Исламан Республика Иран (гӀаж.
جمهوری اسلامی ایران) — ДжомхӀури-́йе Эслɒми́-йе Ирɒ́н), доцца — Иран, ГӀажарийчоь (гӀаж. ایران) — иза Хьалхарчу Азера пачхьалкх йу, цуьнан коьрта гӀала — ТехӀеран йу.
Иран | |||||
---|---|---|---|---|---|
гӀаж. ایران | |||||
| |||||
Девиз: «Йозуш цахилар, Маршо, Исламан Республика» «اﺳﺘﻘﻼﻝ، ﺁﺯﺍﺩﻯ، جمهوری اسلامی» «Эстекълаль, азади, джомхӀури-йе-эсломи» | |||||
Иранан Пачхьалкхан Шатлакхан Илли | |||||
Кхоьллина | 1979 шаран 1 апрель (Исламан революци)1979 шаран 1 апрель (Исламан революци) | ||||
Официалан мотт | гӀажарийн | ||||
Коьрта гӀала | ТехӀеран | ||||
Йаккхий гӀаланаш | ТехӀеран, Мешхед, Кередж, Тебриз, Шираз, Исфахан, Ахваз | ||||
Урхаллин тайпа | Исламан республика | ||||
Лакхара куьгалхо Президент цхьалгӀа вице-президент | Ӏали Хаменеи Хьасан Рухьани Эшаг Джахангири | ||||
Пачхь. дин | ислам, шиӀаш | ||||
Латта | |||||
• Шадерг | 1 648 000 км² (17-гӀа дуьненахь) | ||||
• % хина тӀехле | 0,7 | ||||
Бахархой | |||||
• Мах хадор | 79 853 900 стаг | ||||
ДЧС | |||||
• Шадерг (2012) | 997,4 млрд долл. (18-гӀа) | ||||
• ХӀораннан а сина | 13 100 долл. | ||||
АДКИ (2013) | 0,742 (лакхара; 76-гӀа меттиг) | ||||
Ахча | Иранан риал (IRR, код 364) | ||||
Интернет-доменаш | .ir | ||||
Код ISO | IR | ||||
Код МОК | IRI | ||||
Телефонан код | +98 | ||||
Сахьтан аса | +3:30 (аьхккий — UTC+4:30), IRST | ||||
Автомобилийн некъаш | аьтту агӀора[d] | ||||
Медиафайлаш Викилармехь |
Малхбалехь ОвхӀанаца а, Пакистанаца а, Малхбузехь Ӏиракъаца доза ду. къилбасед-Малхбузехь Туркойчоьца а, Азербайджанаца а, Эрмалойчоьца а, къилбасед-Малхбалехь Туркменица доза ду.
къилбаседехь Каспий-хӀорданца а, къилба-Малхбузехь ГӀаьжарийн чукхет-хӀорданац а, Ӏоманан чукхет-хӀорданац, къилба-Малхбалехь Ӏарбийн хӀорданац аре йолуш йу ГӀажарийчоь. Хьалх заман чохь дуьнахь дунен йовзаш хил йу Паьрсийн Пачхьалкх шен гуонахь къаьмнаш цхьан Пачхьалкх чу лаьцна хил мохк бу.
ГӀажарийчоьнан 67,5 % бахархой Ӏаш бу гӀаланашкахь. 2030 шарахь гергачу хьесапехь 80 % Ӏаш хира бу. Йокха гӀала йу — ТехӀеран гӀалахь 8,7 млн адам Ӏаш ду (14 млн в агломерации). ТехӀеранехь пачхьалкхан ахнал дукху индустрин ницкъаш бу, цу йукъахь йу — автомобилан, электронни, герзан, химин, кхача арахецар. Шен йоккхаллица шолгӀачу меттигехь йу — Мешхед, иза йу шиитий лараме гӀала.
ГӀажарийчоьнан коьрта административан дакъош ду останаш (гӀаж. استان — ostān; мн.ч. — استانﻫﺎ — ostānhā), цера чохь йу шахӀрестанаш (гӀаж. شهرستان), шахӀрестанийн чохь йу — бахшаш (гӀаж. بخش). Останан йокха гӀала дукху хьолехь коьрта гӀала хуьйла (гӀаж. مرکز — markaz). ХӀора останан урхалла до губернаторс (остандарс — استاندار). ГӀажарийчоьнан йу 31 остан:
1. ТехӀран | 11. Хамадан | 21. Систан а, Белуджистан а |
1950 шоа кхачале ГӀажарийчоь йекъалуш йара 12 остан: Ардалян, Азербайджан, Белуджистан, Фарс, Гилян, Араки-Аджам, Хорасан, Хузестан, Керман, Ларестан, Лурестан, Мазендеран. 1950-м уьш кӀезиг йира 10, а тӀакха 1960 тӀера 1981 кхаччалц уьш дукху хиллира 28. 2004 шарахь ТехӀеран 3 остан йира, ТехӀеран 2010 шарахь 2 остан йира.
ХӀара йаззам табарна бакъхьа ду?: |
This article uses material from the Wikipedia Нохчийн article Иран, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Чулацам лело мега CC BY-SA 4.0 лицензица (кхениг билгалйина йацахь). Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Нохчийн (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.