سەدەی یەکەم (ز)

ھەزای پ. ز. بۆ حەوت سەدەی پ. ز. دەرکەوت‌و گرنگی خۆی ھەبوو. ژیارێکی ھاوشێوەش دەرکەوت کە ژیاری ھالشان بوو، لەنێوان سەدەی ھەشتی پ. ز بۆ پێنجی پ. ز. دابوو کە...

(١٩٢٠ ز) بە یەکەم دەرچوو بە خێرایی (١٧٢ کم /کاتژمێر) و لە ساڵی (١٩٣١ ز) خێرایی فڕین گەیشتە (٥٤٧ کم /کاتژمێر). لە ماوەی بیستەکان و سییەکانی سەدەی بیستەم...

سەردەمی بەردینی نوێدا (١٠٠٠٠ – ٥٠٠٠پ. ز) کۆمەڵگەی کشتوکاڵی جێگیری تیادامەزراوە، و لە سەردەمی مسیندا (٥٠٠٠ – ٣٠٠٠ پ. ز) ئامڕازی مسی و بەردی دۆزراوەتەوە لە...

ئەرغوون (م.ح. ١٢٧٤–١٢٥٩. ز) یووسف شای یەکەم (م.ح. ١٢٨٨–١٢٧٤. ز) ئەفراسیاوی یەکەم (م.ح. ١٢٩٦–١٢٨٨. ز) نوسرەتەدین ئەحمەد (م.ح. ١٣٣٠–١٢٩٦. ز) ڕوکنەدین یووسف شای...

ئەمەی خوارەوە لیستێکی سەدە و ھەزارەکانە....

لە ڕووی مێژوویییەوە نووسراوە، ھیتییەکان بۆ یەکەم جار ئەم ناوچانەیان ئاوەدان کردووەتەوە، لە ساڵەکانی ٢٠٠٠ پ. ز ھیتییەکان دەستیان بە کۆچکردن کرد لە ئەورووپا...

ئەبوسوفیان (٦٦٢-٦٨٠)ز/ خەلافەتی ئەمەوی دامەزرا و دیمەشق کرایە پایتەختی، ووڵاتە ئیسلامیەکان یەکخران و جەنگی سەفین لە ساڵی ٣٩ک ڕوویدا و یەکەم کەشتیگەلی دەریایی...

ئیقلید یان یوکلید (بە یۆنانی: Εὐκλείδης، ئێوکلێیدیس)، لەدایکبووی ٣٠٠ی پ. ز، بیرکارێکی یۆنانی بوو کە بە «باوکی ئەندازە» ناوی دەرکردووە. کتێبەکەی بە ناوی...

ھەندێک ناوچەکان لە کاتی سەرکردایەتی کردنیان لەلایەن جونەید ساڵانی (١٤٤٧-١٤٥٠)ز پاشان لە سەردەمی حەیدەر لە ساڵانی (١٥٦٠-١٤٨٨)زدا، کە ھەردوکیان توانیان ڕیکخستنێکی...

مێژووی سەدەی ناوەڕاستیان بۆ سەر سێ بەشی سەرەکی دابەش دەکەن بەم شێوەیە قۆناغی یەکەم: ئەم قۆناغە ماوەی حەوت سەدە لە خۆ دەگرێت لە سەرەتایی سەدەی چوارەمەوە...

ڕاسپاردەی شمیتایە. یەکەم کەس کە ناوی فەلەستینی بەکار ھێناوە بۆ باشووری وڵاتی شام مێژونووسی یۆنانی ھێرۆدۆت بووە لە دانراوەکانیدا لە سەدەی ٥ پ. ز، و ھیرۆدۆت ناوی...

کوردەکان لەڕەگەزدا بە نەتەوەیەک لە گۆتییەکان دەناسرێن. (٣١٤٦-..... پ. ز) یەکەم پاشای گۆتییەکان بووە، ئەو پاشایە لە سەردەمی فەرمانڕەوایی خۆیدا شەڕی لەگەڵ...

دانانی یولیووس قەیسەر دابنرێت لە ساڵی ٤٤پ. ز. بیرۆکی دابەشبوونی ئیمپڕاتۆرییەتەکە دەستی پێکرد لە کۆتاییەکانی سەدەی سێ لەلایەن دیۆکلتیانوس لە ساڵی ٢٨٦ز، ئیمپڕاتۆڕی...

ھاوزمان بوون.یەکەم جار لە نووسراوێکی ئاشووری ساڵی ٧١٤پ ز باسکراون. لە نووسراوێکی تردا کە بۆ ساڵی ٧٣٥ پ ز دەگەڕێتەوە لە باسی شا رووسای یەکەمی ئۆرارتو باس...

نەزانراوە، بەڵام بەپێی ئەو بەڵگانەی بە بەردەستمانایە لە نێوان ساڵی "٤٢٣–٤٢٩" (پ. ز) لە دای بوە، ئەفلاتوون زۆربەی زۆری ژیانی لە ئەسینا بەسەر بردووە، لەو سەردەمەی...

بەبینینی ئەمە وەک ھەراسانکردنی چین، یەکەم ئیمپراتۆری چین بەناوی چین شی ھوانگ دیواری مەزنی چینی لە دەوروبەری ٢١٤ تا ٢٠٦ پ. ز بنیات نا بۆ ئەوەی لە چین بەدووریان...

ساڵی ١٩٦١ ز بەغدا فەرھەنگ (پەرچێ یەکەم) (Ferheng، perçê yekem)، ساڵی ١٩٦٢ ز بەغدا فەرھەنگ (پەرچێ دوەم) (Ferheng، perçê diwem)، ساڵی ١٩٦٢ ز بەغدا ماڵەپەڕی...

(١٨١٤–١٧٨٢ پ. ز). شەڵمانسەری سێھەم (٨٥٨–٨٥٤ پ. ز). شەڵمانسەری پێنجەم (٧٦٢–٧٢٢ پ. ز). سەرجوونی دووەمی ئاشووری (٧٢١–٧٠٥ پ. ز). سەنحاریب (٧٠٤–٦٨١ پ. ز). ئەسەرحەدوون...

ئەستێرەناسی ئێرانی کە نزیکی پەنجا ساڵ لە دوای مردنی دینەوەری، لە سڵی ٩٤٦ ز دا سەردانی شاری دینەوەر دەکات، دەڵێت کە خۆی ژووری ئەستێرەناسیی ئەبوحەنیفەی...

كریستیان دوپلار له‌ ساڵی (١٨٤٢)ز دانرا و له‌ ساڵی (١٩٥٥)ز له‌لایه‌ن یابانییه‌كان به‌كارهات بۆ زانینی جووڵه‌كانی دڵ. له‌ ساڵی (١٩٦٢)ز به‌ به‌كارهێنانی دوپلار...