% ელზასარეფი, 2,0% იტალიარეფი, 1,9% ბრეტონალეფი.
• ნინეფი: ფრანგული (ოფიციალური ნინა), პროვანსული, ბრეტონული, ელზასური, კორსიკული, კატალანური, ბასკური, ფლამანდული.
• რელიგია — კათოლიციზმი, პროტესტანტიზმი (1 მლნ), ისლამი (4 მლნ).
• ნოღეფი: (ვითოში) — პარიზი (2.110, აგლომ. — 11.330), ლიონი (444, აგლომ. — 1.671), მარსელი (820, აგლომ. — 1.538), ტულუზა (412, აგლომ. — 978), ნიცა (332, აგლომ. — 946), ნანტი (282, აგლომ. — 721), სტრასბურგი (272).

 

საფრანგეთიშ რესპუბლიკაშ ტერიტორია ირთუ 100 დეპარტამენტო (departament), ნამუეფით 22 ისტორიულ-გეოგრაფიულ რეგიონს რენა აკოართაფილი, თენეფშე კორსიკას გჷშაკერძაფილი სტატუსი აფუ მენიჭებული.

საფრანგეთიშ რეგიონეფი რე: აკვიტანია, ბრეტანი, ბურგუნდია, ელზასი, ჟიმოლენი ნორმანდია, კორსიკა, ლანგედოკი-რუსილონი, ლიმუზენი, ლორენი, ლუარის რეგიონი, ნორდ-პა-დე-კალე, ოვერნი, ილ დე ფრანსი, პიკარდია, პროვანსი-ალპეფი-ლაჟვარდამი წყარპიჯი, პუატუ-შარანტი, რონა-ალპეფი, ობჟათე პირენეეფი, ფრანშ-კონტე, თუდოლენი ნორმანდია, შამპან-არდენი, ცენტრი

საფრანგეთიშ არძა დეპარტამენტის უღჷ იდენტური სტატუსი. დეპარტამენტეფი ირთუ 342 ოკრუგო, ნამუეფით უკული კანტონეფო ირთუ. კანტონეფი იკათუანა ჭიჭე მუდანობათ კომუნეფს.

საფრანგეთიშ დორხველობას რე 4 ზუღაშმელენი დეპარტამენტი (departament d’outre mer) დო 4 ზუღაშმელენი ტერიტორია.

რეგიონეფი დო დეპარტამენტეფი

რეგიონი	დეპარტამენტი
ელზასი	თუდოლენი რეინი, ჟიმოლენი რეინი
აკვიტანია	დორდონი, ჟირონდა, ლანდი, ლო დო გარონა, ატლანტიკური პირინეი
ოვერნი	ალე, კანტალი, ჟიმოლენი ლუარა, პუი-დე-დომი
თუდოლენი ნორმანდია	კალვადოსი, მანში, ორნი
ბურგუნდია	კოტ-დ’ორი, ნიევრი, სონა დო ლუარა, იონა
ბრეტანი	კოტ-დ’არმორი, ფინისტერი, ილი დო ვილენი, მორბიანი
ცენტრი	შერი, ერი და ლუარი, ენდრი, ენდრი და ლუარა, ლუარე, ლუარი და შერი
შამპან-არდენი	არდენი, ობი, ჟიმოლენი მარნა, მარნა
კორსიკა	ობჟათე კორსიკა, ოორუე კორსიკა
ფრანშ-კონტე	დუ, ჟიმოლენი სონა, იურა, ბელფორიშ ტერიტორია
ზემო ნორმანდია	ერი, ზუღაპიჯიშ სენა
ილ-დე-ფრანსი	ესონა, ო-დე-სენი, პარიზი, სენა და მარნა, სენა-სენ-დენი, ვალ-დე-მარნი, ვალ-დ'უაზი, იველინი
ლანგედოკი-რუსილონი	ოდი, გარი, ერო, ლოზერი, ბჟაეიოლ პირინეი
ლიმუზენი	კორეზი, კრიოზი, ჟიმოლენი ვიენა
ლოთარინგია	მიორტი და მოზელი, მიოზი, მოზელი, ვოგეზი
ობჟათე პირენეები	არეჟი, ავერონი, ჟერი, ჟიმოლენი გარონა, ჟიმოლენი პირინეი, ლო, ტარნი, ტარნი დო გარონა
ნორდ-პა-დე-კალე	ნორი, პა-დე-კალე
ლუარა	ატლანტიაშ ლუარა, მენი დო ლუარა, მაიენი, სარტა, ვანდეია
პიკარდია	ენა, უაზა, სომა
პუატუ-შარანტი	შარანტა, ზუღაპიჯიშ შარანტა, დიო-სევრი, ვიენა
პროვანსი-ალპეფი-ლაჟვარდამი წყარპიჯი	ჟიმოლენი პროვანსიშ ალპეფი, ზუღაპიჯიშ ალპეფი, ბუშ-დიუ-რონი, ჟიმოლენი ალპები, ვარი, ვოკლიუზი
ფაილი:Blason rhonalpe.png რონა-ალპეფი	ენი, არდეში, დრომი, ჟიმოლენი სავოია, იზერი, ლუარა, რონა, სავოია

 

• ედომუშამი ერუანული პროდუქტიშ სტრუქტურა (%) - ოფუტეშ მეურნობა 2, რეწუა 28, მოინალობა 69;
• ანპ (1 შურშე) — 26.300 $.
• ექსპორტი — ღვინი, ოფუტეშ მეურნობაშ პროდუქცია, მანქანაშკიდანჯალაშ ნაწარმი, ქიმიკატეფი.
• ბიუჯეტი — 286,000 მლნ $.
• ვალუტა — ევრო (EUR); 2002 წანაშახ ფრანგული ფრანკი.
• უდიდაში კომპანიეფი — ალკატელი, ფრანს-ტელეკომი, კრისტიან დიორი, დანონი, მიშლენი, აქსა, რენო, სიტროენი, ერ-ფრანსი, პეჟო, შნაიდერი.
• უდიდაში ბანკეფი — კრედი აგრიკოლ, ბანკ ნასიონალ დე პარი, სოსიეტე ჟენერალი, კომპანი ფინანსიე პარიბა, კრედი ლიონე.

• France, from the BBC
• France at UCB Libraries GovPubs
• Weather forecast