The Black Road

Film nyoë jirakam di Acèh ngon asoë jih nakeuh saboh geunamba udèp keu bhaih peujuang peumeurdèka Acèh dari Indônèsia (GAM). Yôh phôn dokumenter nyoë jipeugot keu heut nibak SBS di Australia, dudoë dokumenter nyoë ka jiputa bak meumacam film ngon presentasi internasional. Film nyoë jisambôt ngon paih lé ureuëng nyang kalon ngon that le cit meurumpok juara ngon peuneuyum, got nyan di teuningkat Australia atawa pih bak teuningkat dônya internasional. Peumeurèntah Indônèsia nyang geupeubuët lé LSF dokumenter nyoë geutham jiputa di Indônèsia meusaban ngon peuët boh film la'én nyang meutopik separatisme.

William Nessen, sidroë jurnalis bibeuëh Amirika Carékat, jikeumunjông u Acèh, keu jijak ploh haba bhaih karu nyang yôh nyan teungoh that brat disinan. Lam masa peuët thôn, The Black Road jicalitra keu bhaih kri Nessen nyang phôn kon jikeurija seubagoë kri jih jurnalis objektif sampoë teuka bak saboh uroë jih kajeuët keu ureuëng nyang dukông Geurakan Acèh Meurdèka (GAM).

William Nessen phôn that jikunjông Acèh bak thôn 2001 seubagoë jurnalis media citak. Watèe nyan, Nessen hana that teupakoë keupeugot saboh film, meukeusud jih yôh nyan nakeuh cit jikeumeung rakam gamba nyang jeuët jipeubloë keu seutasiôn televisi. Keu mangat jikeurija nyan jih ka jimeurumpok ngon Jeundran Bambang Darmono, ulèe teuntar Indônèsia di Acèh. Lheuëh na keupeucayaan nibak Jeundran Darmono nyan keuh, Nessen ngon mangat jeuët jimita haba ngon jirakam meumacam keujadian nyang that sôsah jiteumèe lé jurnalis la'én. Watèe lam tugaih nyan keuh jih ka meuturi ngon krab keu sidroë ureuëng inong peuneujeumah bahsa Acèh, bak saboh peuneugah Nessen dudoë teuka haté keu ureuëng inong nyan. Nan peuneujeumah bahsa nyan nakeuh Sa'diah Marhaban, nyang dudoë leumah ri nakeuh sidroë aktivis lam geurakan peulawanan ureuëng Acèh lam geunabuëk nyan. Meunan ka le meusapat gamba udép nyang jirakam teuka keuh heut lé Nessen keu jipeusapat gamba nyan lam saboh film. Atra nyan keuh nyang dudoë ka jeuët keu film dokumenter The Black Road.

Nessen ngon Sa'diah akhéjih meunikah di Acèh. Na meupadum uroë lheuëh nyan, rakan Nessen, sidroë aktivis HAM jidrop ngon jipoh maté lé aseuka teutra Indônèsia. Ngon seubabnyan leumah that trang bak sidroë Nessen nyang lawét nyan jimeukeurija ngon objektif, nakeuh geurakan peumeurdèka Acèh nyan na geudukông lé rab mandum ureuëng Acèh. Ban ka meunan laju leumah bak Nessen nyang jih meuhat cit payah jidukông peuë nyang jeuët keu heut nibak ureuëng Acèh masa nyan. Ngon kri seumiké meunan keuh jih ka jidukông Geurakan Acèh Meurdèka. Lam nyan Nessen ka udép sajan awak peujuang Acèh lam gampông ngon lam rimba. Ngon kri rahsia cit Nessen teutap lam na meuhubông antara peujuang Acèh ngon panglima Indônèsia Jeundran Darmono. Leubèh sithôn Nessen na sajan awak GAM sampoë peukara jih teuhah keuh bak militè Indônèsia. Laju jih jeuët keu ureuëng nyang that jiseutot ngon rab jipoh maté lé teuntra Indônèsia nyang jitudôh Nessen nyan sidroë lhôh. Lé militè Indônèsia Nessen jiyuë tubiët nibak da'irah nyang lam kuwasa peujuang GAM, na meupadum na trép lam jiseutot ngon padum-padum go meukeumat lam prang antara GAM lawan TNI, bak akhé jih Nessen jitren cit ngon laju jimeunyeurah bak TNI, ngon hukôm imigrasi Nessen jipeulôp lam tutôpan na 40 uroë. Lheuëh nyan laju jiusé keudéh u Singapura ngon jitheun keu watèe si thôn ukeuë dari masa nyan Nessen hanjeut tamong ilèe u wilayah neugara Indônèsia. Teuneugah nyan jipeupanyang cit lam tiëp thôn yôh 2004.

Antara 2001 ngon 2003, Nessen leubèh bak sithôn na di Acèh. Ban ka jithèe lé peumeurintah ngon militè Indônèsia, meu-ulang-ulang Nessen jiyuë piyôh meukeurija bak da'irah geunabuk nyang jikuwasa lé peujuang GAM. Lheuëh jimeunyeurah Nessen jikurông badan na 40 uroë, ngon jitudôh lé militè jih ka meukeurija spionase lam wilayah prang, salah nyan meunyoë lam hukôm militè jeuët keu jihukôm maté, lam masalah nyan bak mahkamah Indônèsia Nessen ka meurupok beunantu cit bak duta Amirika Carékat di Jakarta.

Film nyoë jipeugot keu SBS ngon phôn jiputa bak uroë 22 buleuën lapan thôn 2006. Film nyoë jipeuleumah bak meumacam teumpat, ngon festival film, ngon meupat-pat teumpat Nessen jiploh peuneugah keu bhaih geunabuëk Acèh.

Meusaban ngon lhèe boh film la'én nyang topik jih saban, The Black Road jitham lé Leumbaga Sensor Film Indonesia hanjeuët peudiyeuëng di festival film internasional . Peunutôh meutham film nyan jiteuntang lé aktivis media ngon HAM seubagoë buët meulangga ngon peukara bibeuëh bak meupeugah haba ngon bibeuëh pers.

Jeunaweuëb akô

Film nyoë meurumpok jeunaweuëb akô bak meumacam surat haba ban saboh dônya.

Peuneuyum

• William Nessen meurumpok Best Documentary keu The Black Road di Mumbai International Film Festival 2006.
• Andrew Ogilvie meurumpok Best Film of the Festival keu The Black Road di Mumbai International Film Festival 2006.
• The Black Road meurumpok Screenrights' Best Made-for-TV Documentary di DOCNZ Film Festival.
• The Black Road meurumpok Special Mention di DOCNZ Film Festival.
• Lawrie Silvestrin tamong lam nominasi AFI Award thôn 2005 keu kawan "Best Editing in a Documentary" lé Australian Film Institute.

• The Black Road bak ôn Internet Movie Database.