Арабская мова (араб.
Арабская мова | |
---|---|
Саманазва | العربية |
Краіны | Алжыр, Бахрэйн, Егіпет, Заходняя Сахара, Іарданія, Ірак, Емен, Катар, Кувейт, Ліван, Лівія, Марока, ААЭ, Аман, Палесцінская аўтаномія, Саудаўская Аравія, Сірыя, Туніс, Маўрытанія — большасць насельніцтва; |
Рэгіёны | Арабскі свет |
Афіцыйны статус | Краіны: Арганізацыі: ААН, Афрыканскі Саюз, |
Арганізацыя, якая рэгулюе | Арганізацыі: Мараканская Каралеўская Акадэмія (Марока), Акадэмія арабскай мовы (Егіпет), Акадэмія арабскай мовы ў Дамаску (Сірыя), Іарданская Акадэмія арабскай мовы (Іарданія), Акадэмія навук Ірака (Ірак), Акадэмія арабскай мовы ў Хартуме (Судан), Фонд "Дом мудрасці" (Туніс), Лівійская Акадэмія арабскай мовы (Лівія), Ізраільская Акадэмія арабскай мовы (Ізраіль). |
Агульная колькасць носьбітаў | ад 260 да 323 млн. |
Рэйтынг | 5 |
Статус | у бяспецы[d] |
Класіфікацыя | |
| |
Пісьменнасць | арабскі алфавіт |
Моўныя коды | |
ДАСТ 7.75–97 | ара 050 |
ISO 639-1 | ar |
ISO 639-2 | ara |
ISO 639-3 | ara |
Ethnologue | ara |
Linguasphere | 12-AAC |
ABS ASCL | 4202 |
IETF | ar |
Glottolog | arab1395 |
Вікіпедыя на гэтай мове |
Колькасць носьбітаў арабскай мовы і яе варыянтаў — звыш 400 млн чал.
Літаратурная арабская мова пачала складвацца ў 4—6 ст. у даісламскай паэзіі і ў 7 ст. ў мове Карана. Росквіту дасягнула ў эпоху арабскага халіфата (9—11 ст.). З 6 ст. арабская мова карыстаецца арабскім пісьмом.
Да найстаражытнейшых пісьмовых помнікаў арабскай мовы адносяцца самудскія, ліх'янскія і сафскія надпісы, выкананыя сабейским пісьмом (5 ст. да н. э. — 4 ст. н. э.), немарскі, выкананы набацейскім пісьмом (4 ст.), зебедскі і харранскі надпісы, выкананыя арамейскім пісьмом, блізкім раннекуфічнаму арабскаму (6 ст.). Першы пісьмовы помнік класічнай арабскай мовы ў арабскай графіцы — Каран (сярэдзіна 7 ст.).
Са старажытных часоў арабская мова адрознівалася дыялектнай разгалінаванасцю; племянныя дыялекты вядомыя з 6—7 стст., прычым у іх на аснове фанетычных асаблівасцей вылучаюцца заходнія і ўсходнія групы. Пазней на змену племянному чляненню прыходзіць сацыяльна-тэрытарыяльнае: дыялектам качэўнікаў проціпастаўляюцца дыялекты аселага насельніцтва (гарадскія і сельскія).
Сучасная размоўная арабская мова распадаецца на пяць груп дыялектаў, якія фактычна з'яўляюцца асобнымі мовамі:
Таксама існуюць разнавіднасці арабскай мовы (дыялект маранітаў Кіпра, сярэднеазіяцкія дыялекты і інш.), якія не ўключаюцца ў гэтыя групы з-за іх ізаляванасці ад арабамоўнага свету.
Літаратурная мова — адзіная.
Фанетычны і марфалагічны строй сучасных арабскіх дыялектаў тыпалагічна адпавядае навейшай стадыі развіцця семіцкіх моў.
Арабская мова мае афіцыйны статус у Алжыры, Бахрэйне, Джыбуці, Егіпце, Емене, Заходняй Сахары, Ізраілі, Іарданіі, Іраку, Іране, Катары, Каморскіх астравах, Кувейце, Ліване, Лівіі, Марока, Маўрытаніі, Аб'яднаных Арабскіх Эміратах, Амане, Палесціне, Саудаўскай Аравіі, Сірыі, Судане, Тунісе, Чадзе, Эрытрэі, Арганізацыі Аб'яднаных Нацый, Арганізацыі Ісламская канферэнцыя, Лізе арабскіх дзяржаў; статус нацыянальнай мовы ў Малі, Сенегале і Самалі.
Арабская мова запісваецца арабскім алфавітам. На арабскай пішуць справа налева. Прычым у арабскай, у адрозненне ад моў з лацінскай ці кірылічнай графікай, няма вялікіх літар, таму імёны ўласныя пішуцца як любое іншае слова, таксама як і першае слова ў сказе.
Знакі прыпынку пішуцца ў перавернутым выглядзе, гэта значыць злева направа.
Замест падкрэслівання, курсіву ці разрадкі арабы звычайна карыстаюцца надкрэсліваннем. Дробны перанос слова на іншы радок не дапускаецца; пустой прасторы ў радку пазбягаюць расцяжэннем літары. У скорапісе слова, якое не ўпісалася ў радок, заканчваецца паваротам уверх.
Фанетыка арабскай мовы багатая сістэмай зычных (28 фанем). Носьбітамі лексічнага значэння ў слове з'яўляюцца 3 зычныя, з якіх складаецца корань. 3 галосныя ў розных камбінацыях афармляюць граматычную характарыстыку слова: час, лад, трыванне і інш.
Назоўнік і прыметнік адрозніваюцца ў залежнасці ад іх пазіцыі ў сказе. Дзеяслоў багаты формамі. У ролі службовых слоў — назоўнікі.
This article uses material from the Wikipedia Беларуская article Арабская мова, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Матэрыял даступны на ўмовах CC BY-SA 4.0, калі не пазначана іншае. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Беларуская (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.