Tunesien

تونس, tūnis, [ˈtuːnɪs]), vullstende Tunesischa Repablik (arab. الجمهورية التونسية, al-ǧumhūriyya at-tūnisiyya, franz. République tunisienne), is a Stoot z Noadafrika, da wou af n Noadn un af n Oustn min Mittlmear (1 566 Kilometa Gstodn), af n Westn mid 965 Kilometa Grenz mid Algeria un af n Sidsidoustn mid 459 Kilometa Grenz mid Libyen zamma stoussd oda zammroint. D Haptstod Tunis ligt in n Noadoustn von n Land, õn n End vo da gleichnomatn Bucht, en Gulf vo Tunis. Mejra wej 30 % vo da Owaflechn von n Land wiad vo da Sahara vanumma, es Iwa han Beaḡreḡiona u fruchtbora Eemman.

Tunisia is s Zentrum vo da Kultua vo Capsa, heit Gafsa, oina mesolithischn Kultua, dej wou s duatn von n 10. bis i s 6. Joatausnd v. Kr. gem houd. Es Landl is aa s Wejḡal vo da Karthagischn Ziwelisazion, dej wou, nu bvua dass a Toal von n vaointn Numidjen woan is, ara irnana Blej in n 3. Jh. v. Kr. ghobt houd u spada nou a wichtes Provinzal von n Rejmischn Reich woan is. Long, speziell za Zeit vo d Osmanna, hod ma aa "Regentschaft vo Tunis" (franz. Régence de Tunis) gsogt; Tunisia is en 12. Moa 1881 mid da Untaschrifd von n Vatroḡ vo Bardo a franzejsischs Protektorat woan. Ba da Unohangekait, en 20. Miarz 1956 is s zejascht unta n Lamine Bey, en neinzeantn u letzatn Bey vo da Dynasti vo d Husseinitn, a konstituzionella Monarchi gweng. En 25. Jule 1957 is d Repablik proklamiad u da nazionalna Fejara Habib Bourguiba is da ejascht President vo da tunesischn Repablik wuan.

Da President Bourguiba hod nou dreißg Jouana es Land awl weita u mejra vire bracht u modeanisiad, bis dass af s End schou scheja uniwatroffn i Spezlwiatschaft u steingatn Islamismus gweng is. In n 1987a Joua is da Held u Fejara von n Premierminista Zine el-Abidine Ben Ali owa 'varrammt' woan. Aa da neia President hod deja generelln Zill von Burgibismus vafulgt u d Wiatschaft vullas libaralesiad, owa aa a autoritativa u polezei-gstitzta Presidentnherrschaft asgejbt, d wou karakterisiad gweng is duach a ganz a houcha Wichtekait von en Hentafholtn u Se-Schmian-Loua. Da Ben Ali is en 14. 11. 2011 nou von n Pewl un n Vulk inrana Revoluzion von n Troun oiagschuckad woan; u zwengs an intanazionalnan Haftbföll is ar nou mid san Wei, da Leïla, af Dschidda z Saudearabian tiamt u "vaschloffn".

Eiglidad i d Haptorganisaziona vo da intanazionalnan Gmoischaftn wej da UNO un en Intanazionaln Grichtshuaf is Tunisia aa a Toal von a haffa Zechn u Vaoinn, wej da Union von n Arabischn Maghreb, da Arabischn Liga, da Groussn Arabischn Freihandlszoun, dan Gmoisamma Moakt von n Estlinga u Sidlinga Afrika, da Organisazion fia Islamischa Zammoawad, da Union fia s Mittlmearnata, da Afrikanischn Union, da Intanazionaln Organisazion fia d Frankofoni, da Gruppn vo d 77, da Gmoischaft vo de Sahel- u Sahara-Stootn u da Bewegung vo de Blockfreinan Stootn. U Tunisia houd aa an Assoziiatn-Vatroḡ mid da Eiropejschn Union ogschlossn un en Status von an Vullallejiatn ned-NATO-Mitglid dakrejgt.